Bijgewerkt op 6 december 2019
Haaruitval van hoofdhaar
Haaruitval kan voorkomen op het hoofd, op bepaalde delen van het lichaam, of over het hele lichaam.
Deze webpagina gaat over haaruitval van het behaarde hoofd. Omdat het hoofdhaar het meest opzichtig is zal uitval ervan het meest in het oog springen. Haaruitval van lichaamshaar kan samengaan met dat van het hoofdhaar, maar dat gebeurt lang niet altijd.
Haaruitval wordt door veel mensen als een serieus kosmetisch probleem gezien. Het kan daardoor ook tot psychische klachten leiden. Dat geldt vaak meer voor vrouwen dan voor mannen. Bij mannen wordt haarverlies immers gezien als normaal verschijnsel.
Soorten haaruitval
Er wordt onderscheid gemaakt tussen ‘diffuse haaruitval’ en ‘pleksgewijze haaruitval’. Bij diffuse haaruitval vallen de haren verspreid over het hoofd uit. Bij pleksgewijze haaruitval vallen de haren alleen op één of meer afgegrensde plekken uit.
Oorzaken haaruitval
Er zijn zeer veel verschillende oorzaken voor uitval van haar uit het behaarde hoofd. Meest voorkomend is haaruitval bij mannen onder invloed van het mannelijk geslachtshormoon testosteron. Dit wordt met een engelse term ‘male pattern baldness’ genoemd. De medische term is ‘alopecia androgenetica’. Deze vorm van haaruitval kan overigens ook bij vrouwen voorkomen. In dat geval wordt wel gesproken van ‘female-pattern hair loss’.
Een andere oorzaak van haaruitval die regelmatig voorkomt is alopecia areata. Deze aandoening leidt tot kale plekken. Het is een zogenaamde ‘auto-immuunziekte’.
Telogeen effluvium is een oorzaak van haarverlies die meestal optreedt bij stress. Dat kan lichamelijke, psychische of emotionele stress zijn. Het komt ook voor bij zwangere vrouwen.
Verder komt haaruitval door geneesmiddelen vaak voor. Het gaat dan meestal om behandeling met antikankermiddelen (chemotherapie). Maar er zijn ook andere middelen die haarverlies kunnen veroorzaken.
Trichotillomanie is een aandoening waarbij men dwangmatig aan de eigen haren trekt. Dit kan tot blijvend haarverlies leiden. Het komt vooral voor bij pubers en jongvolwassenen.
Minder vaak voorkomende oorzaken zijn bloedarmoede door een tekort aan ijzer (ijzergebreksanemie), een te langzaam werkende schildklier (hypothyreoïdie), een te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie), bestralingsziekte, lupus (SLE) en schimmelinfecties.
Ten slotte zijn er nog allerlei zeldzame oorzaken van haarverlies. Onderaan deze webpagina staat een uitgebreid overzicht van deze oorzaken.
Behandeling haaruitval
Omdat haaruitval veel voorkomen en wordt beschouwd als kosmetisch bezwaar zijn veel fabrikanten producten tegen haaruitval gaan ontwikkelen. De werkzaamheid van dit soort middelen varieert van compleet onwerkzaam tegen enigszins werkzaam. Een middel dat in korte tijd haaruitval bij iedereen geneest bestaat niet.
Wat kun je zelf doen?
Veel mannen met haaruitval volgens het mannelijke patroon leren dit gewoon te accepteren. Anderen gaan op zoek naar effectieve behandeling.
In eerste instantie kan men proberen het haarverlies te camoufleren. Verder zijn er allerhande zelfzorgmiddelen die worden aangeprezen voor behandeling van haaruitval en kaalheid.
Camoufleren van haarverlies
Er zijn verschillende manieren om haarverlies te camoufleren. Hieronder worden ze kort besproken.
Overkammen
Mannen die kaal worden hebben vaak de neiging om haar aan de zijkant van het hoofd te laten groeien en dit vervolgens over het kale middengedeelte te kammen. Naarmate het haarverlies toeneemt wordt het lastiger om de kaalheid op deze manier te camoufleren.
Toupet
Een andere manier om haarverlies te camoufleren is een toupet. Een toupet is een haarstukje dat van kunsthaar of echt haar wordt gemaakt. De kleur wordt zo gekozen dat deze past bij het natuurlijke haar.
Pruik
Bij uitgebreid haarverlies is een toupet ontoereikend om de kaalheid te camoufleren. Dan kan een pruik uitkomst bieden. Ook pruiken kunnen van zowel kunsthaar als echt haar worden gemaakt.
Pruiken variëren enorm in kwaliteit en kosten. Er zijn zelfs pruiken die meer dan 10.000 euro kosten.
Zelfzorgmiddelen
Er is een heel scala aan zelfzorgmiddelen waarvan geclaimd wordt dat ze haarverlies tegengaan. Vaak zijn de resultaten teleurstellend. Hieronder een overzicht van een aantal veel gebruikte middelen.
Wat kan de arts doen?
De arts zal eerst willen weten wat de oorzaak van het haarverlies is. Pas dan kan gericht naar een behandeling worden gezocht.
Om de oorzaak van haarverlies te achterhalen kunnen bepaalde onderzoeken worden gedaan. Zo kan bloedonderzoek worden gedaan om na te gaan of er sprake is van ijzertekort. Ook kunnen hormonen in het bloed worden bepaald, bijvoorbeeld geslachtshormonen en schildklierhormonen.
Als de huisarts geen oorzaak voor de haaruitval kan vinden zal vaak worden doorverwezen naar een dermatoloog. De dermatoloog heeft verschillende gespecialiseerde onderzoeken tot zijn/haar beschikking. Voorbeelden zijn de haarpluktest en de haartrektest.
Haarpluktest & Haartrektest
Bij de haarpluktest wordt een haar met haarwortel en al uit het hoofd getrokken. Vervolgens worden haar en haarwortel onder de microscoop onderzocht. Er wordt gekeken hoe de haarwortel er uitziet, en in welk ontwikkelingsstadium de haar zich bevindt.
Bij de haartrektest worden een aantal haren uit de hoofdhuid getrokken. Vervolgens wordt onder de microscoop gekeken in welk stadium van ontwikkeling de haren zich bevinden. Bij gezonde haren zal ongeveer 85% zich in de zogenaamde anagene fase bevinden en slechts 15% in de telogene fase. Bij bepaalde aandoeningen ligt deze verhouding anders.
Geneesmiddelen
De arts kan geneesmiddelen voorschrijven tegen haaruitval. De volgende middelen zijn werkzaam tegen haaruitval:
- Minoxidil
- Finasteride
- Cyproteron
- Afweeronderdrukkende geneesmiddelen (immunosuppressiva)
- Anti-androgenen
Minoxidil
Minoxidil wordt gebruikt voor de behandeling van mannelijke kaalheid en alopecia areata. Het is beschikbaar als lotion. De lotion moet tweemaal per dag in de hoofdhuid gemasseerd worden. Dit middel werkt niet bij iedereen. Hoe kaler iemand is, des te kleiner de kans op herstel van de haargroei. In principe moet dit middel levenslang worden gebruikt. Na stoppen zal het haarverlies namelijk weer toenemen.
Finasteride
Finasteride wordt gebruikt voor de behandeling van mannelijke kaalheid. Het middel wordt in de vorm van tabletten ingenomen. Finasteride zorgt voor behoud van bestaande haren, maar geeft nauwelijks groei van reeds verdwenen haar. Ook finasteride moet doorlopend gebruikt worden. Anders zal het haarverlies weer toenemen.
Cyproteron
Cyproteron wordt gebruikt voor de behandeling van mannelijke kaalheid bij vrouwen. Het middel wordt ingenomen als tablet.
Cyproteron is een anti-androgeen. Het gaat de werking van een overmaat aan mannelijke geslachtshormonen bij de vrouw tegen.
Afweeronderdrukkende middelen
Afweeronderdrukkende geneesmiddelen – of ‘immunosuppressiva’ – worden gebruikt bij de behandeling van alopecia areata. Dit is een auto-immuunziekte, waarbij antistoffen zich richten tegen onderdelen van het eigen lichaam. Met immunosuppressiva kan deze afweerreactie worden tegengegaan.
