Ziekte van Alzheimer

Bijgewerkt op 16 mei 2021 door Simpto.nl

Wat is de ziekte van Alzheimer?

De ziekte van Alzheimer – ook wel ‘Alzheimer dementie’ of kortweg ‘Alzheimer’ – is de meest voorkomende vorm van dementie. Wereldwijd zijn er naar schatting 35 miljoen mensen met deze ziekte.

De ziekte van Alzheimer is genoemd naar de Duitse patholoog en zenuwarts Dr Alois Alzheimer. Hij beschreef als eerste de ziekte in 1906.

ziekte van Alzheimer (Alzheimer dementie) - naamgever Dr Lois Alzheimer
Dr Alois Alzheimer (1864-1915)

Welke vormen zijn er?

Bij de meeste mensen met de ziekte van Alzheimer is er geen sprake van een erfelijke aanleg. Dit wordt de sporadische vorm genoemd. Daarnaast is er een erfelijke vorm die veel minder vaak voorkomt. De erfelijke vorm begint meestal rond het 50ste levensjaar, de sporadische vorm rond het 70ste levensjaar.

Hoe vaak komt ’t voor? Bij wie?

De ziekte van Alzheimer komt vaak voor. Jaarlijks wordt de diagnose in Nederland bij naar schatting 40.000 mensen gesteld. Het merendeel van hen is ouder dan 65 jaar. De ziekte van Alzheimer is dus een typische ouderdomsziekte.

Ongeveer 5% van de mensen van 65 jaar en ouder heeft de ziekte. Dit percentage neemt toe tot 20% bij mensen van 80 jaar en ouder. Vanwege de vergrijzing van de bevolking zal het aantal mensen met Alzheimer dementie toe blijven nemen.

De ziekte ontstaat net zovaak bij mannen als bij vrouwen. Omdat vrouwen ouder worden dan mannen zijn er echter meer vrouwen dan mannen met de ziekte van Alzheimer.

Wat is de oorzaak?

Bij de ziekte van Alzheimer sterven of verschrompelen hersencellen. Aanvankelijk gebeurt dat vooral in delen van de hersenen die een rol spelen bij het kortetermijngeheugen. Later raken ook andere delen van de hersenen betrokken.

Plaques en tangles

Als je met de microscoop naar de hersenen van iemand met de ziekte van Alzheimer kijkt zie je bepaalde afwijkingen, de zogenaamde ‘plaques’ en ‘tangles’. Plaques zijn ophopingen van eiwitten en afvalstoffen aan de buitenkant van hersencellen. Tangles – ook ‘neurofibrillaire kluwens’ genoemd – zijn kluwen eiwitdraden in de cel.

Het belangrijkste bestanddeel van plaques is het zogenaamde beta-amyloïd. Waarschijnlijk is beta-amyloïd verantwoordelijk voor het ontstaan van ontsteking in de hersencellen die uiteindelijk kunnen leiden tot afsterven van die cellen.

Bij vrouwen in de overgang wordt de verlaging van de uitscheiding van vrouwelijke geslachtshormonen (= oestrogenen) in verband gebracht met het ontstaan van de ziekte van Alzheimer.

Alzheimer en erfelijkheid

Mensen die op relatief jonge leeftijd de ziekte van Alzheimer krijgen hebben vaak een erfelijke aanleg voor de ziekte. Er is dan sprake van een afwijking (mutatie) van het zogenaamde preseneline-gen op chromosoom 14.

Er is een iets grotere kans dat kinderen, broers en zussen van Alzheimer-patiënten het zullen krijgen, maar de meeste gevallen staan op zichzelf. Vaak heeft slechts één persoon in de familie de ziekte.

Sommige mensen die het op vroege leeftijd krijgen leiden aan een “familiaire variant”. Er komen dan meerdere gevallen in de familie voor.

Symptomen ziekte van Alzheimer

De ziekte van Alzheimer kan tot veel verschillende klachten leiden. Veel van deze symptomen kunnen ook voorkomen bij mensen die de ziekte niet hebben. De volgende symptomen kunnen voorkomen (in afnemende frequentie):

  • vergeetachtig
  • ontkennen ziek te zijn
  • rondzwerven
  • moeite om nieuwe dingen te onthouden
  • achterdochtig
  • dingen verzinnen
  • moeite met rekenen
  • meegaand
  • moeite met het oplossen van problemen
  • niet weten welke dag/datum het is
  • niet goed voor zichzelf zorgen
  • moeite met organiseren en plannen
  • steeds hetzelfde zeggen of vragen
  • verward
  • besluiteloos
  • veranderde persoonlijkheid
  • afwijkend gedrag
  • moeite om de juiste woorden te vinden
  • niet weten waar je bent
  • moeite met leren
  • omgang met anderen vermijden
  • geen benul van tijd hebben
  • niet praten
  • ongepast gedrag
  • lusteloos
  • schelden
  • bekende personen niet herkennen
  • bekende voorwerpen niet herkennen
  • bekenden niet herkennen
  • dingen niet herkennen
  • moeite om dingen te begrijpen
  • veel slapen of juist slapeloosheid
  • afvallen
  • emotieloos
  • moeite met lezen
  • niet weten wie je bent
  • onverschillig (apathisch)
  • verkeerde dingen zeggen
  • verminderde orientatie in tijd
  • angst om alleen te zijn
  • niet zelf aan kunnen kleden
  • snel geïrriteerd of boos
  • depressief
  • niet goed kunnen ruiken
  • tijdelijke vergeetachtigheid (niet meer weten wat er gebeurd is)
  • wisselende stemming
  • woedeaanvallen
  • zinnen niet afmaken
  • dingen horen die er niet zijn
  • dingen zien die er niet zijn
  • kooplust
  • moeite om te generaliseren
  • niet meer weten waar je over aan het praten was
  • onhandig in huis
  • veranderd gevoel
  • verstoord slaap-waak ritme
  • weinig flexibel
  • agressief gedrag
  • onhandigheid van de hand
  • plas niet op kunnen houden
  • langzaam lopen
  • herhalen wat anderen zeggen
  • angst
  • gebrek aan spontaniteit
  • huilen
  • moeite met communiceren
  • moeite om situaties op waarde te schatten
  • moeheid
  • anders lopen
  • moeite met concentreren
  • moeite met schrijven
  • niet abstract kunnen denken
  • ongepaste bewegingen maken
  • ongepaste stemming of emotie tonen
  • denken dat je achtervolgd of bespioneerd wordt
  • egoïstisch
  • moeite met slikken
  • aanhankelijk
  • afstandelijke houding
  • niet kunnen praten
  • crimineel gedrag
  • mager
  • liedjes in het hoofd horen
  • denken dat vrienden of bekenden zijn vervangen door dubbelgangers

Wat is de behandeling?

Er bestaat geen geneesmiddel waarmee de ziekte van Alzheimer kan worden genezen.

Beloop en prognose

De ziekte is ongeneeslijk.

Engelse vertaling

Alzheimer disease, Alzheimer dementia

Synoniemen

Andere namen voor de ziekte van Alzheimer zijn dementie van Alzheimer, seniele dementie, en Alzheimer dementie.


Uitgegeven door: Simpto.nl
Datum van publicatie: 1 juni 2017
Auteur: Erwin Douwes
Laatst bijgewerkt op: 16 juni 2020

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven