Fasciculaties

Bijgewerkt op 1 september 2022

Wat zijn fasciculaties?

Fasciculaties zijn spiertrillingen. Dat betekent dat spiervezels zich snel samentrekken, maar zonder dat de gehele spier zich samentrekt. Vaak zijn fasciculaties zichtbaar onder de huid. Als dat niet zo is kunnen ze worden gemeten met spieronderzoek (elektromyografie).

Op het filmpje hieronder zijn fasciculaties aan het onderbeen goed zichtbaar.

---

Wat is de oorzaak?

Fasciculaties kunnen ontstaan doordat zenuwcellen zich spontaan ontladen. De spiervezels die door de betreffende zenuwcel(len) worden geprikkeld zullen dan onwillekeurig samentrekken.

Fasciculaties kunnen als onschuldig verschijnsel optreden. Soms echter ontstaan ze door een onderliggende aandoening.

Aandoeningen waarbij fasciculaties voorkomen zijn onder andere:

• Elektrolytstoornissen
• Benigne fasciculatiesyndroom
• Hyperventilatie
• Gebruik van bepaalde geneesmiddelen
• Amyotrofische laterale sclerose (ALS)

Kijk voor een uitgebreid overzicht van aandoeningen onderaan deze webpagina.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Fasciculaties van oppervlakkige spieren zijn vaak goed zichtbaar onder de huid. Soms kunnen fasciculaties worden uitgelokt door op de huid boven de betreffende spier te kloppen. Fasciculaties in dieper gelegen spieren kunnen worden vastgesteld met elektromyografie (EMG).

Wat is de behandeling?

Voor de juiste behandeling van fasciculaties moet eerst bekend zijn wat de oorzaak is. Zo is het bij magnesiumtekort van belang ervoor te zorgen dat de hoeveelheid magnesium in het lichaam toeneemt. Dat kan enerzijds door verlies van magnesium tegen te gaan. Anderzijds kan de inname van magnesium worden bevorderd. Dit laatste kan door middel van aanpassingen in de voeding en/of door inname van voedingssupplementen die magnesium bevatten.

Kijk voor meer informatie over behandeling op de webpagina’s over de verschillende oorzaken.

Algemene maatregelen die kunnen helpen zijn:

• minder koffie drinken;
• vermijden van stress;
• goed slapen.

Fasciculatie – Differentiaal Diagnose (DD)

Fasciculaties kunnen optreden bij onderstaande aandoeningen en omstandigheden. Het getal achter de oorzaak is een schatting van het aantal mensen dat jaarlijks in Nederland vanwege die oorzaak fasciculaties heeft.

• magnesiumtekort (magnesiumdeficiëntie) – 6.620
• chronische hyperventilatie (chronische hyperventilatie syndroom) – 5.400
• goedaardige spiertrillingen (benigne fasciculatiesyndroom) – 2.800
• alkalose – 2.400
• veel koffie drinken (overmatige consumptie van koffie) – 2.000
• stoppen met het gebruik van kalmerende middelen / slaapmiddelen (benzodiazepineonttrekkingssyndroom) – 600
• verhoogd calcium gehalte in het bloed (hypercalciëmie) – 521
• gebruik van salbutamol (Ventolin) – 308
• verlaagd kalium gehalte in het bloed (hypokaliëmie) – 275
• spierkramp-fasciculatiesyndroom – 233
• verhoogd natrium gehalte in het bloed (hypernatriëmie) – 200
• gebruik van amfetamine (speed) – 175
• ALS (amyotrofische lateraalsclerose) – 124
• onderkoeling (hypothermie) – 112
• overdosis lithium (lithiumintoxicatie) – 101
• gebruik van cafeïnepillen (gebruik van voedingssupplementen met cafeïne) – 100
• bijverschijnsel bij kanker (paraneoplastisch syndroom) – 100
• gebruik van methylfenidaat (Concerta, Ritalin) – 70
• aantasting van de zenuwen door suikerziekte (diabetische neuropathie) – 64
• bloedarmoede door een tekort aan vitamine B12 (pernicieuze anemie) – 60
• gebruik van lidocaïne – 56
• zouttekort (hyponatriëmie) – 56
• gebruik van goudverbindingen (goudtherapie bij reuma) – 56
• syndroom van Guillain-Barré – 39
• slijtage van de nekwervels (cervicale spondylose) – 30
• postpoliosyndroom (postpoliomyelitis syndroom) – 21
• kwikvergiftiging (kwikintoxicatie) – 19
• beknelling van het ruggenmerg in de nek door wervelslijtage (cervicale spondylotische myelopathie) – 18
• te langzaam werkende bijschildklier (hypoparathyreoïdie) – 12
• gebruik van lithium – 10
• hepatocerebrale degeneratie – 8
• gebruik van fenelzine (merknaam: Nardil) – 8
• syndroom van Isaac (neuromyotonie) – 5
• overmatige blootstelling aan insecticiden – 4
• multifocale motore neuropathie – 4
• gebruik van pyridostigmine (Mestinon) – 3
• gebruik van neostigmine – 3
• chronische inflammatoire demyeliniserende polyneuropathie – 3
• spinale spieratrofie type II – 3
• ziekte van Creutzfeldt-Jakob – 1
• kinderverlamming (poliomyelitis) – 1
• ziekte van Kennedy (spinobulbaire musculaire atrofie) – 0,7
• aconitine-vergiftiging (aconitine-intoxicatie) – 0,4
• ataxie van Friedreich – 0,2
• syndroom van Joubert – 0,1
• syndroom van Goldberg (galactosialidose) – 0,02
• hondsdolheid (rabies) – 0,01
• familial isolated vitamin E deficiency – 0,01
• kuru – 0,002

Engelse vertaling

fasciculations

Synoniemen

Andere namen voor spiertrillingen zijn spiertrekkinkjes, snelle spiertrekkingen, fasciculaties, spierfasciculaties, spiertremor, en spiertremoren.