Richtlijnen goede voeding

Bijgewerkt op 20 mei 2018

Wat zijn de “Richtlijnen Goede Voeding”?

In de Richtlijnen Goede Voeding adviseert de Gezondheidsraad aan het parlement en de regering over de gezondheid van de bevolking. De nadruk ligt hierbij op gezonde voeding.

De Gezondheidsraad doet onderzoek naar de gezondheid van Nederlanders en de gezondheidszorg. Op basis van hun onderzoeken brengen zij een advies uit aan Nederland. Hierbij wordt aandacht besteed aan de werking van voedingsstoffen, verschillende voedingsmiddelen en voedingsgewoontes, en hoe deze zaken invloed hebben op onze gezondheid.

In de Richtlijnen Goede Voeding wordt omschreven hoe wij het beste kunnen eten om gezond te blijven. De adviezen van de Gezondheidsraad worden voorgelegd aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Op basis van dit advies kan een beleid gemaakt worden. Het uitvoeren van de adviezen wordt gedaan door het Voedingscentrum en andere organisaties.

De onderzoeken van de Gezondheidsraad zijn gefocust op verschillende gebieden. Bijvoorbeeld op de invloed van onze voeding op chronische aandoeningen, zoals suikerziekte, eetstoornissen of hart- en vaatziekten. Maar ook de invloed van te veel of te weinig voedingsstoffen op onze gezondheid. Daarnaast wordt veel aandacht besteed aan ecologie en de invloed van bepaalde productiemethoden op onze gezondheid.

De Richtlijnen van de Gezondheidsraad worden vertaald door het Voedingscentrum in de vorm van een eetadvies. Dit advies wordt gegeven aan de hand van de Schijf van Vijf.

Waarom zijn deze richtlijnen nodig?

De Richtlijnen richten zich voornamelijk op de chronische ziektes die in Nederland het meest voorkomen. De Richtlijnen Goede Voeding omschrijven hoe je gezond kan eten om het krijgen van deze ziekten te voorkomen of om klachten te verminderen. Onder deze chronische ziekten vallen onder andere kanker, hart- en vaatziekten, diabetes, dementie en hartfalen. Hierbij staat centraal dat je geen overgewicht, hoog cholesterol of hoge bloeddruk moet krijgen. Deze factoren hebben namelijk een negatieve invloed op de ontwikkeling van chronische ziektes. Goede voeding heeft een positieve invloed op deze factoren, waardoor het risico om een chronische ziekte te ontwikkelen wordt verkleind.

Vroeger waren voedingsrichtlijnen voornamelijk gericht op het aanvullen van tekorten. De eerste Schijf van Vijf werd opgesteld na de oorlog. Toen was het belangrijk om tekorten opgelopen tijdens de oorlog aan te vullen. Tegenwoordig is er voedsel in overvloed en is een overvloed aan voedingsstoffen juist een groot probleem.

Wanneer Nederland de Richtlijnen volgt, kan de kans op chronische ziektes worden verminderd met wel twintig procent. Echter, op dit moment zijn er weinig Nederlanders waarvan hun voedingspatroon voldoet aan alle aanbevelingen.

Wat hebben de Richtlijnen, de Gezondheidsraad, de Schijf van Vijf en het Voedingscentrum met elkaar te maken?

Wanneer het gaat over goede voeding worden vaak veel verschillende begrippen door elkaar gebruikt. Maar het is eigenlijk niet erg ingewikkeld. Zo begint het bij de Gezondheidsraad.

Gezondheidsraad

De Gezondheidsraad is het adviesgeven orgaan die advies uitbrengt aan de overheid. Zij geven richtlijnen om de Nederlandse bevolking gezonder te maken. De Gezondheidsraad voert wetenschappelijk onderzoek uit naar voeding en de invloed daarvan op de gezondheid van de mens. Hun advies wordt uitgebracht aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Het advies dat uitgebracht wordt, wordt vastgelegd in de Richtlijnen Goede Voeding.

Voedingscentrum

Het Voedingscentrum ‘vertaalt’ het advies van de Gezondheidsraad voor de consument. Zij omschrijven wat de gemiddelde Nederlander kan doen om gezond te eten. Het Voedingscentrum geeft voedingsadvies aan de hand van de Schijf van Vijf.

Schijf van Vijf

In de Schijf van Vijf worden verschillende productgroepen beschreven die je moet eten en in welke hoeveelheid. Op basis van nieuwe Richtlijnen Goede Voeding wordt de Schijf van Vijf aangepast.

De regels bij Richtlijnen Goede Voeding

De Gezondheidsraad heeft in de Richtlijnen Goede Voeding regels vastgelegd. Deze regels geven aan hoe je gezond kan eten. De regels luiden als volgt:

  1. Eet minimaal 200 gram fruit per dag.
  2. Eet minimaal 200 gram groenten per dag.
  3. Eet drie volkorenboterhammen per dag of 90 gram andere volkorenproducten.
  4. Eet regelmatig peulvruchten (wekelijks).
  5. Eet 15 gram ongezouten, ongebrande noten per dag.
  6. Eet dagelijks een paar porties zuivel.
  7. Eet één keer per week vette vis.
  8. Drink drie kopjes thee per dag.
  9. Het innemen van voedingssupplementen is gewoonlijk niet nodig.
  10. Verminder je zoutinname tot maximaal 6 gram per dag.
  11. Drink geen alcohol.
  12. Drink geen suikerhoudende dranken (frisdrank).
  13. Eet minder bewerkt vlees en rood vlees.
  14. Drink gefilterde koffie in plaats van ongefilterde koffie.
  15. Gebruik in plaats van harde vetten en boter liever vloeibaar bakvet, zachte margarine of plantaardige olie.
  16. Eet volkorenproducten in plaats van bewerkte (geraffineerde) graanproducten.

De gezondheid van Nederlanders

Welvaartsziekten zijn een groot probleem in Nederland. Doordat Nederland een rijk land is, is voedsel in overvloed aanwezig. Vaak zijn ongezonde producten een makkelijke en lekkere keuze, maar natuurlijk niet slim en gezond. Hierdoor zie je dat de hoeveelheid mensen met overgewicht blijft toenemen en ook het aantal patiënten met chronische ziekten blijft stijgen.

Voor het jaar 2000 had in Nederland 33% van de bevolking last van overgewicht. De afgelopen jaren is deze groep gestegen tot wel 50%, de helft van de bevolking. Bovendien is de hoeveelheid mensen met obesitas wel verdriedubbeld. Daarbij lijdt een groot deel van de bevolking een diabetes. Tegenwoordig lijden meer dan 1 miljoen Nederlanders aan deze chronische ziekte. Deze groep stijgt jaarlijks met wel 60.000 mensen. Tot op de dag van vandaag is deze stijging nog niet afgenomen.

Ook kanker is een veel voorkomende welvaartsziekte. Voor het jaar 2000 stond de teller op zo’n 57.000 nieuwe patiënten per jaar. Enkele jaren geleden is dit getal al gestegen naar bijna 110.000 nieuwe kankerpatiënten.

En dan tot slot nog de hart- en vaatziekten. Ook het aantal patiënten met hart- een vaatziekten neemt drastisch toe. Er zijn tegenwoordig in Nederland al 1,5 miljoen mensen die lijden aan hart- en vaatziekten, en het getal blijft maar stijgen. Het is wel duidelijk dat de Nederlandse bevolking er nog niet echt gezonder op wordt. Nou zijn er ook weinig mensen die zich 100% houden aan de Richtlijnen Goede Voeding. Wanneer heel Nederland de Richtlijnen volledig volgt, zullen welvaartsziekten kunnen afnemen.

Hoe kan je je voedingspatroon verbeteren?

Bij de laatst opgestelde richtlijnen staat meer plantaardig voedsel eten centraal. De aanbevolen hoeveelheid groente en fruit is verhoogd en het eten van peulvruchten wordt steeds meer benadrukt. Toch eten Nederlanders gemiddeld maar rond de honderd gram groente en honderd gram fruit. Peulvruchten kunnen je inname van groenten verhogen en dienen als goede vleesvervanger. Bovendien kunnen peulvruchten je cholesterol positief beïnvloeden.

