Ziekte van Parkinson

Bijgewerkt op 4 september 2022

Wat is de ziekte van Parkinson?

De ziekte van Parkinson is een ziekte waarbij hersencellen in bepaalde delen van de hersenen afsterven. Dit kan verschillende soorten klachten geven, waaronder traag bewegen, trillende handen, uitdrukkingsloos gezicht, moeite met lopen, gedragsproblemen en vergeetachtigheid. Ook hebben mensen met deze ziekte een verhoogde kans op het krijgen van een depressie en dementie. De aandoening komt vooral voor bij ouderen. Er is geen behandeling waarmee de ziekte genezen kan worden. Wel kunnen de symptomen worden verminderd met medicijnen en/of andere therapieën.

De ziekte is genoemd naar de Engelse arts Dr James Parkinson (1755-1824). Hij beschreef de ziekte als eerste in 1817. Het optreden van symptomen en verschijnselen die kenmerkend zijn voor de ziekte van Parkinson wordt wel ‘parkinsonisme‘ genoemd.

Hoe vaak komt het voor? Bij wie?

De ziekte van Parkinson komt regelmatig voor. Momenteel zijn er in Nederland naar schatting 65.000-70.000 mensen met de ziekte van Parkinson. De ziekte van Parkinson komt vooral voor bij mensen boven de 60 jaar. De ziekte komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.

Wat is de oorzaak?

De ziekte van Parkinson wordt veroorzaakt door afsterven van hersencellen in een bepaald deel van de hersenen. Dit deel van de hersenen wordt de ‘substantia nigra’ genoemd. De cellen van de substantia nigra maken dopamine aan. Dopamine is een ‘signaalstofje’ (neurotransmitter). Het zorgt ervoor dat zenuwprikkels van de ene hersencel overgaan op de andere.

Naarmate we ouder worden zullen steeds meer hersencellen in de substantia nigra afsterven. Bij mensen met de ziekte van Parkinson gaat dit sneller dan normaal. Waarom dit optreedt is niet helemaal duidelijk. Waarschijnlijk spelen zowel erfelijke als omgevingsfactoren een rol. In verreweg de meeste gevallen blijft de exacte oorzaak van de aandoening onbekend.

Als zo’n tweederde van de hersencellen in de substantia nigra is verdwenen zullen symptomen optreden. Symptomen die dan optreden hebben vooral met het bewegen te maken. Mensen met de ziekte van Parkinson gaan trager bewegen, de spieren in het gezicht worden minder actief waardoor een zogenaamde ‘maskergelaat‘ optreedt, de spieren van armen en benen kunnen stijver worden.

Ook in andere delen van de hersenen kunnen cellen verloren gaan. Dit kan leiden tot andere klachten, zoals trillen van de handen, depressiviteit, vergeetachtigheid, en aantasting van het reukvermogen.

Erfelijke factoren

Er zijn een aantal genen ontdekt die een rol spelen bij het ontstaan van de ziekte van Parkinson. Mutaties (afwijkingen) in deze genen kunnen leiden tot de ziekte of de kans op het krijgen van de ziekte verhogen. Een gen dat een belangrijke rol speelt bij het ontstaan van de ziekte is het zogenaamde ‘LRRK2-gen’. Bij zo’n 10% van de mensen bij wie de ziekte van Parkinson in de familie voorkomt wordt een afwijking in dit gen gevonden.

Blootstelling aan chemische stoffen

Er zijn een aantal chemische stoffen bekend die bij blootstelling kunnen leiden tot de ziekte van Parkinson. Ook bepaalde insecticiden en pesticiden worden in verband gebracht met het ontstaan van de ziekte van Parkinson. Blootstelling aan organische oplosmiddelen kan ook bijdragen aan het ontstaan van de ziekte. Een voorbeeld van een dergelijk middel is trichlooretheen.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Hersenvochtonderzoek: In het hersenvocht van mensen met de ziekte van Parkinson is het gehalte aan HVA verlaagd. HVA is een afbraakproduct van dopamine. Een verlaagd gehalte HVA duidt dus op een tekort aan dopamine in de hersenen.

Verdere tekst volgt.

Wat is de behandeling?

Er is geen medicijn waarmee de ziekte van Parkinson kan worden genezen. De behandeling is daarom gericht op het onderdrukken van de klachten. Dit wordt ook wel ‘symptomatische behandeling‘ genoemd. De behandeling bestaat vooral uit medicijnen. Sommige patiënten komen in aanmerking voor diepe hersenstimulatie.

Medicijnen

Levodopa

Er zijn medicijnen die het tekort aan dopamine in de hersenen aanvullen. Het meest voorgeschreven geneesmiddel is L-dopa, een afkorting van levodopa. Levodopa is een voorloper van dopamine. Na toediening van levodopa zal een deel ervan via de bloed-hersenbarriëre in de hersenen terechtkomen. Daar wordt het omgezet in dopamine.

MAO-remmers

Andere medicijnen die worden gebruikt bij de behandeling van de ziekte van Parkinson zijn MAO-remmers, zoals bijvoorbeeld selegiline en rasagiline (merknaam: Azilect).

Azilect (rasigiline) tabletten - MAO-B remmer
Azilect tabletten

Dopamine agonisten

Er zijn ook geneesmiddelen die de werking van dopamine nabootsen. Dat doen ze door dezelfde receptoren op zenuwcellen te prikkelen als dopamine. Voorbeelden van dergelijke middelen zijn ropinirol en pramipexol.

Antipsychotica

Als psychoses optreden kan de behandelend arts besluiten een antipsychoticum voor te schrijven. Een vaak voorgeschreven middel is clozapine (merknaam: Leponex). Een nieuw middel dat speciaal ontwikkeld is voor de behandeling van psychoses bij mensen met de ziekte van Parkinson is pimavanserine.

Wat is het beloop?

Mensen met de ziekte van Parkinson kunnen verschillende complicaties krijgen. De meest voorkomende complicaties zijn depressie, dementie en psychosen.

Psychosen

Ongeveer eenderde van de mensen met de ziekte van Parkinson zal tevens psychosen krijgen. Meestal is dit een teken van het erger worden van de ziekte en vaak is dit ook een reden voor opname in een verpleeghuis.

Psychosen kunnen zich uiten als nachtmerries, seksuele aggressie, beschuldingen, hallucinaties, etc. Achtervolginswanen kunnen ertoe leiden dat patienten niet meer willen eten omdat ze denken dat het voedsel vergiftigd is. Het ontstaan van psychosen bij de ziekte van Parkinson kan worden veroorzaakt door de medicijnen of kan een gevolg zijn van afwijkingen in de hersenen die zich bij de ziekte voordoen.

Maagverlamming

Een niet zo vaak optredende complicatie van de ziekte van Parkinson is maagverlamming.

Historie

De ziekte is genoemd naar de Engelse arts Dr James Parkinson (1755-1824). Hij beschreef de ziekte als eerste in 1817.

Dr James Parkinson (1755-1824) - naamgever ziekte van Parkinson
Dr James Parkinson (1755-1824)

Dr James Parkinson beschreef de ziekte in zijn ‘An essay on the shaking palsy’ uit 1817.

An essay on the shaking palsy - Dr James Parkinson (1755-1824) - eerste publicatie over de ziekte van Parkinson
An essay on the shaking palsy – Dr James Parkinson (1755-1824) – eerste publicatie over de ziekte van Parkinson

Andere talen

Engelse vertaling

Parkinson’s disease

Duitse vertaling

Parkinson Krankheit, Morbus Parkinson

Synoniemen

Andere namen voor de ziekte van Parkinson zijn ‘morbus Parkinson’ of kortweg ‘Parkinson’.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven