Bijgewerkt op 9 augustus 2022
Wat is het vulvair vestibulitis syndroom?
Het vulvair vestibulitis syndroom is een regelmatig voorkomende aandoening waarbij klachten in en rond de vagina voorkomen. De klachten treden vooral op tijdens en/of na geslachtsgemeenschap. De aandoening komt vooral voor bij jonge vrouwen.
De term ‘vulvair vestibulitis syndroom’ is overgenomen van het engelse ‘vulvar vestibulitis syndrome’. Tegenwoordig wordt ook wel gesproken van ‘provoked vestibulodynie’. Hiermee wordt bedoeld pijn aan het vestibulum die kan worden uitgelokt door aanraking. Andere namen voor deze aandoening zijn focale vulvitis, vestibulaire vulvitis, vulvaire vestibulitis, vestibulair vulvitis syndroom en VVS. Dit artikel gaat over oorzaak, symptomen, diagnose en behandeling van vulvair vestibulitis syndroom.
Wat is de oorzaak?
Het is niet goed bekend wat de oorzaak is van vulvair vestibulitis syndroom. In de loop der jaren zijn verschillende theoriën hierover ontstaan. Volgens sommige onderzoekers wordt de aandoening veroorzaakt door een infectie. Het zou om een infectie met het humaan papilloma virus (HPV) kunnen gaan. Maar ook een schimmelinfectie van de vagina/vulva of bacteriële vaginose zouden ten grondslag kunnen liggen aan de aandoening. Volgens andere onderzoekers zou een verhoogde spierspanning van bepaalde bekkenbodemspieren een rol spelen bij het ontstaan van de aandoening. Ook wordt gedacht aan verhoogde gevoeligheid van zenuwuiteinden in het gebied rond de vagina. Ten slotte lijkt het erop dat psychische factoren een rol kunnen spelen bij het ontstaan van de aandoening.
Welke symptomen zijn er?
Het vulvair vestibulitis syndroom kan tot verschillende klachten leiden. De klachten zijn langere tijd aanwezig. De volgende klachten kunnen voorkomen:
- branderig gevoel in de vagina en/of pijn in de vagina:
- ontstaat vooral door (poging tot) penetratie tijdens seks;
- kan optreden tijdens seks (dit wordt dyspareunie genoemd);
- treedt ook vaak op na de seks;
- schraalheid van de vulva;
- roodheid van de vulva of rode plekken op de vulva;
- reflexmatig aanspannen van de bekkenbodemspieren bij (poging tot) penetratie; dit kan leiden tot vaginisme.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Als een vrouw bovengenoemde klachten heeft zijn verschillende oorzaken mogelijk. De arts zal denken aan een infectie of een aandoening van de slijmvliezen. Als deze oorzaken onwaarschijnlijk zijn kan sprake zijn van vulvair vestibulitis syndroom. Voor het stellen van deze diagnose zijn criteria opgesteld. Dit zijn de zogenaamde ‘kriteria van Friedrich’. Ze werden in 1987 door Dr EG Friedrich gepubliceerd. Volgens deze kriteria moeten de volgende klachten en afwijkingen aanwezig zijn:
- hevige pijn bij aanraken van het vestibulum of bij een (poging tot) penetratie tijdens geslachtsgemeenschap;
- roodheid van het vestibulum;
- pijn bij aanraken rode plekjes met een natte wattenstok (‘touch test’).
Als er twijfel over de diagnose bestaat kan de arts besluiten een biopsie te doen. Daarbij wordt een stukje slijmvlies uit een afwijking weggenomen. Dit wordt vervolgens door een patholoog-anatoom onder de microscoop bekeken. Hierbij zijn ontstekingscellen zichtbaar. Het gaat dan vooral om zogenaamde plasmacellen. Dit is niet kenmerkend voor vulvair vestibulitis syndroom. Een biopsie wordt dan ook vooral gedaan om andere (ernstige) diagnosen uit te sluiten.
Hoe vaak komt het voor?
Het vulvair vestibulair syndroom komt regelmatig voor. Er zijn geen exacte cijfers bekend. Wij schatten dat jaarlijks in Nederland zo’n 2.500 vrouwen er last van krijgen.
Wat is de behandeling?
Er is geen standaardbehandeling waarmee de aandoening genezen kan worden. De behandeling kan bestaan uit adviezen, geneesmiddelen, fysiotherapie, psychologische begeleiding en operatie.
Adviezen
Vaak wordt geadviseerd om tijdelijk geen seks te hebben. Het slijmvlies van vagina en vulva kan zo tot rust komen, zodat de ontsteking geneest. Ook wordt geadviseerd de vagina en vulva niet met zeep te wassen. Om het slijmvlies te beschermen kan de arts een crème of zalf voorschrijven.
Geneesmiddelen
Pijnstillers kunnen helpen de pijnklachten te verminderen. Sommige artsen schrijven lokale behandeling met lidocaïne of cromoglicinezuur voor. Dit zou dan voor de geslachtsgemeenschap moeten worden aangebracht.
Fysiotherapie
Hierbij worden oefeningen voor de bekkenbodemspieren gegeven.
Psychologische begeleiding
Net als bij andere vormen van chronische pijn kan cognitieve gedragstherapie tot verbetering van de klachten leiden.
Synoniemen
Andere namen voor deze aandoening zijn vulvair vestibulitissyndroom, vestibulodynie, focale vulvitis, vestibulaire vulvitis, vulvaire vestibulitis, vestibulair vulvitis syndroom en VVS.
Engelse vertaling
vulvar vestibulitis syndrome, VVS, vulvar vestibulitis, vestibulodynia
Duitse vertaling
Provozierte Vestibulodynie, vulväre Vestibulitis, PVD, Vestibulitis-Vulvae-Syndrom, lokalisierte vulväre Dysästhesie
Verder lezen / Referenties
- MJ Ramakers en HW van Lunsen, ‘Vulvodynie met als oorzaak vulvair vestibulitissyndroom‘, gepubliceerd in de rubriek ‘Capita selecta’ van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde van 1 november 1997; 141(44): pagina’s 2100-2105.
- J de Jong, P Leusink en T Wiersma, ‘Richtlijnen NHG-standaard ‘Seksuele klachten’, gepubliceerd in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde van 2016; 160: A9707.
- EG Friedrich jr, ‘Vulvar vestibulitis syndrome’, gepubliceerd in de Journal of Reproductive Medicine van 1987; 32: pagina’s 110-114.
Reacties van lotgenoten
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt feedback geven op het artikel, vragen stellen en/of aanvullingen of adviezen geven. Andere lezers kunnen daar weer op reageren. Zo kan een levendige discussie ontstaan. Kijk bijvoorbeeld eens op de webpagina over slokdarmkramp. Reacties worden niet automatisch gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie van Simpto.nl gezien zijn. Daar kan soms enige uren overheen gaan.