Cholesterol

Bijgewerkt op 27 maart 2023

Wat is cholesterol?

Cholesterol is een bouwsteen die ons lichaam nodig heeft om cellen en hormonen aan te maken. Cholesterol bestaat uit vet en wordt geproduceerd door de lever. Ook kan je cholesterol in je lichaam krijgen door voedingsproducten waarin deze vetachtige stof aanwezig is. In het lichaam wordt cholesterol vervoerd in het bloed doordat cholesterol bindt aan eiwitten. Een te hoog cholesterol komt vaak voor en kan ernstige gevolgen hebben.

cholesterol molecuulstructuur
cholesterol molecuulstructuur

Welke vormen zijn er?

LDL- en HDL-cholesterol

Cholesterol komt in ons lichaam voor in het bloed doordat het gebonden wordt aan eiwitten, oftewel liproteïnen. Bij cholesterol is onderscheid te maken tussen LDL-cholesterol en HDL-cholesterol. Beide soorten zijn een vorm van lipoproteïnen, maar hebben verschillende functies.

LDL is de afkorting voor Lage Dichtheid Lipoproteïne of in het Engels ‘Low Density Lipoprotein’. LDL-cholesterol zorgt ervoor dat het cholesterol uit de lever wordt vervoerd naar de rest van het lichaam. Je lichaam heeft LDL in kleine hoeveelheden nodig om schade aan cellen of weefsels te kunnen herstellen. Echter, een grote hoeveelheid LDL zorgt voor het vastkleven van cholesterol aan de wanden van bloedvaten. LDL hecht zich aan beschadigde plekken in bloedvatwanden en zorgt hier voor ophoping van de vette stof. Hierdoor wordt de doorstroming van het bloed steeds lastiger en kan dit ernstige gevolgen hebben. Bij een hoog cholesterol is er dus te veel ophoping van LDL-cholesterol in de bloedvatwanden.

De andere vorm van cholesterol is HDL-cholesterol. Deze afkorting staat voor Hoge Dichtheid Lipoproteïne, oftewel ‘High Density Lipoprotein’. In tegenstelling tot LDL, verwijdert HDL juist de cholesterol uit ons bloed en vervoert dit naar de lever. Vervolgens wordt cholesterol in de lever afgebroken. Het afgebroken cholesterol wordt afgevoerd met de ontlasting of door middel van gal. HDL-cholesterol zorgt juist voor verlaging van het cholesterolgehalte in het bloed en is dus gunstig voor het lichaam en je gezondheid.

Oorzaken van een hoog cholesterol

Een te hoog cholesterol ontstaat wanneer een bloedvatwand beschadigd is en er een overschot is aan LDL-cholesterol. In zo’n situatie gaat het LDL-cholesterol zich ophopen in de bloedvatwand waardoor het bloedvat vernauwt en de doorstroming verslechterd. Een beschadiging aan een bloedvatwand kan ontstaan door een verhoogde bloeddruk, door veel te roken of simpelweg door ouderdom. Een verhoogd gehalte aan LDL-cholesterol ontstaat wanneer je veel ongezonde producten eet waar veel ongezond vet in zit. Een combinatie van deze twee factoren zorgt voor verhoging van het cholesterolgehalte in het lichaam. Daarnaast kan je ook aanleg hebben voor een verhoogd cholesterol. Hierbij is genetisch bepaald of je gevoelig bent voor de ophoping van slecht cholesterol in je bloedvaten. Ook kunnen nog enkele andere oorzaken ten grondslag liggen aan een hoog cholesterol, namelijk diabetes, overgewicht en een trage schildklier. 

Gevolgen van een te hoog cholesterol

Bij een te hoog cholesterol slibben je aders dicht. Dicht wordt ook wel slagaderverkalking genoemd. Een te hoog cholesterol zorgt voor een groot risico op hart- en vaatziekten. Het dichtslibben van kransslagaders is het grootste gevaar. Dit zijn de aders die rechtstreeks naar je hart lopen, waardoor het hart bij een te hoog cholesterol minder bloed toegevoerd krijgt. De bloedtoevoer naar het hard heeft invloed op de hoeveelheid zuurstof en energie die het hard nodig heeft om goed te kunnen werken. Het dichtslibben van je aderen zorgt voor een blokkade van het bloed waardoor er op een gegeven moment geen zuurstoftoevoer naar het hart meer plaatsvindt. In zo’n geval ontstaat een hartinfarct of in het ergste geval stopt het hart ermee en overlijd je. Gelukkig is het dichtslibben van je bloedvaten een proces en verloopt dit proces vrij langzaam. Je aderen vernauwen steeds een beetje meer waardoor het bloed steeds wat moeizamer door je lichaam heen wordt gepompt. Wanneer je hier gaandeweg achter komt is er nog tijd om je voedingspatroon aan te passen en om medicijnen te krijgen om de desastreuze gevolgen nog te voorkomen.

Wanneer heb je een te hoog cholesterol?

Het is duidelijk dat een te hoog cholesterol erg slecht is voor je lichaam en dat het ernstige gevolgen kan hebben. Maar de vraag is: wanneer is je cholesterol nou te hoog? Door middel van een bloedonderzoek kan worden gemeten of je cholesterol te hoog is of niet. Het cholesterolgehalte in het bloed wordt gemeten in millimol per liter. Je hebt een normaal cholesterol wanneer dit gehalte lager dan 5 millimol per liter is. Tussen de 5 en 6.4 millimol per liter is je cholesterolgehalte licht verhoogd. Tussen de 6.5 en de 7.9 is je cholesterol hoog en boven de 8 millimol per liter is je cholesterol sterk verhoogd. Het gehalte wordt bepaald door de hoeveelheden HDL en LDL. Het LDL-gehalte moet natuurlijk zo laag mogelijk zijn, aangezien LDL-cholesterol de boosdoener is bij een te hoog cholesterol. Het HDL-cholesterol moet juist niet te laag zijn, omdat dit eiwit het slechte cholesterol moet afvoeren.

Producten die slecht of goed zijn voor je cholesterolgehalte

Het cholesterolgehalte stijgt door te veel LDL-cholesterol. LDL-cholesterol komt voor in ongezonde vette producten en dan met name verzadigde vetten. Om deze reden kan je het beste zo min mogelijk verzadigde vetten eten. Enkele producten die zorgen voor een stijging van cholesterol zijn koffie (ongefilterd), eieren en alle producten die rijk zijn aan verzadigde- en transvetten. Daarentegen zorgen haverproducten, complexe koolhydraten, vezels, noten, peulvruchten, margarine en producten met onverzadigde vetzuren juist voor een daling van je cholesterol.

Tips om je cholesterol te verlagen

Wanneer je cholesterol te hoog is, moet je er natuurlijk voor zorgen dat dit gehalte lager wordt om de ernstige risico’s te laten afnemen. Daarnaast is het altijd beter om een te hoog cholesterol te voorkomen. Hier zijn enkele tips om je cholesterolniveau laag te houden:

