Bijgewerkt op 29 december 2022
Wat is een watermeloenmaag?
Een watermeloenmaag is een zeldzame aandoening waarbij bloedvaten in het onderste deel van de maag uitgezet zijn. Bij kijkonderzoek van de maag (gastroscopie) geeft dit het streperige beeld van een watermeloen. Vandaar de naam ‘watermeloenmaag’. De aandoening kan leiden tot bloedverlies uit de verwijde bloedvaten, met als gevolg bloedarmoede.
De (engelstalige) medische naam voor watermeloenmaag is ‘gastric antral vascular ectasia’, of afgekort ‘GAVE’. De naam ‘watermeloenmaag’ werd in 1984 door Jabbari voor het eerst gebruikt.
De uitgezette bloedvaten bevinden zich in de maagwand. Doordat de bloedvaten uitgezet zijn gaan ze sneller bloeden. Dat kan leiden tot bloedarmoede door verlies van ijzer (ijzergebreksanemie).
Wat is de oorzaak?
Het is niet helemaal duidelijk hoe een watermeloenmaag ontstaat. Wel is bekend dat de aandoening vaker voorkomt bij mensen met levercirrose, systemische sclerose en bij mensen met een tekort aan zoutzuur in het maagsap (hypochloorhydrie).
Bij mensen met levercirrose ontstaat een verhoging van de druk in de poortader. Deze staat in verbinding met bloedvaten in de slokdarm en de maag. Zo kan ook de bloeddruk in deze vaten verhoogd zijn. Dat kan leiden tot uitzetting van bloedvaten in de maag en de slokdarm. Dit is een mogelijke verklaring voor het ontstaan van een watermeloenmaag bij mensen met levercirrose. In de slokdarm kan een verhoogde druk in de bloedvaten leiden tot slokdarmspataders.
Welke symptomen geeft het?
Mensen met een watermeloenmaag kunnen klachten hebben ten gevolge van de bloedarmoede die ontstaat als de uitgezette bloedvaten gaan bloeden:
- Moeheid
- Zich slap voelen
- Bleek gezicht
- Kortademig bij inspanning
- Licht gevoel in het hoofd
Hoe vaak komt het voor? Bij wie?
Een watermeloenmaag is een zeldzame afwijking. Het komt vrijwel uitsluitend voor bij ouderen, en vaker bij vrouwen dan bij mannen.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnose kan worden gesteld op grond van afwijkingen bij lichamelijk onderzoek, laboratoriumonderzoek en gastroscopie.
Lichamelijk onderzoek
Als watermeloenmaag leidt tot bloedarmoede kunnen afwijkingen worden gevonden die bij armoede passen, zoals een bleek gezicht, bleke slijmvliezen van de tong en het bindvlies van het oog, en soms een ruisje aan het hart. Dit laatste is een uitdrijvingsgeruis door een toename van de bloedsomloop (hyperdynamische circulatie).
Laboratoriumonderzoek
In het bloed kunnen ook afwijkingen worden gevonden die passen bij bloedarmoede door ijzergebrek, zoals een verlaging van het hemoglobine gehalte, verlaging van het ijzer gehalte in het bloed, klein formaat van de rode bloedcellen (microcytose) en verminderd aankleuren van de rode bloedcellen (hypochromie).
Als bloed uit de uitgezette bloedvaten lekt kunnen sporen bloed in de ontlasting worden aangetroffen. Dit kan worden gemeten met een zogenaamde ‘occult bloed-test‘. De aanwezigheid van bloed in de ontlasting kan echter ook wijzen op een andere aandoening, zoals bijvoorbeeld ontsteking van het maagslijmvlies (gastritis).
Gastroscopie
Om de diagnose ‘watermeloenmaag’ te kunnen stellen is een kijkonderzoek van de maag nodig: een gastroscopie. Bij dit onderzoek slikt de patiënt een slangetje door. De arts kan vervolgens via het slangetje in de maag kijken. Onderin de maag zijn de kenmerkende strepen zichtbaar die worden veroorzaakt door de uitgezette bloedvaten. Hierdoor ontstaat een beeld met felrode plooien die uitwaaieren rondom de pylorus.
Maagbiopsie
Om de diagnose te bevestigen kan de arts een maagbiopsie nemen. Hierbij wordt een stukje weefsel – het ‘maagbiopt’ weggenomen uit de maagwand. Dit weefsel wordt vervolgens door een patholoog-anatoom onder de microscoop onderzocht. Daarbij zijn verwijding van de bloedvaatjes in de maagwand, verbindweefseling van de bloedvatwand (fibromusculaire dysplasie), en verstopping van de verwijde bloedjes door micro-thrombi zichtbaar.
Wat is de behandeling?
Er zijn verschillende manieren waarop een watermeloenmaag kan worden behandeld. De meest toegepaste behandeling is argon-plasmacoagulatie (APC). Hierbij worden tijdens een kijkonderzoek van de maag de bloedvaten verschrompeld. Meestal zijn meerdere behandelingen nodig.
Als argon-plasmacoagulatie niet goed werkt of niet toegepast kan worden kan het nodig zijn te opereren. Bij deze operatie wordt het onderste deel van de maag (antrum van de maag) verwijderd. Een dergelijke operatie wordt ook wel ‘partiële maagresectie’ genoemd. In feite wordt de maag hierbij verkleind en is dus sprake van een maagverkleiningsoperatie.
De bloedarmoede die kan ontstaan door bloedverlies kan worden behandeld met medicijnen. In ernstige gevallen kan het nodig zijn om een bloedtransfusie te geven.
Synoniemen
Andere namen voor watermeloenmaag zijn watermeloen-maag, gastrische antrale vasculaire ectasie, angiomatose van het antrum, diffuse antrale vasculaire malformaties, gastric antral vascular ectasia en GAVE.
Referenties / Verder lezen
- M Jabbari, R Cherry, JO Lough ea, ‘Gastric antral vascular ectasia: the watermelon stomach’, gepubliceerd in Gastroenterology van 1984; 87: pagina’s 1165-1170.
- GM Hazelaar, JD van Bergeijk, ‘Een vrouw met chronische ijzergebreksanemie‘, gepubliceerd in de rubriek ‘Diagnose in beeld’ van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde van 2012; 156: A3517.
- JA Lantink, AH Meijer en OJJ Cluysenaer, ‘De watermeloen-maag; streepvormige convoluten van vaatectasieën in het antrum’, gepubliceerd in de rubriek ‘Casuïstische mededelingen’ van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde van 1990; 134(41): pagina’s 2008-2011.