FODMAP-dieet

Bijgewerkt op 8 juli 2020

Wat is het FODMAP-dieet?

Bij het FODMAP dieet volg je voor een minimale periode van zes weken een dieet, waarbij je verschillende koolhydraten NIET eet.

De afkorting FODMAP staat voor de verschillende koolhydraten die je bij darmklachten beter kan vermijden, namelijk: Fermenteerbare Oligosachariden, Disachariden, Monosachariden en Polyolen.

Bij een aandoening zoals het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS) kunnen deze soorten koolhydraten niet goed worden opgenomen. De koolhydraten veroorzaken dan darmklachten, doordat het korte keten koolhydraten zijn en deze moeilijk kunnen worden opgenomen in de darmen.

In de dunne darm worden de koolhydraten niet of nauwelijks verteerd, waardoor zij in de dikke darm terecht komen. Om deze koolhydraten te kunnen verteren worden zij gefermenteerd in de dikke darm. Bij deze fermentatie kan gas vrijkomen wat zorgt voor darmklachten. Ook kunnen de koolhydraten vocht aantrekken, waardoor je vocht vasthoudt en je je opgeblazen voelt. Om zulke klachten te verminderen of weg te nemen wordt aangeraden om het FODMAP dieet te volgen.

Oorsprong

Het dieet is bedacht door Australische wetenschappers van de Universiteit van Melbourne. Zij zijn gespecialiseerd op het gebied van voeding, bijbehorende intoleranties en de spijsvertering.

Volgens de wetenschappers is het dieet succesvol wanneer je het in ieder geval twee tot zes weken volhoudt. Bij het dieet dien je verschillende voedingsstoffen te vermijden, zoals bepaalde soorten fruit, groenten, zuivel en tarweproducten. FODMAP’s zijn onder andere lactose, tarwekoolhydraten en fructose (suiker in fruitsoorten).

Bij welke aandoeningen wordt het toegepast?

De koolhydraten die vallen onder FODMAP zijn voor iedereen moeilijk te verteren en op te nemen. De fermentatie van de lastig verteerbare koolhydraten kan zorgen voor gasproductie wat zorgt voor een opgeblazen gevoel en andere darmklachten.

Wanneer je gevoelige darmen heeft, kan dit veel impact hebben. Je krijgt last van een opgeblazen gevoel en winderigheid, wat erg onprettig is. Dat de koolhydraten vocht aantrekken kan daarnaast ook nog zorgen voor veel buikpijn.

Bij aandoeningen zoals het Prikkelbare Darm Syndroom of een spastische darm zijn de symptomen sterk aanwezig en kan een FODMAP dieet erg goed helpen om klachten te verminderen of zelfs helemaal weg te nemen.

FODMAP wordt vaak aangeraden aan mensen die lijden aan het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS). Bijna twee miljoen Nederlanders lijden aan PDS. Dit is bijna vijftien procent van de Nederlanders bevolking. Uit de eerste onderzoeken is gebleken dat het FODMAP dieet bij meer dan de helft van deze doelgroep zeker effectief is.

Het dieet wordt niet aangeraden aan mensen die geen darmklachten of geen darmaandoening hebben. FODMAP koolhydraten zitten in veel gezonde voedingsmiddelen die het lichaam nodig heeft. Het vermijden van deze producten zonder directe aanleiding ertoe wordt om deze reden afgeraden.

Hoe werkt het?

Tijdens de minimale periode van zes weken staat het weglaten van producten die FODMAP’s bevatten centraal. Het dieet is erg streng, omdat heel veel producten wel FODMAP bevatten.

Het is belangrijk om goed te weten wat je wel en niet kan eten. De hulp van een diëtist kan erg handig zijn wanneer je onzeker bent over je kennis omtrent het dieet.

Tijdens het dieet worden verschillende fasen doorlopen. In het begin eet je helemaal geen producten waar FODMAP’s in zitten en nemen de klachten erg snel af. Tijdens opvolgende fasen ga je stapsgewijs weer FODMAP’s binnenkrijgen om te achterhalen welke producten problemen veroorzaken.

Tijdens het dieet verminder je niet alleen je klachten, maar test je welke producten wel en niet geschikt zijn voor jou. Op deze manier kom je te weten welk voedingspatroon goed bij jou past en welke producten hierin passen.

De drie fasen van het dieet

Het FODMAP dieet is opgebouwd uit drie fasen:

1. Eliminatie Fase – De eerste fase duurt twee tot zes weken, waarin je geen FODMAP’s binnen mag krijgen. Binnen deze periode nemen de darmklachten enorm af of kunnen zelfs verdwijnen. Het dieet tijdens deze fase is erg streng, maar geeft zeker resultaat. Na deze fase zijn je klachten (bijna) volledig verdwenen.
2. Herintroductie Fase –  In de tweede fase wordt getest welke FODMAP koolhydraten een negatieve invloed hebben op jouw darmen. Je gaat stap voor stap een groep koolhydraten toelaten tot je voeding. Je begint bijvoorbeeld met het eten van producten waar fructose in zit. Wanneer deze groep geen darmproblemen veroorzaakt, kan je deze blijven eten. Wanneer na het eten van een groep duidelijk wordt dat er klachten ontstaan, kan je aanwijzen waardoor dat wordt veroorzaakt. Deze koolhydraten elimineer je vervolgens uit je dieet. Op deze manier komt je erachter welke FODMAP koolhydraten bij jou problemen veroorzaken en welke niet.
3. Personalisatie Fase – Na fase een en twee weet je precies welke soorten koolhydraten je darmklachten veroorzaken. Je kan dan voor jezelf een dieet opstellen, waarbij je de FODMAP’s elimineert die je darmen niet kunnen verdragen. Hierbij moet je ook kijken naar de hoeveelheden van de koolhydraten die je darmen aan kunnen zonder problemen. Ook dit test je in de tweede fase. Uit fase drie volgt een gepersonaliseerd dieet, waarbij je precies weet welke producten je wel en niet kan eten en in welke hoeveelheden. Op deze manier ontstaat een gepersonaliseerd dieet, maar hoef je niet alle FOODMAP koolhydraten te vermijden.

Wetenschappelijk onderzoek

De ontwikkeling van het dieet heeft plaatsgevonden in Australië, maar tegenwoordig is het dieet wereldwijd bekend. Zo zijn verschillende landen bezig met het onderzoeken van de effectiviteit van het dieet.

In Nederland is zo’n onderzoek uitgevoerd door een Gronings ziekenhuis. Hierbij is het dieet getest met verschillende patiënten die lijden aan PDS. Uit dit onderzoek is gebleken dat wel driekwart van de patiënten duidelijk minder darmklachten had na het volgen van het FODMAP dieet.

Op dit moment wordt nog verder onderzoek gedaan naar het dieet bij patiënten die een andere darmaandoening hebben, zoals colitis ulcerosa of de ziekte van Crohn. Echter, hier zijn nog geen resultaten van bekend.

FODMAP-rijke en FODMAP-arme producten

Om het FODMAP dieet goed te beginnen, is het belangrijk dat je weet welke producten je wel en niet mag eten. Hier volgen lijstjes van producten die wel FODMAP koolhydraten bevatten en producten die geen FODMAP koolhydraten bevatten:

FODMAP-rijk:
• Kersen
• Appels
• Peren
• Champignons
• Roggeproducten
• Tarweproducten
• Melk (amandel- en koe-)
• Zoetstoffen (xylitol, sorbitol)
• Venkelthee
• Pruimen
• Gedroogde vruchten
• Peulvruchten
• Uien
• Prei
• Honing
• Artisjokken

FODMAP-arm:
• Bananen
• Mandarijnen
• Aardbeien
• Havermout
• Suiker
• Popcorn
• Vlees
• Kip
• Noten
• Vis
• Pitten
• Eieren
• Sojaproducten (yoghurt, drink)
• Quinoa
• Rijst
• Rijstwafels
• Glutenvrij brood

Over FODMAP’s

Het belangrijkste om te weten bij het FODMAP dieet is welke producten je wel en niet mag eten. Toch is het ook goed om te weten wat FODMAP’s nou eigenlijk zijn. Een FODMAP is geen allergeen, geen eiwit en geen ingrediënt, wat vaak oorzaken zijn van darmklachten. FODMAP’s zijn verschillende soorten koolhydraten die het lichaam lastig kan verteren. Doordat het veel verschillende soorten zijn en aanwezig zijn in veel ingrediënten, komen zij voor in veel verschilende voedingsmiddelen. Wanneer je niet bent gediagnostiseerd met bijvoorbeeld PDS, maar wel langdurig last hebt van darmklachten, kan het FODMAP dieet geschikt zijn. Hierbij kan je sommige producten volledig vermijden, of klachten veroorzakende producten in mindere mate eten.

Het FODMAP dieet kan eventueel geschikt zijn voor mensen met coeliaie. Bij coeliakie is iemand erg gevoelig voor het gluteneiwit. Bij het FODMAP dieet zijn producten van gerst, tarwe en rogge producten die veel FODMAP koolhydraten bevatten. Dit zijn ook de producten die mensen met een glutenovergevoeligheid niet kunnen eten. Bij coaliakie kan echter ook een overgevoeligheid aanwezig zijn voor bijvoorbeeld fructose. Het is belangrijk om een gepersonaliseerd dieet te volgen dat goed uitgebalanceerd is. Zoek voor jezelf uit welk dieet het beste bij je past.

Wanneer je geen last heb van een prikkelbare darm heeft het geen zin om het FODMAP dieet te volgen. FODMAP koolhydraten zijn niet slecht voor de gezondheid, alleen bij het PDS veroorzaken zij problemen. Wanneer je hier geen last van hebt, kan je beter wel FODMAP’s eten. De koolhydraten zitten in veel gezonde producten en kunnen normaal gesproken gewoon verteerd worden zonder klachten te veroorzaken. Ze kunnen zelfs bijdragen aan de gezondheid van je darmen.

Tot slot, uit onderzoek blijkt dat het FODMAP dieet zeker resultaat kan geven wanneer je last heb van darmproblemen. Echter, elk lichaam reageert anders. Van tevoren kan niet gezegd worden of het dieet geschikt is voor jou. Door het dieet te proberen en de gevoeligheid voor verschillende FODMAP koolhydraten te onderzoeken, wordt duidelijk welk dieet voor jou werkt. Om het dieet zo goed mogelijk te volgen en een gepersonaliseerd dieet te verkrijgen, wordt aangeraden om het dieet te volgen met behulp van een arts of een diëtist.

---

Gepubliceerd door: Simpto.nl
Publicatiedatum: 12 april 2018
Auteur: Lisa Bruijstens
Laatst bijgewerkt op: 12 april 2018