Bijgewerkt op 3 mei 2024
Wat is een lumbaalpunctie?
Een lumbaalpunctie – of ruggenprik – is een onderzoek waarbij via een prik onder in de rug hersenvocht wordt afgenomen. Het hersenvocht bevindt zich in de ruimte rondom het ruggenmerg. Het afgenomen hersenvocht wordt in een laboratorium onderzocht of afwijkingen. Die kunnen een aanwijzing geven voor de oorzaak van bepaalde symptomen en ziekteverschijnselen, zoals bijvoorbeeld hersenvliesontsteking (meningitis) of hersenontsteking (encefalitis). Tevens kan met een lumbaalpunctie de druk van het hersenvocht worden gemeten.
Hoe gaat een lumbaalpunctie?
U wordt gevraagd op een bed of onderzoeksbank te gaan liggen, op de zij met de rug naar de arts toe. De rug dient zo bol mogelijk gemaakt te worden. Dit doe je door de knieën op te trekken naar de borstkas. Vervolgens wordt de rug schoongemaakt met jodium.
De arts zoekt de juiste plek voor de prik (punctie). Dit kan pijn doen. Meestal wordt de naald tussen de 3de en 4de lendenwervel geprikt. Als de ruimte rond het ruggenmerg is aangeprikt gaat het hersenvocht via de naald en eventueel een slangetje in een buisje stromen. Eventueel kan de arts nu de druk van het hersenvocht meten. Deze komt overeen met de druk in de hersenen.
Na afname van het hersenvocht wordt de naald verwijderd. Op de aanprikplaats wordt een pleister of gaasje aangebracht. Na afloop blijft u nog even liggen. Het gehele onderzoek duurt ongeveer 15-20 minuten.
Uitslag van het onderzoek
Het kan enkele dagen tot soms weken duren voordat alle uitslagen van het onderzoek bekend zijn. Als daarbij afwijkingen worden gevonden zal de arts deze met u bespreken. Op grond van de resultaten van de lumbaalpunctie en de klachten zal de arts beoordelen of het mogelijk is een diagnose te stellen. Als dat het geval is zal de arts een geschikte behandeling voorstellen.
Waarom wordt het gedaan?
Een lumbaalpunctie wordt gedaan om het hersenvocht te kunnen onderzoeken. In het hersenvocht kunnen afwijkingen aanwezig zijn die wijzen op bepaalde ziekten van de hersenen en/of het ruggenmerg. Aandoeningen die kunnen leiden tot afwijkingen in het hersenvocht zijn onder andere:
- dementie
- hersenbloeding
- hersenontsteking (encefalitis)
- hersenvliesontsteking (meningitis)
- leukemie
- multiple sclerose (MS)
- ruggenmergontsteking (myelitis)
- overmaat aan hersenvocht
Afwijkingen die kunnen worden gevonden zijn onder andere:
- aanwezigheid van bacterien, schimmels in het hersenvocht
- aanwezigheid van abnormale cellen in het hersenvocht:
- witte bloedcellen kunnen wijzen op een infectie in hersenen of ruggenmerg
- verhoogd glucose gehalte in het hersenvocht
- verhoogd eiwit gehalte in het hersenvocht
- afwijkingen van de hersendruk:
- verlaagde hersendruk
- verhoogde hersendruk
Een lumbaalpunctie kan ook worden verricht om andere redenen, zoals bijvoorbeeld:
- toedienen van pijnstillers voor een operatie, bevalling of keizersnede
- toedienen van contrastvloeistof voor rontgenonderzoek van het ruggenmerg (myelografie)
- toedienen van chemotherapie
- verlagen van de hersendruk
Welke bijwerkingen en complicaties kunnen optreden?
Net als bij andere medische ingrepen kunnen bijwerkingen en/of complicaties optreden, waaronder:
- hoofdpijn (ongeveer 10-20%)
- snelle hartslag
- lage bloeddruk
- misselijkheid
- pijn onder in de rug
- zwelling onder in de rug
- bloedverlies uit het aanprikpunt
- drukkend gevoel onder in de rug
Een regelmatig voorkomende complicatie na een ruggenprik (lumbaalpunctie) is verlaging van de hersendruk door lekkage van hersenvocht door de aanprikopening. Het belangrijkste symptoom hiervan is hoofdpijn. Artsen spreken in dat geval van postlumbaalpunctie syndroom.
Praktische informatie
Er is geen speciale voorbereiding nodig voor dit onderzoek. Neem iemand mee naar het onderzoek. Deze persoon kan u na afloop naar huis brengen en begeleiden in het geval bijwerkingen optreden van de lumbaalpunctie. Na het onderzoek is het van belang om thuis nog enige tijd te rusten en zware lichamelijke inspanning te vermijden. Verder is het van belang om voldoende te drinken.
Synoniemen
ruggenprik, ruggeprik
Engelse vertaling
lumbar puncture, spinal tap
Niet gevonden wat je zocht?
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt feedback geven op het artikel, vragen stellen en/of aanvullingen of adviezen geven. Andere lezers kunnen daar weer op reageren. Zo kan een levendige discussie ontstaan. Reacties worden niet automatisch gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie van Simpto.nl gezien zijn. Daar kan soms enige uren overheen gaan.