Bilirubine in urine – betekenis
Bilirubine is een stofje dat voorkomt in ons lichaam. Het ontstaat door afbraak van hemoglobine uit rode bloedcellen. Omdat bilirubine schadelijk kan zijn voor ons lichaam wordt het ‘ontgift’. Dat gebeurt in de lever. Als het bilirubine wordt opgenomen in de lever wordt het ‘ongeconjugeerd bilirubine’ genoemd. In de lever wordt het gebonden aan glucuronzuur. Het wordt dan ‘geconjugeerd bilirubine’ genoemd. Hierdoor wordt het bilirubine oplosbaar in de gal. Het geconjugeerde bilirubine kan vervolgens via de gal worden uitgescheiden in de dunne darm. Bilirubine is geel van kleur. Daarom wordt het ook wel ‘galkleurstof’ genoemd. Alleen geconjugeerd bilirubine wordt uitgescheiden in de urine. Een overmaat aan geconjugeerd bilirubine in de urine leidt tot donkere verkleuring van de urine. De medische term voor bilirubine in de urine is ‘bilirubinurie’, of soms ook ‘hyperbilirubinurie’.
Welke oorzaken zijn er?
De aanwezigheid van bilirubine in de urine wordt meestal veroorzaakt door aandoeningen van de lever. Bij leverziekten raken de levercellen vaak beschadigd. Hierbij kan bilirubine vanuit de levercellen in het bloed terechtkomen. Als het bilirubine gehalte van het bloed boven een bepaalde grens uitkomt zal een deel ervan worden uitgeplast in de urine. Zo ontstaat bilirubinurie.
Een andere oorzaak voor het voorkomen van bilirubine in de urine is verstopping in de galwegen. Geconjugeerd bilirubine wordt voor een belangrijk deel afgevoerd via de galwegen naar de dunne darm. Als de galwegen verstopt zijn, bijvoorbeeld door galstenen, kan het geconjugeerde bilirubine niet afvloeien. Het zal zich ophopen in de levercellen en het bloed. Zo ontstaat hyperbilirubinemie (overmaat aan bilirubine in het bloed). Een deel daarvan zal in de nieren worden uitgescheiden in de urine. Zo leidt de hyperbilirubinemie tot hyperbilirubinurie.
Er zijn een aantal zeldzame stofwisselingsziekten waarbij het bilirubine gehalte in de urine vaak verhoogd is. Voorbeelden hiervan zijn het syndroom van Rotor en het syndroom van Dubin-Johnson.
Hoe wordt het bepaald?
De arts kan op grond van de donkere verkleuring van de urine al vermoeden dat er sprake is van hyperbilirubinurie. Er zijn echter nog andere oorzaken voor het ontstaan van donkere urine. Om te bevestigen dat het om een overmaat aan bilirubine in de urine gaat kan de arts de urine insturen naar een laboratorium. Daar kan het bilirubine gehalte van de urine worden bepaald.
Zelf bepalen
Het is ook mogelijk om zelf te testen of het bilirubine gehalte van de urine te hoog is. Dit kan met zogenaamde ‘urine-zelftesten‘. Hierbij wordt een stripje met gekleurde vlakjes kort in de urine gehouden.
Het stripje met de gekleurde vlakjes wordt vervolgens vergeleken met een kleurenkaart. Bij een verkleuring van het vlakje voor bilirubine is er sprake van een te hoog bilirubine gehalte.
Welke testen zijn er?
De meeste testen die beschikbaar zijn voor onderzoek van de urine bepalen meerdere afwijkingen. De meest uitgebreide test is de Uri-Screen Smart zelftest van Roche. Met deze test kan ook het bilirubine gehalte in de urine worden bepaald.
De Uri-Screen Smart urine-zelftest gaat verder dan andere teststrips doordat – naast bilirubine – ook eiwit, urobilinogeen, nitriet, rode bloedcellen, witte bloedcellen (leukocyten) en ascorbinezuur worden bepaald.
Engelse vertaling
ICD10-code
R82.2
Hyperbilirubinurie – Differentiaal Diagnose (DD)
De oorzaken van hyperbilirubinurie zijn in grote lijnen dezelfde als die van hyperbilirubinemie. Kijk hiervoor op de webpagina over hyperbilirubinemie.
Synoniemen
Andere namen voor bilirubine in urine zijn bilirubine in de urine, verhoogd bilirubine in de urine, verhoging bilirubine in urine, verhoogde bilirubine spiegel in urine, hyperbilirubinurie, stijging bilirubine in urine, bilirubine urine, bilirubine in urine, bilirubine, bilirubinurie, en biliurie.