Vocht achter de longen

Bijgewerkt op 27 maart 2023 door Simpto.nl

Wat is ‘vocht achter de longen’?

Vocht achter de longen is ophoping van vocht tussen de vliezen die om de longen zitten, het longvlies en het borstvlies. De medische term voor vocht achter de longen is pleuravocht.

Soms wordt vocht achter de longen verward met longstuwing of longoedeem, waarbij vocht zich IN de longen ophoopt. Voor beide aandoeningen geldt dat, naarmate de hoeveelheid vocht toeneemt, de kans om kortademig te worden toeneemt.

Wat is de oorzaak?

Vocht achter de longen kan wijzen op een infectie, kanker, ziekte van het hart of ziekte van de lever.

Er zijn nogal wat ziektebeelden en omstandigheden die kunnen leiden tot ‘vocht achter de longen’. Onderaan deze webpagina staat een (incompleet) overzicht van mogelijke oorzaken van longoedeem.

Welke symptomen geeft het?

Een beetje vocht achter de longen veroorzaakt meestal geen klachten. Naarmate de hoeveelheid vocht toeneemt zal de kans op kortademigheid toenemen. Mensen met veel vocht achter de longen kunnen zo kortademig zijn dat ze ademnood krijgen. Vaak is er dan ook een droge hoest (kuchen), en soms ook blauwpaarse verkleuring van de lippen of de huid. Dit wordt ‘cyanose’ genoemd en wordt veroorzaakt door een tekort aan zuurstof in het bloed. Bij ernstig longoedeem is ook vaak sprake van een ‘reutelende ademhaling’. De patiënt maakt een reutelend geluid tijdens het ademen.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Lichamelijk onderzoek

Bij lichamelijk onderzoek zal de arts met de stethoscoop vaak een verminderd ademgeruis horen. Bij kloppen op de borstkas (percussie) ter plaatse van het vocht wordt een gedempt geluid gehoord.

Beeldvormend onderzoek

Op een röntgenfoto van de borstkas zijn vaak afwijkingen te zien die wijzen op pleuravocht.

Pleurapunctie

Om te achterhalen wat de oorzaak van het vocht achter de longen is kan het vocht met een naaldje worden afgetapt. Dit wordt pleurapunctie genoemd. Het zo verkregen vocht kan vervolgens in het laboratorium worden onderzocht. Er wordt dan gekeken naar de hoeveelheid eiwit in het pleuravocht, of er bacteriën in zitten, en of er kankercellen worden gezien.

Op grond van de hoeveelheid eiwit in het pleuravocht wordt onderscheid gemaakt tussen exsudaat (hoog eiwit gehalte) en transsudaat (laag eiwit gehalte). Dit onderscheid helpt bij het bepalen van de onderliggende oorzaak.

• exsudaat – het pleuravocht heeft een eiwit gehalte > 30 gram/liter
• transsudaat – het pleuravocht heeft een eiwit gehalte < 30 gram/liter

In de tabel hieronder staan verschillende oorzaken van exsudaten en van transsudaten.

Exsudaat	Transudaat
coccidioidomycose	hartfalen
collageenziekten	levercirrose
longkanker	nefrotisch syndroom
longontsteking
longvlieskanker
tuberculose

Wat is de behandeling?

Als er veel vocht tussen de longvliezen zit zal dit meestal kortademigheid geven. In dat geval kan het vocht via een slangetje worden afgetapt. Dit wordt drainage genoemd. De behandeling is verder afhankelijk van de onderliggende oorzaak.

Bij mensen bij wie het pleuravocht steeds weer terugkomt kunnen de longvliezen aan elkaar worden geplakt. Zo kan geen vocht meer ophopen tussen de vliezen.

Synoniemen

pleuravocht, pleura-effusie

Engelse vertaling

pleural effusion

Lijst van oorzaken van pleuravocht

• blootstelling aan astbest
• bypassoperatie aan het hart
• geneesmiddelen, zoals bijvoorbeeld:
  • amiodaron
  • bleomycine
  • dasatinib
  • methotrexaat
  • mitomycine
• hartfalen
• levercirrose
• longembolie
• longinfarct
• longkanker
• longontsteking (pneumonie)
• lymfoom
• mesothelioom
• nefrotisch syndroom
• reumatoïde artritis
• SLE
• syndroom van Dressler
• tuberculose
• uitzaaiingen in het longvlies of borstvlies (pleuritis carcinomatosa)
• urinothorax
• verwonding van de borstkas
• yellow nail syndroom