Bijgewerkt op 13 december 2021 door Simpto.nl
Wat is pulsus paradoxus?
Pulsus paradoxus is een verandering van de polsslag die tegengesteld is aan de verandering die normaal optreedt tijdens inademen en uitademen. Normaal zal tijdens inademen de druk in de borstholte afnemen. Dat wordt veroorzaakt doordat de borstkas uitzet zodat de longen als het ware lucht opzuigen. Door de afname van de druk in de borstkas zal minder bloed naar het hart stromen. Er komt dus minder bloed beschikbaar om rond te pompen. Het hart kan daardoor tijdens het samentrekken minder bloed rondpompen. Hierdoor zal de systolische bloeddruk tijdens inademing iets lager zijn dan tijdens uitademing. Een geoefend arts kan dit voelen aan de pols. De polsslag wordt namelijk iets minder stevig tijdens inademing.
Welke oorzaken zijn er?
Er zijn verschillende aandoeningen waarbij een pulsus paradoxus kan optreden. De meest voorkomende oorzaak is waarschijnlijk een harttamponade. Daarnaast kan het ook voorkomen bij mensen met een longembolie, het vena cava superior syndroom en tijdens een astma aanval.
Hoe wordt het gemeten?
Het bestaan van pulsus paradoxus kan worden gemeten door de polsslag te voelen. Deze wordt duidelijk zwakker tijdens inademing. Soms kan de polsslag zelfs verdwijnen. Pulsus paradoxus kan worden bevestigd door de bloeddruk te meten tijdens inademing en tijdens uitademing. Als de bloeddruk tijdens inademing meer dan 10 mmHg lager is dan tijdens uitademing is sprake van pulsus paradoxus. Deze grens van 10 mmHg is arbitrair. Sommigen gebruiken 5 mmHg, anderen 20 mmHg. Het is beter om het verschil in mmHg te registreren. In principe geldt hoe hoger dit verschil des te ernstiger de onderliggende aandoening. Bij harttamponade kan het verschil oplopen tot wel 50 mmHg.
Verder lezen / Referenties
- M Levi, W Hart en W Wieling, ‘Fysische diagnostiek – pulsus paradoxus’, gepubliceerd in de rubriek ‘Voor de praktijk’ van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde van 9 oktober 1999;143(41): pagina’s 2045-2048.