Bijgewerkt op 26 maart 2018
Minder vlees eten – voordelen en nadelen op een rijtje
Vlees is een product dat al eeuwen wordt gegeten en een groot deel uitmaakt van een standaard voedingspatroon. Technisch gezien is vlees het deel van vee of van wild dat eetbaar is, dit zijn voornamelijk spieren. Ook worden sommige organen van dieren gegeten als vlees, bijvoorbeeld de lever.
Tegenwoordig worden steeds meer mensen flexitariër, vegetariër of veganist. Bij al deze diëten ligt de focus op minder of geen vlees meer eten.
Er zijn veel discussies gaande over de gezondheid of ongezondheid van vlees en de invloed van vleesindustrie op het milieu. Maar wat is vlees precies? Is vlees nou wel echt ongezond? Wanneer je geen vlees meer eet, krijg je dan nog wel genoeg voedingsstoffen binnen? De belangrijkste zaken rondom vlees eten worden toegelicht.
Verschillende soorten vlees
Op verschillende manieren kan onderscheid worden gemaakt in verschillende typen vlees.
Rood vlees vs wit vlees
Vlees kan op verschillende manieren ingedeeld worden. De makkelijkste verdeling is tussen wit en rood vlees. Tot rood vlees wordt gerekend: vlees van varkens, schapen, runderen en geiten. Het vlees van gevogelte, waaronder kip, behoort tot wit vlees.
Bewerkt vlees vs onbewerkt vlees
Een specifieker onderscheid wordt gemaakt door vlees onder te verdelen in bewerkt en onbewerkt vlees. Onder bewerkt vlees vallen alle soorten vleeswaren, maar ook alle vleesproducten verkrijgbaar in blikjes of potjes. Deze producten hebben voor de verkoop een bewerking ondergaan om bijvoorbeeld smaak toe te voegen of om de houdbaarheid te verlengen.
Onbewerkt vlees is puur vlees wat verpakt is en dus geen toegevoegde stoffen bevat. Denk hierbij aan een biefstuk of een kippenpoot.
Mager vlees vs vet vlees
Het onderscheid tussen mager vlees en vet vlees berust natuurlijk op de hoeveelheid vet die het bevat. Tot mager vlees behoort kalkoen, kip, mager gehakt, biefstuk et cetera. Vet vlees bevat grote hoeveelheden verzadigd vet. Gehakt (niet mager), lamskoteletjes en speklappen zijn hier voorbeelden van.
Is vlees gezond?
Door de eeuwen heen eten mensen vlees als onderdeel van hun voedingspatroon, omdat het natuurlijk erg lekker is, maar ook omdat vlees essentiële voedingsstoffen levert.
Vlees is een grote bron van eiwitten en vetten die ons lichaam nodig heeft. Bovendien bevat vlees vitamine B12, vitamine B6, vitamine B1, ijzer en zink. Deze vitamines en mineralen hebben allemaal hun eigen belangrijke functies in ons lichaam.
Maar vlees heeft ook zeker een negatieve invloed op het lichaam door de grote hoeveelheden vlees die tegenwoordig geconsumeerd worden. Zo kan een hoge inname van verzadigd vet het risico op hart- en vaatziekten verhogen. Vooral vette vleessoorten dragen hieraan bij.
Bovendien is bewezen dat het eten van rood vlees de kans op het krijgen van darmkanker, suikerziekte of een beroerte verhoogt. Ook het eten van bewerkte vleessoorten (vleeswaren) kan het risico op darmkanker verhogen. Natuurlijk wordt kanker niet alleen veroorzaakt door het eten van rood vlees, maar ook door factoren zoals erfelijke factoren en levensstijl, maar het eten van veel rood vlees draagt er zeker aan bij. Het risico wordt significant verhoogd wanneer iemand dagelijks zo’n honderd gram rood vlees eet.
Vlees bevat dus voedingsstoffen die ons lichaam nodig heeft. Maar in grote hoeveelheden kan vlees zeker schade aan ons lichaam toebrengen.
Vlees eten is dus gezond als je het MET MATE doet!
Hoe veel vlees moet je per dag eten?
Volgens de Schijf van Vijf past vlees eten in een gezond voedingspatroon. De kanttekening hierbij is wel dat enkel onbewerkt, mager vlees in niet te grote hoeveelheden gezond is.
