Paraneoplastisch

Bijgewerkt op 2 maart 2022

Wat is paraneoplastisch?

Het woord ‘paraneoplastisch’ betekent dat een ziekte of symptoom voorkomt als bijverschijnsel bij kanker. Een ander woord voor paraneoplastisch is ‘paramaligne’.

Wat is paraneoplasie?

Met ‘paraneoplasie’ worden verschijnselen bedoeld die optreden bij mensen met kanker, maar die niet worden veroorzaakt door de groei van het gezwel zelf.

Als een paraneoplastisch verschijnsel optreedt is vaak al bekend dat de patiënt kanker heeft. Soms zal het paraneoplastische verschijnsel echter optreden als eerste verschijnsel van de kanker. Dan kan het aanleiding zijn om onderzoek te verrichten naar de onderliggende kwaadaardige aandoening.

Voorbeelden

Hieronder een aanal voorbeelden van termen waarbij het woord ‘paraneoplastisch’ als bijvoeglijk naamwoord wordt gebruikt.

Paraneoplastische verschijnselen

Trombose kan optreden als paraneoplastisch verschijnsel. Een ander woord voor ‘paraneoplastisch verschijnsel’ is ‘paraneoplastisch fenomeen’.

Paraneoplastische symptomen

Jeuk is een voorbeeld van een symptoom dat kan optreden als bijverschijnsel bij kanker. In dat geval wordt gesproken van ‘paraneoplastische jeuk’.

Paraneoplastisch syndroom

Voorbeelden van paraneoplastische ziekebeelden zijn:

• acanthosis nigricans
• Bazex-syndroom (acrokeratosis paraneoplastica)
• Lambert-Eaton myastheen syndroom
• paraneoplastische pemphigus
• syndroom van Stauffer
• ziekte van Marie-Bamberger (hypertrofische osteoartropathie)

Paraneoplastische antistoffen

Dit zijn antistoffen die gericht zijn tegen kankercellen en die elders in het lichaam bepaalde verschijnselen kunnen veroorzaken.

Paraneoplastische glomerulopathie

Hierbij is sprake van aantasting van de nierfilters (glomeruli) door kanker.

Paraneoplastische myositis

Bij paraneoplastische myositis is sprake van een spierontsteking als bijverschijnsel bij kanker.

Paraneoplastische neuropathie

Bij paraneoplastische neuropathie zijn de zenuwen aangetast als bijverschijnsel bij kanker.

Paraneoplastische artritis

Bij paraneoplastische artritis is sprake van gewrichtsontsteking ten gevolge van kanker.

Paraneoplastische pemphigus

Dit is een huidaandoening die ontstaat als bijverschijnsel bij kanker.

Oorzaak paraneoplastische verschijnselen

Paraneoplastische verschijnselen worden veroorzaakt door stofjes die in het lichaam worden uitgescheiden als gevolg van kanker. Het gaat dan om stofjes als hormonen en cytokines. Ze worden uitgescheiden door de tumorcellen. Ook is het mogelijk dat het verschijnsel wordt veroorzaakt door antistoffen. Deze paraneoplastische antistoffen worden aangemaakt door het afweersysteem als reactie op het kwaadaardige gezwel.

Engelse vertaling

paraneoplastic