Zwangerschapsdiabetes

Bijgewerkt op 10 maart 2023

Wat is zwangerschapsdiabetes?

Zwangerschapsdiabetes is een vorm van suikerziekte (diabetes) die voorkomt bij zwangere vrouwen. De aandoening wordt ook wel ‘zwangerschapssuiker’ genoemd. De medische naam is diabetes gravidarum. Meestal ontstaat de aandoening in het tweede deel van de zwangerschap.

Zwangerschapsdiabetes komt regelmatig voor. Het leidt vaak tot toename van de lichaamsomvang van de ongeboren baby. Dat kan problemen bij de bevalling geven.

Dit artikel gaat over oorzaak, symptomen, diagnose, behandeling en beloop van zwangerschapsdiabetes.

Hoe vaak komt het voor? Bij wie?

Zwangerschapsdiabetes komt regelmatig voor. Ongeveer 2-4% van zwangere vrouwen krijgt het. Dat betekent dat in Nederland jaarlijks gemiddeld zo’n 5.000 vrouwen ermee te maken krijgen. De aandoening komt vaker voor naarmate de leeftijd van de zwangere vrouw hoger is. Een 20-jarige zwangere vrouw heeft dus een lagere kans om zwangerschapsdiabetes te krijgen dan een 40-jarige zwangere vrouw. De aandoening komt vaker in bepaalde ethnische groepen. Dat geldt onder andere voor vrouwen van aziatische afkomst, spaanse afkomst, indiaanse afkomst en afro-amerikaanse afkomst.

Wat is de oorzaak?

Zwangerschapsdiabetes wordt veroorzaakt door de hormonale veranderingen die optreden tijdens de zwangerschap. Dit leidt tot een conditie die insulineresistentie wordt genoemd.

Erfelijkheid

Verder speelt erfelijke aanleg een rol. Er zijn verschillende genen ontdekt die een rol spelen bij het ontstaan van zwangerschapsdiabetes. Bij ongeveer 2% van de vrouwen met zwangerschapsdiabetes is sprake van MODY type 2. Dat is een erfelijke vorm van suikerziekte. Het wordt veroorzaakt door een afwijking van een stukje DNA dat het GCK-gen wordt genoemd.

Risicofactoren

Risicofactoren voor het krijgen van suikerziekte tijdens de zwangerschap zijn overgewicht (obesitas), het eerder doorgemaakt hebben van zwangerschapsdiabetes, het voorkomen van type 2 diabetes in de familie en polycysteus ovarium syndroom (PCOS). Ook roken en een ongezond dieet kunnen bijdragen aan het ontstaan van de aandoening.

Welke klachten geeft het?

Vrouwen met zwangerschapsdiabetes hebben meestal geen ernstige klachten. Soms leidt de aandoening tot een gevoel van dorst. Ook kan moeheid optreden. Andere symptomen die kunnen optreden zijn veel plassen en afvallen.

Baby’s van vrouwen met zwangerschapsdiabetes zijn vaak groter dan normaal. Dit wordt macrosomie genoemd. Dit kan tot problemen leiden bij de bevalling. Daarom zullen zwangerschap en bevalling verder begeleid worden door een gynecoloog.

Na de geboorte zal bij de baby’s een daling van het glucose gehalte van het bloed optreden. Dit kan leiden tot hypoglycemie.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De aandoening komt aan het licht bij routinematig bloedonderzoek. Daarbij is het glucose gehalte verhoogd. Dit wordt hyperglycemie genoemd. Als het glucose gehalte bij herhaling verhoogd is is er een sterke verdenking op het bestaan van diabetes. Dit kan worden bevestigd met een zogenaamde orale glucosetolerantie test gedaan.

Bij het maken van een zwangerschapsecho kan opvallen dat het kind groter is dan past bij de duur van de zwangerschap. Dit wordt macrosomie genoemd. Het kan, behalve door zwangerschapsdiabetes, ook nog een aantal andere oorzaken hebben. Kijk hiervoor op de webpagina over macrosomie.

Wat is de behandeling?

In eerste instantie bestaat de behandeling uit leefstijladviezen en een aangepast dieet. Het doel is hierbij om het glucose gehalte van het bloed omlaag te brengen. Daarmee zal ook de kans op het ontstaan van macrosomie bij het ongeboren kind afnemen. Leefstijladviezen zijn vooral gericht op toename van lichaamsbeweging. Als dat niet of onvoldoende helpt zal de arts overwegen om geneesmiddelen voor te schrijven. Over het algemeen is men echter terughoudend met het voorschrijven van medicijnen aan zwangere vrouwen. Dit in verband met de mogelijkheid dat de middelen via de placenta ook in het bloed van het ongeboren kind terechtkomen.

Wanneer macrosomie optreedt is er een verhoogde kans op problemen tijdens de bevalling. Het relatief grote kind kan het geboortekanaal moeilijker passeren. Dat leidt vaak tot een kunstverlossing. Om dit te voorkomen kan de gynecoloog besluiten om de bevalling in een vroeg stadium in te leiden. Het kind is dan nog niet helemaal volgroeid. Ook kan worden besloten om een keizersnede te doen.

Wat is het beloop?

De diabetes verdwijnt bij de meeste vrouwen na de bevalling vanzelf. Dat betekent dat het glucose gehalte van het bloed weer normaal wordt. Bij een klein aantal blijft de suikerziekte bestaan. Een behoorlijk deel van de vrouwen krijgt op latere leeftijd type 2 diabetes. Ook het kind heeft een verhoogd risico om op latere leeftijd suikerziekte te krijgen. Daarnaast heeft het kind ook een verhoogde kans om geelzucht te krijgen. Artsen spreken van neonatale icterus als geelzucht bij pasgeboren baby’s voorkomt.

Aandoeningen tijdens zwangerschap en na bevalling

Vrouwen met zwangerschapsdiabetes hebben ook een verhoogde kans op het krijgen van zwangerschapsvergiftiging. Verder blijkt uit onderzoek dat vrouwen die tijdens de zwangerschap diabetes kregen een iets verhoogde kans hebben om na de bevalling depressief te worden. Een dergelijke vorm van depressie die een aantal dagen of weken na de bevalling optreedt wordt postpartum depressie genoemd.

Hart- en vaatziekten

Uit onderzoek is gebleken dat vrouwen die zwangerschapsdiabetes hebben gehad op den duur meer kans hebben om hart- en vaatziekten te krijgen. Het gaat dan om aandoeningen als coronaire hartziekte, angina pectoris, hartinfarct, hartfalen, trombose, longembolie en beroerte (waaronder herseninfarct).

Synoniemen

Andere namen voor deze aandoening zijn zwangerschapssuiker, diabetes gravidarum en hyperglykemie in de zwangerschap.

Engelse vertaling

gestational diabetes

Duitse vertaling

Schwangerschaftsdiabetes, Gestationsdiabetes

Verder lezen / Referenties

• FEE van der Does, ‘Verhoogd cardiovasculair risico na zwangerschapsdiabetes’, gepubliceerd in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde van 23 februari 2023; 167(8): pagina’s 36-39.
• M van Leeuwen, SM Prins, HW de Valk, IM Evers, GHA Visser en BWJ Mol, ‘Diabetes gravidarum: behandeling vermindert kans op complicaties‘, gepubliceerd in de rubriek ‘Stand van zaken’ van het Nederlands tijdschrift voor Geneeskunde van 2011; 155: A2291.
• M Azami, G Badfar, A Soleymani en S Rahmati, ‘The association between gestational diabetes and postpartum depression: A systematic review and meta-analysis’, gepubliceerd in Diabetes Research and Clinical Practice van 2019; 149: pagina’s 147-155.

Reacties van lotgenoten

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt feedback geven op het artikel, vragen stellen en/of aanvullingen of adviezen geven. Andere lezers kunnen daar weer op reageren. Zo kan een levendige discussie ontstaan. Het is ook een manier om in contact te komen met andere vrouwen met zwangerschapsdiabetes. Reacties worden niet automatisch gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie van Simpto.nl gezien zijn. Daar kan soms enige uren overheen gaan.