Bijgewerkt op 2 mei 2022
Wat is de ziekte van Scheuermann?
De ziekte van Scheuermann is een vaak voorkomende verkromming van de wervelkolom. Meestal zijn de borstwervels aangetast. Hierdoor kan een (licht) voorovergebogen houding ontstaan.
De ziekte is genoemd naar de Deense orthopeed en radioloog Dr Holger Werfel Scheuermann. Hij beschreef de aandoening in 1920 voor het eerst. Scheuermann gebruikte de naam ‘osteochondritis deformans juvenilis dorsi’.
De medische naam voor deze ziekte is juveniele osteochondrose van de wervelkolom.
Hoe vaak komt ‘t voor?
De ziekte van Scheuermann komt vaak voor. Jaarlijks wordt de aandoening bij naar schatting 6.500 mensen in Nederland vastgesteld. De meeste mensen zitten in de puberleeftijd als de aandoening wordt vastgesteld.
Welke symptomen geeft ‘t?
- Kromme rug: de bovenkant van de wervelkolom heeft een versterkte bolling. Een lichte verkromming kan leiden tot een voorovergebogen houden. Bij een sterke verkromming is er sprake van een ‘bochel’.
- Soms pijn in de rug
- Soms spierpijn in de rug
- Soms een vermoeid gevoel in de rug
- Verminderde beweeglijkheid van de wervelkolom
Wat is de oorzaak?
Bij mensen met de ziekte van Scheuermann zijn de borstwervels anders van vorm. De zevende en tiende borstwervel zijn het vaakst aangetast. Ze zijn aan de voorkant platter dan aan de achterkant. Hierdoor ontstaat een wigvorm van de wervels. De wigvorming veroorzaakt de kromming van de wervelkolom.
Waarom de borstwervels anders van vorm zijn is niet bekend. Wel speelt erfelijke aanleg een rol. Er is onderzocht welke genen een rol spelen. Dit onderzoek heeft tot nu toe nog niks opgeleverd.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnose wordt gesteld op grond van lichamelijk onderzoek en beeldvormend onderzoek.
Lichamelijk onderzoek
Bij lichamelijk onderzoek zal de arts de kromming van de rug opmerken. Dit wordt kyfose genoemd. Als de kromming in de bovenrug zit wordt gesproken van thoracale kyfose. Vaak wordt dit in de onderrug gecompenseerd door een sterke kromming naar voren. Dit wordt versterkte lumbale lordose genoemd.
Beeldvormend onderzoek
Op een röntgenfoto is de kromming van de wervelkolom duidelijk zichtbaar. Ook kan de ernst van de kromming worden gemeten. De randen van de aangetaste wervels zijn vaak onregelmatig.
Op de afbeelding hieronder een röntgenfoto van iemand met de ziekte van Scheuermann. Er is een duidelijke verkromming van de wervelkolom naar voren (links). De verkromming wordt veroorzaakt door meerdere afwijkende borstwervels. Deze hebben een afwijkende vorm en een onregelmatige dekplaat.
Ook op een CT-scan of een MRI-scan van de wervelkolom kan de aandoening vastgesteld worden. In ongeveer 80% van de gevallen is de borstwervelkolom aangetast. Soms de lendenwervelkolom of de nekwervelkolom. Om de diagnose te kunnen stellen moeten minimaal drie opeenvolgende wervels een wigvorm hebben. De hoek van de wig moet minimaal 5º zijn.
Wat is de behandeling?
Mensen met de ziekte van Scheuermann hoeven niet altijd behandeld te worden. Als er klachten zijn kan in eerste instantie worden behandeld met houdingsadviezen, oefentherapie en/of fysiotherapie. Eventueel kan de arts een brace of korset voorschrijven. Een ernstige verkromming van de wervelkolom kan met een operatie behandeld worden.
Oefentherapie
Oefentherapie volgens Mensendieck of Cesar kan helpen om de lichaamshouding te verbeteren. Ook kan het pijnklachten verminderen. De kromming van de wervelkolom wordt er niet minder door.
Fysiotherapie
Een fysiotherapeut kan helpen de rugspieren te versterken. Dit kan helpen de houding te verbeteren en de pijn te verminderen.
Operatie bij ziekte van Scheuermann
Een operatie om de wervelkolom recht te zetten is een zware ingreep. Vanwege de kans op complicaties wordt deze ingreep alleen bij ernstige verkromming gedaan.
Tijdens de operatie worden metalen pennen beiderzijds langs de wervelkolom ingebracht. Hieraan worden de wervels bevestigd. Via een mechanisme kan vervolgens de wervelkolom rechter gezet worden. Helemaal rechtzetten lukt vaak niet.
Op de röntgenfoto hieronder is de metalen pin met bevestigingen naar de wervels zichtbaar.
Na de operatie is revalidatie met fysiotherapie nodig. Meestal wordt na de ingreep gedurende enige tijd een korset gedragen. Tillen van zware voorwerpen kan pas na verloop van tijd.
Beloop en prognose
Behalve dat de versterkte kromming van de rug kosmetische bezwaren kan geven is de aandoening niet ernstig. Na de puberteit neemt de kromming van de rug niet meer toe. De kromming zal echter ook niet afnemen. Mensen met deze aandoening hebben op latere leeftijd iets vaker rugklachten dan gemiddeld. De levensverwachting is door de ziekte niet verminderd.
Synoniemen
Andere namen voor de ziekte van Scheuermann zijn morbus Scheuermann, M. Scheuermann, osteochondritis deformans juvenilis dorsi, en juveniele osteochondrose van de wervelkolom.
Engelse vertaling
Scheuermann’s disease, juvenile osteochondrosis of the spine
ICD10-code
M42.0
Verder lezen / Referenties
- SJ Breda, HLDW Oei, EHG Oei en MC Zillikens, ‘Osteoporotische wervelfracturen of ziekte van Scheuermann?’, gepubliceerd in de rubriek ‘Klinische les’ van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde van 2013; 157: A6479P.