Bijgewerkt op 29 september 2021
Wat is hypernatriëmie?
Met ‘hypernatriëmie’ wordt een te hoog natrium gehalte van het bloed bedoeld. Hiermee wordt bedoeld een natrium gehalte boven de 145 mmol/liter.
Oorzaken van hypernatriëmie
Meestal wordt een verhoogd natrium gehalte in het bloed veroorzaakt doordat het lichaam meer water verliest dan opneemt. De concentratie van elektrolyten als natrium kan hierdoor oplopen. Voorbeelden van omstandigheden waarbij het lichaam vocht verlies zijn aanhoudend zweten, aanhoudende diarree en aanhoudend braken. Als het vochtverlies niet wordt gecompenseerd door meer te drinken ontstaat dehydratie (uitdroging). Dehydratie is de meest voorkomende oorzaak van hypernatriëmie.
Andere oorzaken voor hypernatriëmie zijn gebruik van diuretica (plasmiddelen), gebruik van lithium, nierziekten en diabetes insipidus. Ook een verhoogd aldosteron gehalte in het bloed leidt tot hypernatriëmie. Dit wordt ‘hyperaldosteronisme’ genoemd. Het komt voor bij de ziekte van Conn.
Ten slotte kunnen een verhoogde toediening van natrium via een infuus, en zelfs een (extreem) hoge inname van zout leiden tot hypernatriëmie.
In het onderstaande overzicht staan de verschillende oorzaken gegroepeerd in drie categorieën.
Kijk voor een uitgebreide lijst van oorzaken onderaan deze webpagina (‘hypernatriëmie’ – differentiaaldiagnose).
Symptomen van hypernatriëmie
Een verhoogd natrium gehalte in het bloed kan verschillende klachten en afwijkingen veroorzaken. Hieronder staan ze genoemd.
- Sterk gevoel van dorst
- Misselijkheid
- Minder trek in eten (eetlustverlies)
- Gevoel van zwakte
- Verwarring
- Gevoel van moeheid
- Trillen van spieren (spierfasciculaties)
- Spierhypotonie (geringe spierspanning)
- Apathie
- Sufheid
- Onrustig (rusteloos)
- Licht geraakt (snel geïrriteerd)
- Verhoogde lichaamstemperatuur
- Oedemen
- Minder plassen
- Droge mond
- Verhoging van de bloeddruk
Bij ernstige verhoging van het natriumgehalte kunnen de volgende klachten optreden:
- Stuipen (toeval)
- Coma
- Ademstilstand
- Hersenbloeding
Wat is een normaal natrium gehalte?
De natriumspiegel van het bloed ligt bij gezonde mensen tussen de 135 – 145 mmol/liter. Bij waarden boven de 145 mmol/liter wordt gesproken van hypernatriëmie. Bij waarden boven de 158 mmol/liter is sprake van ernstige hypernatriëmie.
De normaalwaarden kunnen van laboratorium tot laboratorium verschillen. Volgens sommige laboratoria wordt pas van ‘hypernatriëmie’ gesproken bij waarden boven de 150 mmol/liter.
Wat is de behandeling?
De behandeling van hypernatriëmie is afhankelijk van (1) de onderliggende oorzaak en (2) de ernst van de hypernatriëmie.
Extreem hoge natriumspiegels kunnen gevaarlijk zijn. In die gevallen is het dus van belang om direct te behandelen. Meestal gebeurt dat door het toedienen van fysiologisch zout met 5% dextrose via een infuus.
Verder is de behandeling afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Als uitdroging de oorzaak is zal vochttoediening het natriumgehalte omlaag brengen. Dat kan zowel door water te drinken als door vochttoediening via een infuus.
Als de hypernatriëmie wordt veroorzaakt door medicijnen zal de arts beoordelen of de patiënt overgezet kan worden op een ander middel. Is de oorzaak diabetes insipidus dan zal vaak worden behandeld met desmopressine.
Niet te snel verlagen
De correctie van de natriumspiegel moet geleidelijk gebeuren. Te snelle verlaging van het natrium gehalte kan ernstige complicaties geven. Dit heeft ermee te maken dat, vooral bij langer bestaande hypernatriëmie, de hoeveelheid water in de lichaamscellen flink is afgenomen.
Een snelle verlaging van het natriumgehalte in het bloed leidt (door osmose) tot instroom van water in de cellen. Die zullen hierdoor snel opzwellen. In de hersenen kan dat leiden tot hersenoedeem (opzwelling van de hersenen). Omdat de hersenen in de schedelpan vastzitten en nauwelijks kunnen uitzetten zal door zwelling van de hersenen de druk in de hersenen toenemen. Dat kan leiden tot schade aan de hersenen en inklemming van de hersenstam in het achterhoofdsgat. Dit is een levensbedreigende toestand.
Andere talen
Engelse vertaling
Duitse vertaling
Synoniemen
Andere namen voor hypernatriemie zijn ‘verhoogd natrium gehalte in het bloed’, ‘verhoogde natriumspiegel in het bloed’, en ’te hoog natrium’.
Gepubliceerd door: Simpto.nl
Datum van publicatie: 28 juni 2018
Auteur: Erwin Douwes
Laatst bijgewerkt op: 28 juni 2018