  • Vermijd verzadigd vet. Dit is de meest logische stap, aangezien LDL-cholesterol aanwezig is in verzadigde vetten. Verzadigde vetten zitten voornamelijk in dierlijke producten zoals vlees en zuivel. Vervang zoveel mogelijk verzadigd vet door onverzadigd om je cholesterol te verlagen. Ook komt verzadigd vet voor in veel soorten chips, koekjes, snoep en zoet broodbeleg. Vooral rood vlees is rijk aan verzadigd vet. Vervang rood vlees simpelweg door producten zoals kip of vis en je cholesterol zal zeker dalen. Ook kan je gemakkelijk vette zuivelvarianten vervangen door magere producten.
  • Zoals al genoemd werd, kan je beter onverzadigd vet eten in plaats van verzadigd vet. Onverzadigd vet bevat HDL-cholesterol en is juist gunstig voor het lichaam. Hierdoor wordt slecht cholesterol juist uit je bloed gehaald, waardoor je cholesterol daalt. Onverzadigd vet komt het meest voor in vis, noten en olijven. Zorgt er wel voor dat je niet ineens extreem veel onverzadigd vet gaat eten. Vet is namelijk vet en levert vrij veel calorieën. Doordat onverzadigd vet HDL-cholesterol bevat, wil dit nog niet zeggen dat je er niet dik van kan worden.
  • Net als verzadigde vetten, dienen transvetten vermeden te worden. Transvetten zijn industrieel bewerkte vetten die in het lichaam niet goed verwerkt kunnen worden. Doordat het vet goedkoop is, wordt het vaak gebruikt als opvulmiddel in producten. Doordat het lichaam het transvet niet kan afbreken, zorgt het voor ontstekingen in het lichaam en krijg je snel overgewicht. Ook zorgen transvetten voor de verhoging van slecht cholesterol. Transvet wordt vaak toegevoegd aan chips, koekjes, hartige- en zoete snacks, pizza enzovoort.
  • Vermijd bewerkte suikers. Ookal is suiker geen vetachtige stof, het kan wel degelijk zorgen voor verhoging van je cholesterol. Natuurlijk zorgen grote hoeveelheden suiker voor overgewicht, maar ook je insulineproductie verslechterd. Hierdoor blijft er na verloop van tijd meer suiker achter in je bloed, waardoor je bloeddruk wordt verhoogd. Een verhoogde bloeddruk is weer een oorzaak van een te hoog cholesterol. Bovendien kan je door grote hoeveelheden suiker suikerziekte ontwikkelen.
  • Verhoog je vezelinname. Complexe- en langzaam verterende koolhydraten zijn vezels. De energie uit vezels wordt langzaam verteerd, waardoor de energie langzaam vrijkomt. Hierdoor blijft je bloedsuikerspiegel stabiel en zal in het bloed geen koolhydraatoverschot ontstaan zoals bij de consumptie van gewone, geraffineerde suikers. Vezels zitten veel in producten zoals havermout, volkorenproducten en zaden.
  • Stap af van je slechte gewoontes. Denk hierbij aan gewoontes zoals roken en alcohol drinken. Alcohol zorgt voor een stijging van slecht cholesterol in het lichaam en zorgt dus voor een hoog cholesterol. Ook roken is natuurlijk erg slecht voor je gezondheid en beschadigd daarbij je bloedvaten. Dit heeft een zeer negatieve invloed op je cholesterol.
  • Eet veel vitamines. Elk vitamine heeft zijn eigen functie. Vooral vitamine C heeft een erg gunstig effect op je cholesterol. Vitamine C draagt bij aan verlaging van je cholesterol en zit voornamelijk in fruit en groente. Daarnaast zijn andere vitamines natuurlijk ook essentieel voor het lichaam, maar hebben voor je cholesterol geen specifieke functie.
  • Neem waar mogelijk de oorzaken van een te hoog cholesterol weg. Natuurlijk is ongezond eten een grote oorzaak van een te hoog cholesterol, maar deze punten zijn al behandeld. Het gaat hier om de oorzaken wegnemen zoals overgewicht en stress. Door gezonder te eten wordt overgewicht minder, maar zeker niet minder belangrijk is om goed te bewegen. Met regelmatig sporten verbrand je natuurlijk vet en wordt overgewicht minder. Bovendien wordt tijdens inspanning je hartslag verhoogd en je bloedsomloop gestimuleerd. Dit zorgt voor een goede doorbloeding en wordt de kans op een te hoog cholesterol verkleind. Daarnaast heeft ook stress een zeer negatieve invloed op je cholesterol. Probeer stress te vermijden of zoek eens naar technieken om tot rust te komen en je stress te verminderen. Het is belangrijk om je rust te vinden en om goed te slapen, waardoor je meer energie hebt en je makkelijk de dag doorkomt.

Kijk voor meer informatie op de webpagina over cholesterolverlagende voeding.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven