Voedselvergiftiging

Bijgewerkt op 19 januari 2024

Wat is voedselvergiftiging?

Voedselvergiftiging is een vaak voorkomende aandoening waarbij klachten van maag en darmen ontstaan door inname van bedorven voedsel of drank.

voedselvergiftiging leidt vaak tot misselijkheid, braken en/of diarree

Hoe vaak komt het voor?

Voedselvergiftiging is een zeer vaak voorkomende aandoening. Wij schatten dat jaarlijks in Nederland enkele honderdduizenden mensen een voedselvergiftiging krijgen.

Wat is de oorzaak?

Er zijn allerlei verschillende ziekteverwekkers en stofjes (toxines) die voedselvergiftiging kunnen veroorzaken, waaronder:

  • bacterien
  • virussen
  • parasieten
  • giftige stoffen (toxines)
  • schimmels die toxines produceren

Er zijn verschillende manieren waarop deze ziekteverwekkers en toxines in het voedsel terecht kunnen komen, waaronder:

  • via de handen van mensen die het voedsel bewerken
  • via materiaal dat in contact komt met het voedsel (bestek, borden, keukenspullen)
  • opslag onder ongunstige omstandigheden, bijvoorbeeld te lang bij te hoge temperatuur, waardoor ziektekiemen zich kunnen vermenigvuldigen

In de tabel hieronder een overzicht van verschillende ziekteverwekkers, de voedselbronnen waar ze in voorkomen, en de tijd die het duurt (vanaf inname) voordat symptomen ontstaan (incubatietijd).

ZIEKTEVERWEKKERTYPE BRONINCUBATIETIJD
Bacillus cereusbacterierijst, kliekjes, sauzen, soepen, vlees30 minuten – 15 uur
Campylobacterbacterierauw of onvoldoende verhit pluimvee, schelpdieren, ongepasteuriseerde melk, verontreinigd water2-5 dagen
Clostridium botulinumbacteriehoning, ingeblikt voedsel, gefermenteerde vis of bonen, gekruide olie18 uur – 2 weken
Clostridium perfringensbacterieVlees, gevogelte, stoofschotels en jus. Meestal voedsel dat niet warm genoeg wordt gehouden als het aan een grote groep wordt geserveerd. Voedsel dat te lang op kamertemperatuur is bewaard6 to 24 hours
Escherichia colibacterieRauw of onvoldoende verhit vlees, ongepasteuriseerde melk of sap, zachte kazen van ongepasteuriseerde melk en vers fruit en groenten. Vervuild water. Uitwerpselen van mensen met E. coliUsually, 3 to 4 days. Possibly, 1 to 10 days
Giardia lambliaparasietVoedsel en water besmet met uitwerpselen die de parasiet dragen. Voedselbehandelaars die drager zijn van de parasiet1 to 2 weeks
Hepatitis A-virusvirusRauwe en onvoldoende verhitte schaaldieren, vers fruit en groenten en ander ongekookt voedsel. Voedsel en water besmet met menselijke uitwerpselen. Voedselbehandelaars die hepatitis A hebben15 to 50 days
ListeriabacterieHotdogs, boterhamworst, ongepasteuriseerde melk, zachte kazen van ongepasteuriseerde melk, gekoelde gerookte vis, gekoelde paté of vleessmeersels, en vers fruit en groenten9 to 48 hours for digestive disease / 1 to 4 weeks for body-wide disease.
NorovirusvirusSchelpdieren en verse groenten en fruit. Kant-en-klare voedingsmiddelen, zoals salades en sandwiches, zijn door voedselbehandelaars besmet met het virus. Voedsel of water dat besmet is met braaksel of uitwerpselen van een persoon met het virus12 to 48 hours
RotavirusvirusVoedsel, water of voorwerpen, zoals kraanhandvatten of keukengerei, die besmet zijn met het virus18 to 36 hours
SalmonellabacterieMeestal gevogelte, eieren en zuivelproducten. Andere voedingsmiddelen zoals vers fruit en groenten, vlees, gevogelte, noten, notenproducten en kruiden.6 hours to 6 days
Shellfish poisoning (toxin)toxineSchelpdieren, inclusief gekookte schaaldieren, uit zeewater aan de kust dat is verontreinigd met gifstoffen30 to 60 minutes, up to 24 hours
ShigellabacterieContact met een zieke persoon. Voedsel of water dat besmet is met menselijke uitwerpselen. Vaak kant-en-klaar voedsel verwerkt door een voedselmedewerker met shigella.Usually, 1 to 2 days. Up to 7 days
Staphylococcus aureusbacterieVlees, eiersalade, aardappelsalade of met room gevulde gebakjes die te lang buiten hebben gestaan ​​of niet gekoeld zijn bewaard. Voedsel dat wordt verwerkt door een persoon met de bacterie, die vaak op de huid wordt aangetroffen.30 minutes to 8 hours
VibriobacterieRauwe of onvoldoende verhitte vis of schaaldieren, vooral oesters. Water verontreinigd met rioolwater. Rijst, gierst, vers fruit en groenten2 to 48 hours
ziekteverwekkers die voedselvergiftiging kunnen veroorzaken – bron: Mayo Clinic

Risicofactoren

In principe kan iedereen een voedselvergiftiging oplopen. Sommige mensen zijn echter bevattelijker dan anderen. Dit geldt voor:

  • kleine kinderen
  • zwangere vrouwen
  • ouderen
  • mensen met een verminderde weerstand

Welke symptomen geeft het?

De volgende symptomen en ziekteverschijnselen kunnen voorkomen:

De klachten ontstaan meestal uren tot dagen na het eten van bedorven voedsel. Soms duurt het langer voordat de symptomen beginnen.

Wat is de behandeling?

De meeste mensen met voedselvergiftiging hoeven niet te worden behandeld. De aandoening gaat vanzelf over. Bij sommigen zal door aanhoudende diarree en/of aanhoudend braken zoveel vochtverlies optreden dat uitdroging (dehydratie) ontstaat. Bij ernstige uitdroging is het nodig om direct vloeistof toegediend te krijgen. Dat gebeurt in het ziekenhuis via een infuus.

Wat kun je doen om het te voorkomen?

De volgende maatregelen kunnen helpen voedselvergiftiging te voorkomen:

  • handen wassen – was je handen gedurende minimaal 20 seconden met zeep nadat je naar het toilet bent geweest, voor het eten, en voor en na werken met voedingsmiddelen;
  • wassen van groente en fruit – voordat je groente en fuit eet of gaat bewerken in de keuken dient het onder de kraan te worden afgespoeld;
  • afwassen van keukengerei – maak snijplanken, messen en ander keukengerei regelmatig schoon, met name na het bewerken van rauw vlees en ongewassen groente en fruit;
  • eet geen rauw of onvoldoende opgewarmd vlees of vis – gebruik eventueel een vleesthermometer om de temperatuur te bepalen;
  • bewaar voedselresten in afgesloten bakjes in de koelkast of vriezer – ‘kliekjes’ kunnen maximaal vier dagen in de koelkast worden bewaard;
  • warm kliekjes voldoende op voor ze op te eten – de binnentemperatuur dient 74 graden Celsius te zijn;
  • gooi bij twijfel kliekjes weg – als je niet zeker weet of de kliekjes nog goed zijn, of voldoende zijn opgewarmd, eet ze dan niet op;
  • gooi voedsel waarop schimmel groei weg – dit geldt met name voor groente en fruit; van kaas en wortel kan de schimmel (ruim) worden weggesneden;
  • maak jouw koelkast regelmatig helemaal schoon van binnen – gebruik hiervoor water met bijvoorbeeld bleekmiddel.

Engelse vertaling

food poisoning

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven