Bijgewerkt op 29 november 2021
Wat is een voorhoofdsholteontsteking?
Zoals de naam al zegt is voorhoofdsholteontsteking een ontsteking van de voorhoofdsholte. De medische term voor voorhoofdsholteontsteking is ‘sinusitis frontalis’. Er wordt onderscheid gemaakt tussen een ‘acute’ en een ‘chronische’ vorm. Acute voorhoofdsholteontsteking (acute sinusitis frontalis) is een nieuwe infectie van de voorhoofdsholte. Een chronische voorhoofdsholteontsteking (chronische sinusitis frontalis) is een infectie die langere tijd bestaat.
Hoe vaak komt ‘t voor?
Een ontsteking van de voorhoofdsholte komt redelijk vaak voor. Het is niet precies bekend hoe vaak omdat niet iedereen ermee naar de huisarts gaat. Naar schatting gaat het om zo’n 5.000 – 10.000 mensen per jaar in Nederland.
Welke oorzaken zijn er?
Een voorhoofdsholteontsteking is een ontsteking van één of beide voorhoofdsholten. De voorhoofdsholten zijn holle ruimtes in de schedel van het voorhoofd. Afvoerkanaaltjes verbinden de voorhoofdsholten met de neus. De voorhoofdsholte staat dus, net als de andere neusbijholten, in open verbinding met de neusholte. Normaal gesproken zal slijm uit de neusbijholten afvloeien via de neus (‘snot’) of doorgeslikt worden. Door een verkoudheid kan het slijmvlies in de neus opzwellen, waardoor de kanaaltjes verstopt kunnen raken. Verstopping van de kanaaltjes zorgt voor een ophoping van slijm in de voorhoofdsholten. In dit slijm zitten bacteriën, virussen en schimmels die een ontsteking aan het slijmvlies kunnen veroorzaken. Zo kan in de voorhoofdsholte een voorhoofdsholteontsteking ontstaan. Meestal ontstaat een voorhoofdsholteontsteking door een bacterie. Andere redenen voor het belemmeren van afvloed van slijm uit de neusbijholten zijn neuspoliepen en een scheef neustussenschot.
Verkoudheid en allergie
In de meeste gevallen begint een voorhoofdsholteontsteking met een verkoudheid, waarna een bacterie de kans krijgt om een infectie te veroorzaken. Het komt echter ook voor dat de voorhoofdsholteontsteking een gevolg is van een allergie. Zo kan hooikoorts ervoor zorgen dat de neus en de bijholten verstopt zijn, waardoor er een voorhoofdsholteontsteking kan ontstaan.
Neuspoliepen
Ook neuspoliepen kunnen de oorzaak zijn van verstopping van de afvoerkanaaltjes van de neusbijholten. Zo kan een neuspoliep ook een voorhoofdsholteontsteking veroorzaken.
Overige oorzaken van voorhoofdsholteontsteking
Naast bovengenoemde redenen zijn er nog zeldzame oorzaken van voorhoofdsholteontsteking. Zo kan bijvoorbeeld een ontsteking van het schedelbot (osteomyelitis) zich uitbreiden naar de voorhoofdsholte. Ook kan een tumor in de neusholte de afvoer van slijm uit de neusholten belemmeren en zo een neusbijholteontsteking veroorzaken.
Is het besmettelijk?
Onderzoek heeft uitgewezen dat de meeste bacteriën die voorhoofdsholteontsteking veroorzaken bij iedereen aanwezig zijn. Bij sommige mensen zal het afweersysteem sterker reageren op de bacteriën dan bij anderen. In dat geval kan een voorhoofdsholteontsteking ontstaan. Een voorhoofdsholteontsteking is dus NIET besmettelijk. De bacteriën die de voorhoofdsholteontsteking veroorzaakt zijn immers al aanwezig in de neusholte.
Welke symptomen geeft het?
Ontsteking van de voorhoofdsholte geeft verschillende klachten. Meest voorkomende zijn hoofdpijn aan het voorhoofd, pijn achter het oog en een gevoel van druk achter of boven de ogen. Hieronder voor een overzicht van alle symptomen.
- Voorhoofdspijn – meestal
- Pijn achter het oog – vaak
- Vol of drukkend gevoel achter of boven het oog – vaak
- Niet goed kunnen ruiken – soms
- Koorts – soms
- Pijn bij druk op de binnenkant van de oogkas (bij de neuswortel) – soms
- Afscheiding uit de neus – soms
- Pus uit de neus – soms
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnoses ‘voorhoofdsholteontsteking’ kan op grond van de klachten en het lichamelijk onderzoek al worden vermoed. Bij het lichamelijk onderzoek kan de arts pijn bij kloppen op het voorhoofd vinden. Ook zal de arts testen of er drukpijn is aan de binnenkant van de oogkas (bij de neuswortel). Beiden kunnen aanwijzingen zijn voor voorhoofdsholteontsteking.
Om de diagnose te bevestigen kan aanvullend onderzoek worden aangevraag, zoals laboratiumonderzoek (in dit geval bloedonderzoek) en/of beeldvormend onderzoek. Met beeldvormend onderzoek wordt bedoeld het maken van een röntgenfoto of een scan (CT-scan, MRI-scan).
Laboratoriumonderzoek
Bloedonderzoek bij voorhoofdsholteontsteking laat in veel gevallen een verhoogde bloedbezinking en een verhoogd C-reactive protein (CRP) zien. Ook kan het aantal witte bloedcellen in het bloed verhoogd zijn (medische term: leukocytose). Deze bevindingen zijn echter bij de meeste ontstekingen verhoogd waardoor ze geen belangrijke rol spelen bij het stellen van de diagnose. Er zijn eigenlijk geen laboratoriumbepalingen die specifiek geschikt zijn voor het aantonen van een voorhoofdsholteontsteking.
Beeldvormend onderzoek
De bevestiging komt meestal door een röntgenfoto van de schedel te maken. Als er sprake is van een ontsteking zijn de voorhoofdsholtes ‘gesluierd’. Dat betekent dat ze wit aankleuren op de röntgenfoto. Op een CT-scan of een MRI-scan is de voorhoofdsholte gevuld (met pus). Een niet ontstoken voorhoofdsholte is leeg. Meestal is het niet nodig een CT-scan of een MRI-scan te maken om de diagnose te stellen.
Wat is de behandeling?
Bij de behandeling van voorhoofdsholteontsteking is het van belang om de afvoer van slijm en pus uit de voorhoofdsholten te bevorderen. Dat kan op verschillende manieren. Pijnstillers kunnen worden gebruikt om de pijn te verlichten. Ze pakken de oorzaak van de voorhoofdsholteontsteking echter niet aan. Antibiotica worden alleen in speciale gevallen voorgeschreven. Chirurgische behandeling wordt alleen gedaan als andere behandelingen niet helpen of de aandoening steeds terugkeert.
Wat kan ik zelf doen?
De behandeling van voorhoofdsholteontsteking bestaat in eerste instantie uit maatregelen die ervoor zorgen dat pus kan afvloeien uit de holte. Voorbeelden van dergelijke maatregelen zijn stomen, spoelen van de neus met fysiologisch zout, en sprayen van de neus met zogenaamde decongestiva. Hiermee wordt het slijm verdund zodat pus uit de bijholten afgevoerd kan worden.
Stomen
Stomen kan ervoor zorgen dat het slijm dat vastzit in de bijholten en de neus dunner wordt, zodat het gemakkelijker kan worden afgevoerd. Stomen doet je door uw gezicht boven een kom kokend heet water te houden en via uw neus in te ademen. Door een handdoek over je hoofd te leggen, zal er geen stoom ontsnappen. Doe het stomen tweemaal daags een kwartier lang.
Druppelen en sprayen
Door te druppelen of een neusspray te gebruiken neemt de zwelling van het slijmvlies in neus en bijholten af. De opening tussen neusbijholte en neusholte wordt hierdoor beter doorgankelijk, zodat pus makkelijker kan afvloeien uit de bijholte. Dit vermindert de druk in de bijholte, en daardoor ook de klachten.
Neussprays zijn bij iedere apotheek en drogist verkrijgbaar. Het wordt aangeraden om driemaal daags te druppelen of the sprayen. Voor meer informatie over neusdruppels en neussprays, klik hier.
Pijnstillers
Pijnstillers zullen de symptomen niet verminderen, maar ze kunnen de pijn wel verlichten. Zo kunnen pijnstillers vaak de hoofdpijn aan het voorhoofd verminderen. Gebruik paracetamol of ibuprofen (Brufen, Nurofen).
Wanneer naar de dokter?
Het is verstandig om bij een arts langs te gaan in de volgende gevallen:
- De klachten verdwijnen niet na tien dagen
- De voorhoofdsholteontsteking kan zijn veroorzaakt door een allergie
- Pijnstillers werken niet tegen de pijn
- Koorts houdt langer dan drie dagen aan
Wat kan de dokter doen?
De arts kan geneesmiddelen voorschrijven. Dit kunnen (zwaardere) pijnstillers zijn om pijn te verminderen. Als er sprake is van overgevoeligheid kan de arts anti-allergiemiddelen voorschrijven. Artsen schrijven soms ook antibiotica voor omdat het gaat om een bacteriële infectie. Het is echter niet zeker of dit daadwerkelijk helpt.
Iemand met een ernstige voorhoofdsholteontsteking kan de bijholten laten leegmaken door een KNO-arts. In sommige gevallen is dan eerst een endoscopische bijholte operatie nodig. Dit is een kijkoperatie via de neus.
Ten slotte is het mogelijk om de voorhoofdsholte te opereren. Dit gebeurt meestal via een snede tussen wenkbrauw en oog. De KNO-arts kan langs deze weg de voorhoofdsholte bereiken en deze schoonspoelen.
Antibiotica
Voorhoofdsholteontsteking wordt meestal veroorzaakt door een infectie met bacteriën. Antibiotica zijn geneesmiddelen die de groei van bacteriën tegengaan. Er zijn veel verschillende antibiotica beschikbaar. Sommige zijn geschikt voor de behandeling van voorhoofdsholteontsteking.
Toch zal een arts niet snel antibiotica voorschrijven omdat ze niet altijd goed werkzaam zijn bij de behandeling van voorhoofdsholteontsteking. Dat heeft ermee te maken dat het slijmvlies van de neusbijholten vaak slecht bereikt wordt door geneesmiddelen.
Antibiotica zijn alleen op recept van een arts verkrijgbaar. De arts die de antibiotica voorschrijft zal dan beoordelen welk antibioticum het meest geschikt is.
Beloop en prognose
Complicaties
Complicaties zijn problemen die op kunnen treden bij een ziekte. Bij voorhoofdsholteontsteking zijn er een aantal complicaties mogelijk. In eerste instantie kan een acute voorhoofdsholteontsteking chronisch worden. Dat komt regelmatig voor. Zeldzame maar ernstige complicaties zijn ontsteking in de oogkas, hersenvliesontsteking (meningitis) en hersenabces. Ten slotte kan een voorhoofdsholteontsteking ter plekke leiden tot ontsteking van het schedelbot. Als dit gepaard gaat met vorming van een abces wordt gesproken over een ‘Pott-tumor’. Hierbij is het voorhoofd rood, gezwollen en pijnlijk. Voor aanvullende informatie over complicaties, klik hier.
Synoniemen
Andere namen voor voorhoofdsholteontsteking zijn ontsteking voorhoofdsholte, en sinusitis frontalis.
Engelse vertaling
frontal sinusitis
ICD10-code
- J01.1 – acute voorhoofdsholteontsteking (acute sinusitis frontalis)
- J31.1 – chronische voorhoofdsholteontsteking (chronische sinusitis frontalis)
Gepubliceerd door: Simpto.nl
Datum van publicatie: 4 februari 2015
Auteur: Erwin Douwes
Laatst bijgewerkt op: 19 november 2018