Wekelijks wordt aangeraden om niet meer dan vijfhonderd gram vlees te eten. Van deze vijfhonderd gram mag maximaal driehonderd gram bestaan uit rood vlees (rund en varken).
In de Schijf van Vijf staat afwisselen tussen dierlijke en plantaardige producten centraal. Zo kan je dus goed afwisselen tussen het eten van vlees, vis, groenten en eieren. Het is niet nodig om elke dag vlees te eten. Wanneer je dit wel doet, overschrijd je snel de maximale hoeveelheid van vijfhonderd gram per week.
Wanneer je vier dagen in de week vlees eet krijg je meer dan genoeg vlees binnen. De overige dagen kan je vullen met vis, vleesvervangers of eiwitrijke groenten.
Vleeswaren, ander bewerkt vlees en vet vlees staat niet in de Schijf van Vijf en wordt niet aangeraden om te eten. Dit komt door de ongezonde toevoegingen en de grote hoeveelheden verzadigd vet die schadelijk zijn voor de gezondheid.
Vleesconsumptie in Nederland
Volgens de Schijf van Vijf is een jaarlijkse inname van zesentwintig kilo vlees het maximum. In de twintigste eeuw at de bevolking jaarlijks ongeveer zeventien kilo vlees, terwijl deze hoeveelheid tegenwoordig wel negenendertig kilo is. De vleesconsumptie is niet alleen meer dan verdubbeld, de hoeveelheid ligt ook ver boven de aangeraden hoeveelheid. Deze hoge consumptie van vlees heeft zeker invloed op onze gezondheid.
Redenen om vlees te eten
De meeste mensen hebben niet specifiek een rede om vlees te eten. Vlees eten is simpelweg een gewoonte wat door de eeuwen heen als “normaal” bestempeld is. Om hier verandering in te brengen, is heel wat moeite en tijd nodig. De voornaamste redenen waarom wij zoveel vlees eten zijn:
- Vlees is gewoon lekker. Er zijn geen producten die hetzelfde smaken als vlees. Een malse biefstuk is niet te vergelijken met een vegetarische burger.
- Mensen zijn gewend om vlees te eten. Al eeuwen eten mensen vlees. Vroeger konden mensen niet overleven wanneer zij geen vlees aten. Mensen leefden van jagen op dieren en vervolgens het vlees eten. De mens is dus in principe bestemd om vlees te eten. Maar tegenwoordig kunnen mensen natuurlijk makkelijk overleven door minder of geen vlees te eten, omdat er zoveel alternatieven zijn.
- Het menselijk lichaam heeft vlees nodig. De voedingsstoffen, vitamines en mineralen in vlees heeft ons lichaam nodig. Het menselijk lichaam is erop ingesteld dat deze voedingsstoffen het lichaam binnenkomen en weet precies hoe deze stoffen verwerkt moeten worden om ze optimaal te benutten. Onderdelen uit planten weet het lichaam niet altijd op de goede manier te verwerken, waardoor voedingsstoffen kunnen ontbreken.
Waarom minder vlees eten?
Dat steeds meer mensen zich bezighouden met minder vlees eten is niet zo gek. De wereldbevolking blijft stijgen en het verbouwen van eten gaat steeds meer ten koste van het milieu. Zo heeft het verbouwen van vee een serieuze impact om het klimaat. Vee heeft veel water, voeding, energie en land nodig. Bovendien komen bij het verbouwen van vee veel broeikasgassen en mest vrij, wat bijdraagt een het broeikaseffect. Daarnaast vraagt ook het vervoeren en verpakken veel energie.
Het verbouwen van runderen heeft de grootste impact op het klimaat. De kippenindustrie het minst, doordat kippen minder eten en dit efficiënt verwerken door vlees en eieren te leveren. Het verbouwen van vleesvervangers is veel minder milieubelastend. Goede vervangers zijn onder andere noten, vegetarische vleesproducten, tofu en ei.
Tegenwoordig staat de milieubelasting van de vleesindustrie centraal. Maar er zijn genoeg andere redenen om geen of minder vlees te eten, namelijk:
- Dierenwelzijn: De vleesindustrie komt de afgelopen jaren vaak in opspraak door de manier waarop dieren behandeld worden. Tegenwoordig zijn er verschillende keurmerken die laten zien dat de dieren beter behandeld worden. Verschillende keurmerken zijn verderop in het artikel te vinden.
- Gezondheid: Grote hoeveelheden vlees eten verhoogt het risico op kanker, hart- en vaatziekten, beroertes en suikerziekte.
Hoe lang kan je zonder vlees?
Geen vlees eten kan je volhouden zolang als jij dat wilt. De voedingsstoffen die vlees bevat kan je ook uit andere producten halen. Wel moet je ervoor zorgen dat je voeding gevarieerd is en je eventuele tekorten aan vitamines of mineralen aanvult door middel van supplementen.
Waar moet je op letten als je minder vlees eet?
Wanneer je minder vlees gaat eten, is het belangrijkst dat je kiest voor variatie in je eten. Als je wekelijks afwisselt met het eten van vlees, vis, groenten et cetera., is de kans op een tekort aan voedingsstoffen erg klein.
Wanneer je helemaal geen vlees meer eet is het wat belangrijker om te letten op de voedingsstoffen die je binnenkrijgt. Genoeg vet en eiwitten binnenkrijgen zonder vlees te eten is niet zo’n probleem. Maar het binnenkrijgen van de belangrijkste vitamines en mineralen die vlees bevat, vitamine B12, B6 en B1, ijzer en zink kan lastiger zijn.
Wanneer je stopt met vlees eten is het belangrijk dat je op zoek gaat naar producten die deze voedingsstoffen bevatten. Als aanvulling kunnen supplementen gebruikt worden om eventuele tekorten aan te vullen, maar natuurlijk liever om tekorten te voorkomen.
Vlees keurmerken
Aan keurmerken op vleesverpakkingen kan je aflezen onder welke omstandigheden het dier geleefd heeft. Wanneer je bewuster met voeding om wilt gaan, maar toch graag vlees wilt blijven eten, is het letten op keurmerken al een stap in de goede richting. Wanneer meer mensen het verminderen van dierenleed stimuleren, zal de vleesindustrie zich de goede richting op verder moeten ontwikkelen.
De volgende keurmerken duiden aan dat dieren beter geleefd hebben: EKO, Demeter, Biologisch, Milieukeur en Scharrel. Om zo’n keurmerk te krijgen moet de veehouder aan strenge eisen voldoen, zodat niet iedereen het keurmerk zomaar kan gebruiken of misbruiken.
Vlees vervangen
Door de RIVM en het Voedingscentrum wordt al regelmatig aan de orde gebracht dat wij meer plantaardig moeten gaan eten en dat dit misschien wel simpeler is dan iedereen denkt. De essentiële voedingsstoffen die vlees voornamelijk bevat zijn eiwitten en vetten. Deze voedingsstoffen kan je gemakkelijk binnenkrijgen door vleesvervangers, eieren, peulvruchten en noten te eten. De vitamines en mineralen die vlees bevat zijn soms wat lastiger te vervangen, maar niet onmogelijk. Maar ook duurzaam gevangen vis valt zeker binnen een gezond voedingspatroon.
Om genoeg eiwitten binnen te krijgen, die je vaak binnenkrijgt uit vlees, kan je gemakkelijk regelmatig peulvruchten te eten. Denk hierbij aan kikkererwten, bonen en linzen. Maar ook sojaproducten en vleesvervangers zitten boordevol eiwitten. Daarnaast komen er steeds meer vleesvervangers op de markt. Deze industrie groeit enorm en de producten die verkrijgbaar zijn gaan qua structuur en smaak ook steeds meer op echt vlees lijken. Minder vlees eten wil zeker niet zeggen dat je minder lekker moet gaan eten. Door bewuster te gaan eten is het juist leuk om veel te variëren en producten te proberen die je normaal niet zo snel zou nemen.
Vitamine B12 is de belangrijkste vitamine die wij binnenkrijgen uit vlees. Tegenwoordig is deze vitamine uitsluitend te vinden in dierlijke producten. Vormen van vitamine B12 zijn wel te vinden in zeewier of gefermenteerde soja, maar deze stofjes herkent ons lichaam niet en worden dus niet opgenomen. Gelukkig hebben we hier maar een kleine hoeveelheid van nodig en krijg je zeker genoeg binnen wanneer je af en toe vlees eet. Wanneer je absoluut geen vlees of dierlijke producten eet, kan je vitamine B12 innemen als supplement.
Ook bevat vlees veel vitamine A. Alleen dierlijke producten bevatten de vitamine A als reeds actieve stof. Het zit voornamelijk in eigeel, dierlijk vet en orgaanvlees. Ook uit plantaardige producten kan ons lichaam vitamine A maken, maar niet als actieve vitamine. Wel bevatten plantaardige producten de voorloper van vitamine A, namelijk provitamine A. Deze stof moet in de levert nog worden omgezet naar vitamine A. Voor de meeste mensen is dit geen probleem, maar bij mensen met suikerziekte, mensen met een slecht functionerende schildklier en bij kinderen kan deze omzetting niet altijd plaatsvinden. Zij kunnen beter regelmatig dierlijke producten eten om een tekort te voorkomen.
De belangrijkste mineralen in vlees zijn zink en ijzer. Een tekort aan zink komt vrij vaak voor bij veganisten en vegetariërs. Gelukkig komt zink ook voor in rijst, brood en peulvruchten, waardoor een tekort gemakkelijk voorkomen kan worden. Het mineraal ijzer dat in vlees voorkomt is wat lastiger te vervangen. Natuurlijk bevatten groenten zoals spinazie veel ijzer, maar doordat deze gebonden zit aan een andere stof, kan het lichaam de stof niet goed herkennen. Hierdoor wordt het ijzer niet goed opgenomen en kan een gebrek aan ijzer ontstaan. Wanneer je geen vlees eet kan je als aanvulling op je gewone voeding supplementen nemen om tekorten te voorkomen.
Handige tips om te beginnen met minder vlees eten
Gewoontes zijn lastig te doorbreken, ook zeker als het op voeding aankomt. De volgende tips kunnen handig zijn wanneer je graag wat minder vlees wilt eten om dierenleed en milieubelasting te verminderen:
- Begin rustig. Je reguliere voedingspatroon is lastig te doorbreken. Ga dan ook niet van de een op de andere dag gigantische aanpassingen doen in je gewoontes. Begin bijvoorbeeld met één dag in de week geen vlees eten. Zo ontdek je langzaam nieuwe recepten en manieren om geen vlees te eten. Wanneer je je hier een beetje in hebt verdiept en er meer vanaf weet, kan je langzamerhand meer dagen geen vlees eten. Zo vloei je geleidelijk over in een voedingspatroon met minder vlees.
- Zoek veel variatie. Wanneer je altijd typisch Hollands eet: aardappels, vlees en groenten, is het lastig om dit om te gooien naar een dieet met minder vlees. In Nederland is het heel normaal om elke dag vlees of vis te eten. In het Midden-Oosten en Azië is het veel normaler om weinig of geen vlees te eten. Kijk eens naar Vietnamese, Thaise of Indiase recepten. Wok maaltijden en curries zijn perfect om zonder vlees of vis te eten en ook nog eens erg lekker.
- Zet de dag dat je geen vlees eet vast in je agenda. Kies één of meerdere dagen uit waarop je standaard geen vlees eet. Zo kan je van tevoren goed plannen wat je wanneer gaat eten en is de kans minder groot dat je last minute toch kiest voor de makkelijke weg, voor vlees.
- Denk ook bewust na over je lunch. Minder vlees eten tijdens het avondeten is natuurlijk een goed begin. Maar wat eet je eigenlijk tussen de middag? Vleeswaren op brood is natuurlijk ook gewoon vlees. Vleeswaren kan je makkelijk vervangen door ander broodbeleg, zoals humus.
- Kies voor vleesvervangers. Wanneer je het moeilijk vindt om culinaire gerechten uit het buitenland te bereiden of het over het algemeen moeilijk vindt om zonder vlees te koken, kan je natuurlijk altijd kiezen voor vleesvervangers. Tegenwoordig zijn er zoveel verschillende soorten, dat het altijd even zoeken is welke wel en welke niet in de smaak vallen. Op deze manier is het helemaal niet moeilijk om wat minder vlees te eten.
Gepubliceerd door: Simpto.nl
Publicatiedatum: 25 maart 2018
Auteur: Lisa Bruijstens
Laatst bijgewerkt op: 25 maart 2018