Opgezette klieren

Bijgewerkt op 31 mei 2021

Wat zijn opgezette klieren?

Met ‘opgezette klieren’ wordt meestal zwelling van de lymfeklieren bedoeld. Er zijn verschillende redenen waarom lymfeklieren opzwellen. Meestal is dat door een infectie. Maar soms kan er ook sprake zijn van een gezwel van de lymfeklieren. Dan wordt gesproken van een ‘lymfoom’.

De medische naam voor lymfeklierzwelling is ‘lymfadenopathie’.

Oorzaken opgezette klieren

Er zijn ontzettend veel verschillende oorzaken voor lymfeklierzwelling. De meeste oorzaken vallen onder één van de volgende groepen:

• Infectie door een virus of bacterie;
• Auto-immuunziekte;
• Lymfekliergezwel (lymfoom): goedaardig of kwaadaardig;
• Idiopathisch: dit betekent dat er geen onderliggende oorzaak wordt gevonden.

Om te achterhalen wat de oorzaak is is het van belang om te weten welke lymfeklieren zijn opgezwollen.

Welke lymfeklieren zijn opgezwollen?

Lymfeklieren zitten op veel verschillende plekken in ons lichaam. Op grond van de lokatie van de lymfeklierzwelling wordt onderscheid gemaakt tussen:

• Opgezette lymfeklieren in de nek
• Opgezette lymfeklieren in de hals (of net onder de onderkaak)
• Opgezette lymfeklieren achter het oor
• Opgezette lymfeklieren in de liezen
• Opgezette lymfeklieren in de oksel

De gezwollen lymfeklieren kunnen ook op plaatsen zitten waar je ze zelf niet kunt voelen, zoals bijvoorbeeld:

• Opgezette lymfeklieren in de buik
• Opgezette lymfeklieren in de borstholte (mediastinum)

Als meerdere klieren verspreid over het lichaam vergroot zijn wordt gesproken van ‘gegeneraliseerde lymfadenopathie’.

Wanneer naar de dokter?

Het is verstandig om een afspraak bij de huisarts te maken als de lymfeklier(en) langer dan twee weken gezwollen blijven.

Engelse vertaling

enlarged lymph nodes, swollen lymph nodes, lymphadenopathy

---

Opgezette klieren (lymfadenopathie) – Differentiaal Diagnose (DD)

Hieronder een overzicht van oorzaken van lymfeklierzwelling. Het getal achter de oorzaak geeft een schatting van het aantal mensen dat jaarlijks in Nederland vanwegde die oorzaak opgezette lymfeklieren heeft.

Veel voorkomende oorzaken van opgezette klieren: >100/jaar

• ziekte van Pfeiffer (mononucleosis infectiosa) – 11.200
• impetigo (impetigo vulgaris) – 8.250
• aften (afteuze stomatitis) – 3.000
• non-Hodgkin lymfoom – 2.080
• infectie met het cytomegalovirus (cytomegalie) – 1.200
• infectie van de luchtwegen door adenovirus (adenovirusinfectie van de luchtwegen) – 1.200
• uitzaaiingen in lymfeklieren (lymfekliermetastasen) – 1.170
• hidradenitis suppurativa – 682
• ziekte van Lyme (lymeborreliose) – 648
• syndroom van Gianotti-Crosti (papuleuze acrodermatitis van de kinderleeftijd) – 405
• sarcoïdose – 343
• ziekte van Hodgkin (Hodgkin-lymfoom) – 310
• kattenkrabziekte – 263
• folliculair lymfoom – 195
• rode hond (rubella) – 182
• bindvliesontsteking van het oog door Chlamydia (Chlamydia conjunctivitis) – 165
• tuberculose – 162
• SLE (systemische lupus erythematodes) – 126
• HIV-infectie (acute HIV-infectie) – 119
• syfilis (primaire syfilis) – 101
• secundaire syfilis – 101

Zeldzame oorzaken van opgezette klieren: <100/jaar

• chronische lymfatische leukemie – 95
• mantelcellymfoom – 82
• reuma (reumatoïde artritis) – 79
• jeugdreuma (juveniele idiopathische artritis) – 60
• infectie van de darm door Yersinia-bacterie (Yersinia enteritis) – 58
• syndroom van Sjögren (primair Sjögren-syndroom) – 54
• bof (parotitis epidemica) – 50
• syndroom van Felty – 42
• infectie met atypische mycobacteriën – 40
• angioimmunoblastair T-cel lymfoom – 37
• serumziekte door geneesmiddelen – 31
• schistosomiasis – 30
• secundaire amyloïdose – 29
• urticariële vasculitis – 29
• gebruik van geneesmiddelen tegen epilepsie (gebruik van anti-epileptica) – 24
• acute lymfatische leukemie – 23
• POEMS syndroom – 22
• hepatitis B – 18
• cyclische neutropenie – 17
• ziekte van Waldenström (macroglobulinemie van Waldenström) – 16
• ziekte van Still – volwassen vorm – 14
• penicillose – 13
• Lady Windermere-syndroom (pulmonale Mycobacterium avium complex infectie) – 13
• lymphogranuloma venereum – 13
• rattenbeetziekte (streptobacillose) – 12
• ziekte van Crohn (enteritis regionalis) – 12
• gebruik van diltiazem (Tildiem) – 10
• hepatitis C (acute hepatitis C) – 10
• ziekte van Castleman – 10

Zeer zeldzame oorzaken van opgezette klieren: <10/jaar

• syndroom van Pautrier-Woringer (lipomelanotische reticulose) – 9
• gebruik van rituximab (MabThera) – 9
• perifeer T-cellymfoom – 9
• gebruik van fenytoïne (Diphantoïne) – 8
• ziekte van Weil (leptospirose) – 8
• toxoplasmose (systemische toxoplasmose) – 7
• essentiële trombocytemie – 7
• syndroom van Sézary – 6
• histiocytose (Langerhans-cel histiocytose) – 6
• marginalezonelymfoom (milt-marginale zone B-cel lymfoom) – 6
• miliaire tuberculose – 6
• knokkelkoorts (dengue) – 5
• mixed connective tissue disease – 5
• ontsteking van de slokdarm door cytomegalovirus (CMV-oesofagitis) – 4
• inflammatory pseudotumor – 4
• histoplasmose – 3
• acute monocytaire leukemie – 3
• Afrikaanse slaapziekte (trypanosomiasis) – 3
• verworven hemofagocytair syndroom (secundaire hemofagocytaire lymfohistiocytose) – 3
• gebruik van Copaxone (glatirameer) – 3
• gegeneraliseerde infectie met atypische mycobacteriën – 3
• gebruik van thiamazol (Strumazol) – 3
• gebruik van fosinopril (Monopril) – 3
• anaplastisch grootcellig lymfoom – ALK negatief – 2
• anaplastisch grootcellig lymfoom – ALK positief – 2
• chyleuze peritonitis – 2
• keelontsteking door Streptococcen (streptococcenfaryngitis) – 2
• hyper-IgD syndroom – 2
• ziekte van Finkelstein (acuut hemorragisch oedeem bij kinderen) – 2
• gebruik van imiquimod (Aldara) – 2
• mazelen (morbilli) – 2
• coccidioïdomycose (acute coccidioïdomycose) – 2
• ziekte van Kikuchi – 2
• gebruik van propylthiouracil – 2
• T-cel prolymfocytaire leukemie – 1
• cryptokokkeninfectie door het lichaam (gedissemineerde cryptokokkeninfectie) – 1
• ziekte van Chagas – 1
• ziekte van Rosai-Dorfman (sinushistiocytose met massale lymfadenopathie) – 1
• volwassen T-cel leukemie/lymfoom – acute vorm – 1
• erfelijke hemofagocytaire lymfohistiocytose (primaire hemofagocytaire lymfohistiocytose) – 1
• human T-lymphotropic virus 1 (HTLV-1) infectie – 1
• B-cel prolymfocytaire leukemie – 1
• brucellose – 1
• chronische hepatitis B – 1
• gebruik van Roaccutane (isotretinoïne) – 1
• mansonellose – 1
• cryptokokkeninfectie van de longen (pulmonale cryptokokkeninfectie) – 0,9
• tularemie – 0,8
• gebruik van topiramaat – 0,8
• aplastische anemie – 0,7
• essentiële cryoglobulinemische vasculitis – 0,7
• gamma zware ketenziekte – 0,6
• auto-immuun lymfoproliferatief syndroom type Ia – 0,6
• Kunjin virusziekte – 0,5
• IPEX-syndroom – 0,5
• sarcocystose van de ingewanden (intestinale sarcocystose) – 0,5
• hyper IgM syndroom type 2 – 0,5
• sodoku (spirillose) – 0,5
• perifolliculitis capitis abscedens et suffodiens – 0,5
• framboesia – 0,5
• Krim-Congo hemorragische koorts – 0,4
• dengue hemorrhagische koorts – 0,4
• auto-immuun lymfoproliferatief syndroom type II – 0,4
• gebruik van Victrelis (boceprevir) – 0,4
• progressive transformation of germinal centres – 0,4
• ziekte van Whipple – 0,4
• serumneuropathie – 0,4
• dermatomyositis – 0,4
• afstoting van donornier – 0,4
• scrubtyfus – 0,3
• trichinose – 0,3
• lepra (infectie met Mycobacterium leprae) – 0,3
• Rocky Mountain spotted fever – 0,3
• tubulointerstitiële nefritis met uveïtis – 0,3
• verstopping van de longaderen (pulmonale veno-occlusieve ziekte) – 0,3
• gebruik van carbimazol – 0,3
• verruga peruana (cutane en mucocutane bartonellose) – 0,3
• gordelroos (herpes zoster) – 0,3
• Leishmania-infectie van de huid (cutane leishmaniasis) – 0,3
• NK-LGL-leukemie – 0,2
• ziekte van Carrión – 0,2
• gewone variabele immuundeficiëntie (common variable immunodeficiency) – 0,2
• cholesterylester stapelingsziekte – 0,2
• lassakoorts – 0,2
• ziekte van Duncan (X-gebonden lymfoproliferatief syndroom) – 0,2
• tana-pokken – 0,2
• eosinofiel granuloom – 0,1
• gebruik van paricalcitol (Zemplar) – 0,1
• syndroom van Omenn – 0,1
• Leishmania-infectie van de slijmvliezen (mucocutane leishmaniasis) – 0,08
• ziekte van Farber (ceramidase deficiëntie) – 0,08
• Omsk hemorragische koorts – 0,03
• steek door de haren van de rups van de “puss moth” – 0,01

---

Gepubliceerd door: Simpto.nl
Datum van publicatie: 5 december 2017
Auteur: Erwin Douwes
Laatst bijgewerkt op: 5 december 2017

---

Synoniemen

Andere namen voor opgezette klieren zijn opgezette lymfeklieren, lymfadenopathie, vergrote lymfeklieren, lymphadenitis, lymfeklierzwelling, lymfekliervergroting, vergrote lymfklieren, vergrote lymfklier, acute lymphadenitis, en gezwollen lymfklieren.