Bijgewerkt op 29 december 2022
Wat is haptoglobine?
Haptoglobine is een eiwit dat wordt aangemaakt in de lever. Vanuit de levercellen wordt het uitgescheiden in het bloed. In kleinere hoeveelheden wordt haptoglobine ook gemaakt in de longen, de nieren en de huid. In het bloed bindt haptoglobine met hemoglobine.
Hemoglobine zit in rode bloedcellen (erytrocyten). Het komt vanuit de rode bloedcellen in het bloed als de rode bloedcellen kapot gaan.
Functie
Nadat het hemoglobine gebonden is aan het haptoglobine zal het vastlopen in de milt. Daar wordt het weggevangen uit de bloedsomloop. Dit gebeurt in het zogenaamde ‘reticuloendotheliale systeem’. Dat is een netwerk van vezels en cellen die afvalproducten opruimen. De cellen in het reticuloendotheliale systeem zijn macrofagen. Zij nemen het hemoglobine-haptoglobine-complex op. In mindere mate gebeurt ditzelfde ook in de lever.
De functie van haptoglobine is dus het ‘opruimen’ van vrij hemoglobine uit het bloed, zodat dit niet beschikbaar komt voor bijvoorbeeld bacteriën. Bij infecties wordt ook meer haptoglobine aangemaakt en uitgescheiden in het bloed. Daarom wordt haptoglobine beschouwd als een zogenaamd ‘acute fase eiwit’.
Haptoglobine gehalte in het bloed
Het normale gehalte van haptoglobine in het bloed(plasma) is tussen de 0,3 – 2,0 g/l. Het haptoglobine gehalte is dus verlaagd als het onder de 0,3 g/l komt.
Verlaagd haptoglobine gehalte
Bij mensen die een verhoogde afbraak van rode bloedcellen hebben ontstaat bloedarmoede. Deze vorm van bloedarmoede wordt ‘hemolytische anemie‘ genoemd.
Bij hemolytische anemie komt veel hemoglobine vanuit de kapotte rode bloedcellen terecht in het bloed. Daar bindt de hemoglobine met haptoglobine. Door de binding ontstaat een hemoglobine-haptoglobine-complex. Dit wordt in de milt weggevangen uit de bloedsomloop. Op deze manier wordt de hoeveelheid haptoglobine in het bloed opgebruikt. Het gehalte aan haptoglobine in het bloed gaat daardoor omlaag.
Een verlaging van het haptoglobine gehalte in het bloed kan dus wijzen op het bestaan van hemolytische anemie.
Een andere reden voor een verlaging van het haptoglobine gehalte in het bloed is een ziekte van de lever. Het grootste deel van het haptoglobine in het bloed wordt immers aangemaakt in de lever. Als de levercellen ziek zijn zullen ze dus minder haptoglobine aanmaken.
Iemand kan ook een verlaagd haptoglobine gehalte hebben ten gevolge van veel bloedverlies. Daarbij gaat, met het bloed, ook veel haptoglobine verloren.
Ten slotte kan een verlaagd haptoglobine gehalte ook worden veroorzaakt door slecht werkende nieren (nierfalen).
Ahaptoglubulinemie / Hypohaptoglobulinemie
Er is ook een zeldzame stofwisselingsziekte waarbij het haptoglobine gehalte in het bloed verlaagd is. Patiënten met deze ziekte maken niet of nauwelijks haptoglobine aan. Bij hen is het HP-gen, dat verantwoordelijk is voor de aanmaak van haptoglobine, afwijkend. De ziekte wordt ‘ahaptoglobulinemie’ of ‘hypohaptoglobulinemie’ genoemd.
Wanneer wordt het gemeten?
Artsen laten het gehalte aan haptoglobine in het bloed meten bij mensen met bloedarmoede. Als het haptoglobine gehalte verlaagd is wijst dat op afbraak van rode bloedcellen. Er wordt dan gesproken van ‘hemolytische anemie’. Dat geeft de arts een aanwijzing waar hij de oorzaak van de bloedarmoede moet zoeken.
Als het haptoglobine normaal is is een andere oorzaak voor de bloedarmoede meer waarschijnlijk.