Anti-androgen
Anti-androgen zijn middelen die de werking van mannelijke geslachtshormonen – zoals testosteron en dihydrotestosteron – tegengaan. Vrouwen met mannelijke haaruitval hebben een te hoog gehalte aan deze hormonen.
Haarimplantatie
Haarimplantatie of haartransplantatie wordt meestal toegepast bij haaruitval volgens het mannelijke patroon. Het wordt gedaan onder lokale verdoving.
Bij deze ingreep worden kleine stukjes huid met enkele haren verwijderd. Dit gebeurt aan de zijkant en achterkant van het hoofd. Vervolgens worden de stukjes huid weer ingebracht (‘geïmplanteerd’) op de plekken waar het haar dunner wordt.
Deze ingreep duurt meestal 4-8 uur. Later kunnen eventueel nog extra sessies worden gedaan om het haar nog dikker te maken.
Het geïmplanteerde haar valt binnen enkele weken uit, maar zal vervolgens definitief gaan groeien.
Hoofdhuidkoeling
Hoofdhuidkoeling is een behandeling die kan worden toegepast bij haarverlies door chemotherapie. Mensen die vanwege kanker worden behandeld met antikankermiddelen krijgen in een bepaald stadium van de behandeling vaak te maken met haarverlies.
Door de hoofdhuid met een speciale kap te koelen kan het haarverlies worden tegengegaan.
Afbinden van de slagader naar de hoofdhuid
tekst volgt
Engelse vertaling
Appendix – Lijst met oorzaken Haaruitval van Hoofdhaar
Hieronder een uitgebreide lijst met oorzaken voor haarverlies van het hoofdhaar. Het getal achter de oorzaak is een schatting van het aantal mensen dat jaarlijks vanwege die oorzaak last krijgt van haaruitval.
Zeer vaak voorkomende oorzaken van haaruitval: >10.000/jaar
- mannelijke kaalheid (alopecia androgenetica bij mannen) – 34.800
- telogeen haarverlies (acuut telogeen effluvium) – 24.200
Vaak voorkomende oorzaken van haaruitval: >1.000/jaar
- hoofdschimmel (tinea capitis) – 4.944
- gebruik van doxorubicine – 4.230
- ziekte van Hashimoto (auto-immuun thyreoïditis) – 3.422
- polycysteus ovariumsyndroom (PCOS) – 2.254
- bloedarmoede door een tekort aan ijzer (ijzergebreksanemie) – 2.140
- tractie alopecia – 1.792
- alopecia areata – 1.190
- spanningshoofdpijn (spierspanningshoofdpijn) – 1.040
Minder vaak voorkomende oorzaken van haaruitval: <1.000/jaar
- haarverlies volgens het vrouwelijk patroon (alopecia androgenetica bij vrouwen) – 865
- verhoogde productie van mannelijke geslachtshormonen door de eierstokken (verhoogde testosteronproductie door de ovaria) – 820
- gebruik van antikankermiddelen (chemotherapie) – 700
- gebruik van cyclofosfamide (handelsnaam: Endoxan®) – 612
- gebruik van anabole steroïden – 539
- gebruik van diclofenac (Voltaren, Cataflam, Arthrotec) – 500
- hyperthyreotische fase van de ziekte van Hashimoto – 487
- bestraling (radiotherapie van het hoofd-hals gebied) – 405
- dwangmatig haren uittrekken (trichotillomanie) – 379
- gebruik van dexrazoxaan (Cardioxane) – 354
- gebruik van vincristine (Oncovin) – 346
- gebruik van geneesmiddelen tegen psychoses (antipsychotica) – 312
- syndroom van Wernicke-Korsakoff – 290
- gebruik van rituximab (MabThera) – 264
- gebruik van mitoxantron (Novantrone) – 226
- gebruik van androgenen – 209
- ziekte van Graves (morbus Graves) – 198
- bloedarmoede door een tekort aan vitamine B12 (pernicieuze anemie) – 192
- chronische vermoeidheidssyndroom – 192
- gebruik van methotrexaat – 181
- psychische oorzaak (psychogeen) – 160
- te vaak behandelen van het haar met chemische stoffen (te vaak behandelen van het haar met chemische stoffen) – 136
- ziekte van Plummer (toxisch nodulair struma) – 132
Zeldzame oorzaken van haaruitval: <100/jaar
- gebruik van leflunomide (Arava) – 96
- gebruik van nitrofurantoïne (Furabid / Furadantine) – 90
- acute alopecia mucinosa – 90
- lichen planopilaris – 90
- psoriasis op het hoofd (psoriasis capitis) – 87
- secundaire syfilis – 81
- SLE (systemische lupus erythematodes) – 76
- tekort aan jodium (jodiumdeficiëntie) – 75
- schildklieradenoom – 72
- gebruik van melfalan (Alkeran) intraveneus – 72
- gebruik van melfalan (Alkeran) tabletten – 72
- gebruik van paclitaxel – 71
- tekort aan zink (zinkdeficiëntie) – 64
- te langzaam werkende bijschildklier (hypoparathyreoïdie) – 56
- overdreven vaak kammen van de haren – 52
- gebruik van Humira (adalimumab) – 50
- gebruik van Halaven (eribulin) – 47
- dwangneurose (obsessieve-compulsieve stoornis) – 36
- pseudopelade – 36
- gebruik van methylfenidaat (Concerta, Ritalin) – 35
- vitamine A-vergiftiging (hypervitaminose A) – 34
- gebruik van atenolol (Tenormin) – 32
- gebruik van bleomycine – 32
- gebruik van fluconazol (Diflucan) – 30
- lupus van de huid (cutane lupus erythematosus) – 29
- lichen planus – 27
- gebruik van epirubicine – 27
- gebruik van levothyroxine (merknamen: Thyrax, Euthyrox, Eltroxin etc.) – 25
- discoïde lupus erythematosus – 23
- gebruik van Implanon / Implanon NXT – 21
- gebruik van Perjeta (pertuzumab) – 20
- te langzaam werkende schildklier door bestraling in het halsgebied (radiotherapie-geïnduceerde hypothyreoïdie) – 18
- central centrifugal cicatricial alopecia – 17
- tekort aan essentiële vetzuren (essentiële vetzuurdeficiëntie) – 17
- kwikvergiftiging (kwikintoxicatie) – 16
- thalliumvergiftiging (thalliumintoxicatie) – 16
- syndroom van Sheehan (postpartum hypopituïtarisme) – 13
- gebruik van sofosbuvir (Sovaldi) – 12
- gebruik van valproïnezuur (Depakine, Convulex) – 12
- gebruik van Zyprexa (olanzapine) – 12
- gebruik van palbociclib (merknaam: Ibrance) – 11
- gebruik van nilotinib (Tasigna) – 10
- gebruik van Victrelis (boceprevir) – 10
Zeer zeldzame oorzaken van haaruitval: <10/jaar
- stille schildklierontsteking (stille thyreoïditis) – 9
- gebruik van Roaccutane (isotretinoïne) – 9
- ziekte van Lyell (toxische epidermale necrolyse) – 8
- gebruik van danazol (Danatrol) – 7
- te langzaam werkende schildklier door geneesmiddel (geneesmiddelen-geïnduceerde hypothyreoïdie) – 6
- omgekeerde afstotingsziekte (graft-versus-host reactie) – 6
- gebruik van filgrastim – 6
- gebruik van Aubagio (teriflunomide) – 5
- tekort aan biotine (biotine deficiëntie) – 5
- primaire amyloïdose – 5
- loose anagen syndrome – 4
- gebruik van risperidon (Risperdal) – 4
- gebruik van erlotinib (Tarceva) – 4
- vitamine B3-tekort (pellagra) – 4
- gebruik van hydroxycarbamide (Hydrea) – 3
- buiktyfus – 3
- gebruik van ifosfamide – 3
- perifolliculitis capitis abscedens et suffodiens – 3
- gebruik van dexamfetamine (Amfexa) – 3
- gebruik van gemfibrozil – 3
- epidermolysis bullosa – 3
- gebruik van colchicine – 3
- gebruik van Yondelis (trabectedine) – 3
- gebruik van Tafinlar (dabrafenib) – 3
- keloïd acne in de nek (acne keloïdalis nuchae) – 2
- gebruik van voriconazol (Vfend) – 2
- gebruik van Levact (bendamustine) – 2
- ziekte van Simmonds (necrose van de hypofysevoorkwab) – 2
- gebruik van fentanyl tabletten of zuigtabletten (Abstral, Actiq, Breakyl, Effentora, Recivit) – 2
- syndroom van Sézary – 2
- gebruik van cabergoline (Dostinex) – 2
- roze ziekte (acrodynie) – 2
- bijnierschorskanker (bijnierschorscarcinoom) – 2
- gebruik van Caprelsa (vandetanib) – 2
- gebruik van gabapentine – 2
- gebruik van topiramaat – 2
- gebruik van thiamazol (Strumazol) – 1
- tekort aan het enzym biotinidase (biotinidasedeficiëntie) – 1
- vitamine B2-tekort (vitamine B2-deficiëntie) – 1
- syndroom van Cushing door bijniertumor – 1
- vitamine B5-tekort (panthoteenzuurdeficiëntie) – 1
- zwarte koorts (viscerale leishmaniasis) – 1
- gewone variabele immuundeficiëntie (common variable immunodeficiency) – 1
- gebruik van exenatide (Byetta, Bydureon) – 1
- gebruik van hydroxychloroquine (Plaquenil) – 1
- Sertoli-Leydigceltumor van de eierstok (Sertoli-Leydigceltumor van het ovarium) – 1
- mixed connective tissue disease – 1
- undifferentiated connective tissue disease – 1
- syndroom van Vogt-Koyanagi-Harada – 1
- incontinentia pigmenti – 1
- gebruik van octreotide (Sandostatine, Siroctid) – 1
- monilethrix – 1
- te snel werkende schildklier door gebruik van schildklierhormoontabletten (exogene hyperthyreoïdie door schildklierhormoontabletten) – 1
- gebruik van mesalazine (Asacol, Pentasa, Salofalk) – 1
- cutis verticis gyrata – 1
- syndroom van Cronkhite-Canada – 1
- gebruik van Plenaxis (abarelix) – 1
- syndroom van Clouston (hidrotische ectodermale dysplasie) – 1
- tekort aan koper (koperdeficiëntie) – 1
- vergiftiging met seleen (seleniumintoxicatie) – 1
- te snel werkende schildklier door eten van met schildklier verontreinigd vlees (exogene hyperthyreoïdie door eten van met schildklier verontreinigd vlees) – 1
Extreem zeldzame oorzaken van haaruitval: <1/jaar
- gebruik van azathioprine – 0,5
- gebruik van Invega® (paliperidon) – 0,5
- gebruik van propylthiouracil – 0,5
- gebruik van lamivudine – 0,5
- te snel werkende schildklier door andere oorzaak van buitenaf (exogene hyperthyreoïdie) – 0,4
- tufted folliculitis – 0,4
- gebruik van Baraclude (entecavir) – 0,4
- gebruik van Daklinza (daclatasvir) – 0,4
- gebruik van Xeplion® (paliperidon) – 0,4
- paratyfus – 0,4
- keratosis follicularis spinulosa decalvans – 0,3
- polyglandulair auto-immuunsyndroom type IIIC – 0,3
- syndroom van Werner – 0,3
- gebruik van carbimazol – 0,3
- gebruik van Cymevene (ganciclovir) – 0,3
- gebruik van Zyvoxid (linezolid) – 0,3
- gebruik van terbinafine – 0,2
- gebruik van Yervoy (ipilimumab) – 0,2
- schildklierontsteking van Riedel (chronische fibreuze thyreoïditis van Riedel) – 0,1
- ziekte van Urbach-Wiethe (lipoïd proteïnose) – 0,1
- SAHA-syndroom – 0,1
- syndroom van Satoyoshi – 0,1
- gebruik van peginterferon beta-1a – 0,1
- stralingsziekte – 0,1
- syndroom van Omenn – 0,06
- syndroom van Hay–Wells (AEC-syndroom) – 0,06
- tekort aan het enzym holocarboxylase synthetase (holocarboxylase synthetase deficiëntie) – 0,02
Gepubliceerd door: Simpto.nl
Datum van publicatie: 11 september 2017
Auteur: Erwin Douwes
Laatst bijgewerkt op: 7 mei 2018