Ook wordt tegenwoordig aanbevolen om elke dag wat noten te eten door de gezonde vetten die zij bevatten. Om de richtlijnen te gebruiken in je dagelijkse voeding, zijn hier enkele voorbeelden:

  • Eet als tussendoortje eens komkommer of wat tomaatjes (snoep- of cherrytomaatjes). Of eet wat groenten op je brood.
  • Stel een smoothie samen met veel fruit en wat bladgroente (spinazie of andijvie).
  • Zet op je werk een fruitschaal neer in plaats van een bord met koekjes of een pot met snoep.
  • Maak in plaats van een gewone cake eens een cake met courgette of een carrotcake.
  • Neem als toetje eens een bakje fruit in plaats van vla of yoghurt. Of neem wat yoghurt en doe daar lekker veel fruit in. Neem ongezoete yoghurt zonder smaakje, het fruit geeft al een lekkere, zoete smaak.
  • Eet een salade met wat pijnboompitten of nootjes. Zo eet je meer groenten en krijg je wat noten binnen.
  • Eet een handje noten in plaats van wat chips. Kies natuurlijk wel ongezouten noten.
  • Stel wekelijks één dag vast wanneer je peulvruchten eet. Bijvoorbeeld op een dag dat je geen vlees eet.
  • Vervang eens per week een portie aardappelen of rijst voor peulvruchten.
  • Eet vaker rauwkost of een salade naast je maaltijd.

De Schijf van Vijf

In de Schijf van Vijf worden de Richtlijnen Goede Voeding uitgelegd in een makkelijk te volgen voedingsadvies. De Schijf van Vijf is een handig hulpmiddel om gezonde keuzes te maken voor je maaltijden. Wanneer je de regels van de Schijf volgt, eet je gezond volgens de meest recente wetenschappelijke onderzoeken. Zo verminder je het risico op welvaartsziektes en krijg je genoeg, maar niet te veel, voedingsstoffen binnen. Ook besteedt de Schijf van Vijf aandacht aan duurzaam eten.

Schijf van Vijf geeft ook aan dat minder vlees eten beter is
Schijf van Vijf (bron: Voedingscentrum)

De Schijf is ingedeeld in vijf vakken en hierbij horen vijf regels. De Schijf van Vijf wordt wanneer nodig aangepast. Het eerste model verscheen in 1953, maar is zeker met de tijd aangepast. Jaren later werd het aangepast naar de maaltijdschijf en vervolgens de voedingswijzer. Bij de een lag de nadruk op maaltijdsamenstelling, terwijl het volgende model juist specifieke voedingsproducten benadrukte. Sinds 2004 is de Schijf van Vijf weer veranderd naar de Schijf zoals wij dit nu kennen. Hierbij staan belangrijke voedingsstoffen centraal: vetten, vezels, mineralen, vitamines, eiwitten et cetera.

Wanneer je dagelijks uit elk van de vijf vakken genoeg binnenkrijgt, krijgt je lichaam genoeg voedingsstoffen binnen om goed te kunnen functioneren. Elke groep levert andere belangrijke voedingsstoffen. De Schijf van Vijf bestaat uit de volgende vakken:

  1. Brood, aardappelen, peulvruchten, rijst, granen en pasta – Deze groep is belangrijk doordat de producten veel B-vitamines, koolhydraten, vezels, eiwitten, ijzer en calcium bevatten. Binnen deze productgroep kan je het beste kiezen voor volkorenvarianten, doordat daar het meeste vezels in aanwezig zijn in plaats van lege koolhydraten.
  2. Fruit en groenten – Hieronder vallen zowel ingeblikte-, diepvries, verse- en bewerkte groenten. Ook smoothies en groente en fruit uit een pot behoren tot deze categorie. Groente en fruit bevat veel vitamines, zoals vitamine C en vitamine A. Maar ook vezels en mineralen, zoals foliumzuur en kalium. Fruit of groente uit de diepvries, uit een blik of uit een pot bevatten vaak net zoveel vitamines en mineralen als verse producten, maar let er wel op dat er geen suikers aan toegevoegd zijn ter conservering. Om er zeker van te zijn dat er geen toevoegingen zijn gedaan, kan je het best voor verse producten kiezen. Fruit of groente verwerkt in een smoothie, in een saus of in een sap bevat vaak een stuk minder voedingsstoffen. Soms bevatten zulk soort producten maar de helft van de originele voedingsstoffen.
  3. Eieren, vis, vlees, zuivel en vleesvervangers – Zowel vleesvervangers en vlees zijn rijk aan eiwitten. Eiwitten zijn essentiële voedingsstoffen voor ons lichaam door hun belangrijke functie bij de ontwikkeling en het behoud van cellen en spierweefsel. Ook bevat vlees veel ijzer. Ook zuivel bevat eiwitten, maar daarnaast ook veel calcium wat natuurlijk bijdraagt aan stevige botten. Wanneer je vis eet, kan je het best kiezen voor vette vis. Vette vis bevat de essentiële vetzuren die een positieve invloed hebben op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten. Bij zuivelproducten kan je het best kiezen voor magere- of halfvolle producten om je inname van verzadigd vet wat te verminderen.
  4. Vocht – Onder vocht vallen alle producten die je drinkt. Vocht wordt uitgescheiden door middel van je urine en door te zweten. Om je vochtbalans stabiel te houden moet je gedurende de dag genoeg drinken. Het beste is wanneer je drinken zo min mogelijk suikers bevat. Je kan het best alleen water, koffie en thee drinken. Koffie en thee dan bij voorkeur zonder suiker. Dranken op basis van melk zijn ook prima, zolang er weinig suiker aan wordt toegevoegd. Het beste is om alcohol compleet te vermijden. Wanneer je toch graag alcohol drinkt dan maximaal één glas per dag. Vermijd ook frisdrank of kies af en toe voor de light versie.
  5. Oliën en vetten – Een categorie die vaak wordt vergeten of onderschat. Je gebruikt vet of olie om je brood te smeren of om een maaltijd mee klaar te maken. In oliën en vetten zitten veel vetoplosbare vitamines: vitamine A, vitamine D en vitamine E. Ook bevatten zij essentiële vetzuren die ons lichaam niet zelf kan maken. Hiermee wordt je cholesterol verlaagd en verklein je de kans op hart- en vaatziekten. Kies bij voorkeur vloeibare vetten (plantaardig vet). Hierin zitten de minste verzadigde vetten.

Elk vak heeft een andere grootte. Zo heb je van groenten en fruit natuurlijk veel meer nodig dan van vetten. De vakken van de eerste drie genoemde groepen zijn het grootst. De kleinste vakken zijn vocht en oliën en vetten.

Bij de Schijf van Vijf horen de volgende regels om gezond te eten:

  • Kies voor volkoren producten. Denk hierbij aan volkorenpasta, volkorenbrood of zilvervliesrijst in plaats van de standaard geraffineerde (witte) varianten. Zelfs couscous is verkrijgbaar als volkorenvariant.
  • Eet minimaal twee stuks fruit en 250 gram groenten per dag. Fruit kan je eten als tussendoortje of door je yoghurt als ontbijt of toetje. Ook groente kan je eten als tussendoortje of bij je lunch of je avondeten.
  • Kies vaker voor plantaardige producten en eet minder vlees. Dit is beter voor je gezondheid en ook voor het milieu. Wissel veel af met vlees, vis, peulvruchten, eieren en noten. Helemaal geen vlees eten kan natuurlijk ook, zorg dan voor voedingsrijke vervangers.
  • Kies voor vloeibaar- en zacht vet in plaats van harde vetten. Vloeibare vetten zijn vaak plantaardige vetten en bevatten meer onverzadigd vet. Harde vetten zijn vaak dierlijk en bevatten veel verzadigd vet. Veel verzadigd vet is slecht voor je gezondheid, je kan dus beter kiezen voor onverzadigde vetten in plantaardige oliën.
  • Kies voor vocht zonder suiker. Je lichaam heeft veel water nodig, maar zeker niet meer suiker. Dranken zonder calorieën en zonder suiker zijn thee, koffie en water. Laat alcohol en frisdrank links liggen.
  • Producten die niet in de Schijf van Vijf staan, zijn producten die veel verzadigd vet, veel suiker, veel zout of weinig vezels bevatten. Af en toe kan je best wel iets wat minder gezonds eten, maar doe dit niet te vaak. Houd je aan de Richtlijnen en eens in de zoveel tijd kan je jezelf dan eens verwennen met wat ongezonds.

Gepubliceerd door: Simpto.nl
Publicatiedatum: 20 mei 2018
Auteur: Lisa Bruijstens
Laatst bijgewerkt op: 20 mei 2018

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven