Ziekte van Weil

Bijgewerkt op 5 september 2022 door Simpto.nl

Wat is de ziekte van Weil?

De ziekte van Weil is een zeldzame infectieziekte die wordt veroorzaakt door Leptospira-bacteriën. De ziekte wordt overgedragen door urine van besmette dieren (meestal ratten). Besmetting vindt plaats in water waarin de besmette dieren urine hebben geloosd. De medische naam voor deze ziekte is leptospirose. De ziekte is vernoemd naar de Duitse arts Dr Adolf Weil (1848-1916).

Hoe vaak komt ‘t voor en bij wie?

De ziekte van Weil is zeldzaam. Jaarlijks wordt deze ziekte in Nederland bij ongeveer 150 mensen vastgesteld, iets vaker bij mannen dan bij vrouwen. Dat is vaker dan 20 jaar geleden. Mogelijk heeft dat met het veranderende klimaat te maken.

Wat is de oorzaak?

De ziekte van Weil wordt veroorzaakt door een infectie met de Leptospira-bacterie, en dan in het bijzonder de Leptospira icterohaemorrhagiae. Deze bacterie komt voor bij dieren en wordt meestal overgedragen via de urine van bijvoorbeeld ratten. De meest voorkomende wijze van besmetting is dan ook via contact met water waarin ratten leven, bijvoorbeeld slootwater of rivieren.

De meeste patiënten met de ziekte van Weil zijn 1-2 weken voor het ontstaan van de klachten op een of andere manier in contact geweest met verontreinigd water. Het kan zijn dat ze gezwommen hebben in een rivier of meer, maar ook na het sproeien van de tuin met slootwater kan besmetting optreden. De Leptospira-bacterie dringt het lichaam binnen via een wondje aan de huid of de slijmvliezen.

Welke symptomen geeft het?

Een infectie met de Leptospira-bacterie kan zonder klachten of met slechts geringe klachten verlopen. Pas als er serieuze klachten en complicaties optreden spreekt met van de ziekte van Weil.

De tijd tussen besmetting met de bacterie en het ontstaan van klachten is meestal 1-2 weken. Dit wordt de incubatietijd genoemd.

De volgende klachten kunnen optreden bij deze aandoening:

• koorts – 95%
• spierpijn (vaak in de kuiten) – 75%
• hoofdpijn – 67%
• zich niet lekker voelen – 65%
• misselijk – 59%
• gele verkleuring van de ogen – 50%
• gelige huid – 50%
• koude rillingen – 46%
• braken – 45%
• geen trek in eten – 45%
• minder plassen – 40%
• diarree – 35%
• huiduitslag – 34%
• verhoogde lichaamstemperatuur – 33%
• rode ogen – 32%
• droge hoest – 21%
• hoesten – 20%
• waterdunne ontlasting – 17%
• jeuk – 17%
• schuimende urine – 15%
• buikpijn – 14%
• kortademigheid – 13%
• gevoelige spieren – 13%
• ophoesten van bloed of bloederig slijm – 13%
• moeheid – 12%
• keelpijn of geïrriteerde keel – 10%
• rood oog – 8%
• niet kunnen plassen – 7%
• snel verzadigd – 7%
• bloedend tandvlees – 6%
• bloedneus – 6%
• bleek gezicht – 4%
• snelle hartslag – 4%
• botpijn – 4%
• veel plassen – 4%
• stijf gevoel in de spieren – 2%
• pijn aan de enkel – 2%
• pijn aan de heup – 2%
• pijn aan de knie – 2%
• pijn aan de schouder – 2%
• bloedverlies uit de vagina – 0,7%
• aanhoudend of overmatig bloeden – 0,5%
• blauwe plekken – 0,5%
• bloed braken – 0,2%
• zwarte ontlasting – 0,2%
• verwardheid – ?

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De diagnose kan worden vermoed op grond van de klachten, in combinatie met blootstelling aan verontreinigd water 1-2 weken voor het ontstaan van de klachten. Vervolgens zal aanvullend onderzoek worden ingesteld om de diagnose te bevestigen. Bevestiging van de diagnose gebeurt meestal met behulp van serologisch onderzoek.

Bloedonderzoek

Bij bloedonderzoek kunnen bepaalde afwijkingen worden gevonden die echter niet specifiek zijn voor de ziekte van Weil.

De volgende afwijkingen kunnen voorkomen:

• verhoogde bloedbezinking (BSE)
• verhoogd CRP-gehalte
• verhoogde leverenzymwaarden (ALAT & ASAT)
• verhoogde creatinekinase activiteit
• verhoogd bilirubine gehalte
• verhoogd creatinine gehalte
• verhoogd aantal witte bloedcellen (leukocytose)
• verlaagd aantal bloedplaatjes (trombocytopenie)
• verhoogd alkalische fosfatase

De diagnose wordt bevestigd door de aanwezigheid van de Leptospira-bacterie in het lichaam aan te tonen. Dit kan op verschillende manieren.

Serologisch onderzoek

Bij serologisch onderzoek worden antistoffen tegen de Leptospira-bacterie aangetoond in het bloed.

PCR-onderzoek

PCR staat voor ‘polymerase chain reaction’. Dit is een techniek om DNA aan te tonen. In dit geval gaat het erom om DNA van de Leptospira-bacterie aan te tonen.

Kweken van de bacterie

De Leptospira-bacterie kan worden gekweekt in bloed, urine en hersenvocht.

Meldingsplicht

Leptospirose is een besmettelijke ziekte. Artsen die bij iemand de diagnose leptospirose stellen moeten dit melden bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg.

Behandeling ziekte van Weil

Antibiotica

De ziekte van Weil wordt behandeld met antibiotica. Zolang nog niet bekend is om welke bacterie het gaat wordt meestal een zogenaamd breedspectrum-antibioticum gegeven. Zodra bekend is dat het om de Leptospira-bacterie gaat kan heel gericht een antibioticum worden gegeven dat goed werkzaam is tegen deze bacterie. Voorbeelden daarvan zijn ceftriaxon en cefotaxim. Ook doxycycline is werkzaam tegen de Leptospira-bacterie. Na behandeling met antibiotica kan een zogenaamde Jarisch-Herxheimer reactie optreden.

Beloop en prognose

De ziekte van Weil is een ernstige ziekte omdat bij sommige patiënten ernstige complicaties op kunnen treden. De ziekte kan leiden tot ernstige ontstekingen van hart, hersenen, nieren, longen en lever. Ook kunnen ontsteking van de hersenvliezen (meningitis) en ontsteking van de hartspier (myocarditis) ontstaan. Zonder behandeling kan de aandoening maanden duren en in sommige gevallen zelfs dodelijk verlopen. Ook na behandeling met antibiotica kunnen klachten als moeheid, spierpijn, hoofdpijn en malaise nog jaren aanhouden.

Bij patiënten met de ziekte van Weil bestaat het risico van bloeding in de longblaasjes. Hierdoor kan ernstige benauwdheid ontstaan. Gelukkig treedt deze complicatie bij minder dan vijf procent van de patiënten op. Ook kan de ziekte afwijkingen in de nieren geven. Sommige patiënten moeten dan – meestal tijdelijk – nierspoelen (hemodialyse). De afwijkingen van de bloedwaarden bij patiënten met deze ziekte verdwijnen na verloop van tijd meestal volledig.

Engelse vertaling

leptospirosis, Weil’s disease, Weil disease

Referenties / Verder lezen

• RWL van de Weyer, BP Ramakers en P Pickkers, ‘Leptospirose‘, gepubliceerd in de rubriek ‘Klinische les’ van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 7 maart 2015
• GPS Kraijenhoff, JGCM van Zoest, J van den Brand en ELLM de Schryver, ‘Kind met ernstige leptospirose door tamme rat’, gepubliceerd in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde van 8 april 2022; 166(14): pagina’s 24-26.
• RMHG Huits, TS van der Werf, JG Zijlstra, ‘Klinisch denken en beslissen in de praktijk. Een man met icterus, nierfunctiestoornissen, trombocytopenie, spierpijn en verwardheid‘, gepubliceerd in de rubriek ‘Voor de praktijk’ van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde van 5 juni 2004; 148(23): pagina’s 37-41.