Bijgewerkt op 4 april 2022
Wat is glucagon-like peptide 1 (GLP-1)?
Glucagon-like peptide-1 (GLP-1) is een eiwit dat wordt aangemaakt en uitgescheiden in de darm en in de hersenstam. GLP-1 speelt een rol bij de regeling van het bloedsuikergehalte (glucose gehalte van het bloed). Het doet dit door de uitscheiding van insuline door de alvleesklier te stimuleren. Insuline zorgt ervoor dat glucose vanuit het bloed de cellen ingaat. Dat leidt tot een vermindering van de hoeveelheid glucose in het bloed. Zo verlaagt GLP-1 het bloedsuikergehalte. Naast de werking op het bloedsuikergehalte heeft GLP-1 nog verschillende andere effecten in ons lichaam.
Hoe werkt GLP-1?
Verlaging bloedsuikergehalte
GLP-1 bindt aan de zogenaamde beta-cellen van de alvleesklier. Die binding vindt plaats aan stofjes die ‘receptoren’ worden genoemd. Door binding van GLP-1 aan deze zogenaamde ‘GLP-1 receptoren’ komt een proces in de beta-cellen tot stand dat leidt tot afgifte van insuline vanuit de cellen aan het bloed. Insuline bevordert de opname van glucose door (vooral) spiercellen. Als de glucose vanuit het bloed de spiercellen ingaat zal het glucose gehalte van het bloed dalen. Zo verlaagt GLP-1 het glucose gehalte van het bloed (bloedsuikergehalte).
Werking in de hersenen
Ook in de hersenen heeft GLP-1 bepaalde effecten. Zo zou het de vorming van hersencellen bevorderen. Ook speelt het een rol bij de bescherming van hersencellen tegen apoptose (geprogrammeerde celdood). Vanwege deze effecten worden GLP-1 agonisten onderzocht voor de behandeling van verschillende neurologische ziekten, zoals beroerte, ziekte van Alzheimer en multiple sclerose (MS).
In de hersenstam en de hypothalamus zijn ook GLP-1 receptoren aanwezig op hersencellen. Prikkeling van deze receptoren door GLP-1 leidt tot een gevoel van verzadiging. Dat leidt ertoe dat de eetlust afneemt. Dat is de verklaring waarom GLP-1 agonisten kunnen leiden tot gewichtsverlies.
Werking op de maag
Ook in de maag heeft GLP-1 bepaalde effecten. Zo remt het de maaglediging en de afgifte van maagzuur. Doordat het de maaglediging remt wordt voedsel in de maag minder snel doorgelaten naar de dunne darm. Glucose in het voedsel wordt met name vanuit de dunne darm opgenomen in het bloed. Een vertraagde afgifte van voedsel vanuit de maag naar de dunne darm leidt daarom tot een meer geleidelijke opname van glucose in het bloed.
Geneesmiddelen en GLP-1
Er zijn geneesmiddelen ontwikkeld die de werking van GLP-1 nabootsen of stimuleren. Geneesmiddelen die de werking van GLP-1 in het lichaam nabootsen worden ‘GLP-1 receptor agonisten‘, of kortweg ‘GLP-1 agonisten’ genoemd. GLP-1 receptor agonisten helpen bij afvallen en verlagen het risico op het ontstaan van ‘hypo’s’.
GLP-1 wordt afgebroken door het enzym dipeptidyl peptidase-4 (DPP-4). Geneesmiddelen die de afbraak van GLP-1 door het enzym DPP-4 remmen worden ‘DPP-4 remmers’ genoemd. Lees meer over dit onderwerp op de webpagina over DPP-4 remmers‘.
Synoniemen
Andere namen voor glucagon-like peptide 1 zijn glucagon-like protein 1, glucagonachtig proteïne 1, GLP-1 en GLP1.
Referenties / Verder lezen
Voor aanvullende informatie verwijzen wij naar de engelstalige Wikipedia-pagina over glucagon-like peptide 1.