Bijgewerkt op 31 oktober 2024 door Simpto.nl
Wat is een vitamine B12-tekort?
Vitamines zijn stoffen die ons lichaam nodig heeft maar niet zelf kan aanmaken. We moeten ze dus uit onze voeding halen. Bij een tekort aan bepaalde vitamines kunnen bepaalde klachten en afwijkingen ontstaan. Bij een vitamine B12-tekort is er dus te weinig vitamine B12 in het lichaam. Vitamine B12 is nodig voor de aanmaak van rode bloedcellen en ook voor een goede werking van het zenuwstelsel. Een tekort aan vitamine B12 kan daardoor leiden tot bloedarmoede (anemie) en afwijkingen van het ruggenmerg en de zenuwen.
Andere namen voor een tekort aan vitamine B12 zijn vitamine B12-deficiëntie en cobalamine-deficiëntie.
Hoe vaak komt ’t voor?
Een tekort aan vitamine B12 in het bloed komt vaak voor. Ongeveer 25.000 mensen krijgen er jaarlijks in Nederland mee te maken. Niet iedereen zal echter weten dat hij/zij een vitamine B12-tekort heeft omdat de klachten niet altijd heel uitgesproken zijn en bovendien niet iedereen met klachten naar de huisarts gaat. Pas als het vitamine B12-gehalte zeer laag is ontstaan ernstige klachten.
Wat is de oorzaak?
Een tekort aan vitamine B12 betekent dat er onvoldoende vitamine B12 in het bloed terecht komt. Dit kan verschillende oorzaken hebben.
- onvoldoende vitamine B12 in de voeding;
- onvoldoende opname van vitamine B12 in de darm.
Onvoldoende vitamine B12 in de voeding
Het komt niet zo vaak voor dat een vitamine B12-deficiëntie wordt veroorzaakt door de voeding. Mensen die niet goed voor zichzelf zorgen, zoals bijvoorbeeld ook bij mensen met een alcoholverslaving, hebben een verhoogde kans op het krijgen van een vitamine B12-tekort.
Onvoldoende opname in de darm
Vitamine B12 wordt vooral opgenomen in het laatste deel van de dunne darm, het zogenaamde ’terminale ileum’. De opname van vitamine B12 gebeurt met behulp van een transportstofje dat ‘intrinsic factor’ wordt genoemd. Een tekort aan vitamine B12 in het bloed kan ontstaan in de volgende omstandigheden:
- ziekte van het laatste deel van de dunne darm (terminale ileum), bijvoorbeeld de ziekte van Crohn;
- operatie waarbij het laatste deel van de dunne darm (terminale ileum) is verwijderd;
- tekort aan intrinsic factor. Bloedarmoede door een tekort aan vitamine B12 dat wordt veroorzaakt door een tekort aan intrinsic factor wordt pernicieuze anemie genoemd.
- gebruik van maagzuurremmers: maagzuurremmers, zoals omeprazol, remmen de opname van vitamine B12;
- tekort aan de receptor die intrinsic factor opneemt in de darm; dit komt voor bij het zeldzame erfelijke syndroom van Imerslund-Gräsbeck.
Welke symptomen geeft het?
De volgende klachten kunnen voorkomen ten gevolge van een tekort aan vitamine B12:
- tintelend of prikkend of doof gevoel aan de tenen, voeten, handen en/of vingers
- moeheid
- bleek gezicht
- gele verkleuring van het oogwit
- gelige huid
- gladde, rode en gezwollen tong
- afvallen
- wankel lopen / moeite om het evenwicht te bewaren
Hierboven een afbeelding van een rode, ontstoken tong met een glad oppervlakte zoals die kan voorkomen bij een tekort aan vitamine B12.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Er zijn verschillende onderzoeken die kunnen helpen bij het stellen van de diagnose. Bij lichamelijk onderzoek kunnen afwijkingen worden gevonden die passen bij aantasting van de zenuwen door het tekort aan vitamine B12. Bij laboratoriumonderzoek kunnen in het bloed kenmerkende afwijkingen worden gevonden.
Lichamelijk onderzoek
Het gevoel aan de voeten en/of de handen kan verminderd zijn. Bij stilstaan met de ogen dicht kunnen sommige patiënten de neiging hebben om te vallen. Dit wordt de proef van Romberg genoemd.
Laboratoriumonderzoek
Bij een tekort aan vitamine B12 is het hemoglobine gehalte van het bloed inderdaad vaak verlaagd. Dit wijst op bloedarmoede. Vervolgens zal worden gekeken naar mogelijke oorzaken van de bloedarmoede. Hierbij helpt een bloeduitstrijkje.
In het bloeduitstrijkje van patiënten met vitamine B12-tekort zijn de rode bloedcellen (erytrocyten) vaak groter dan normaal. Ook kunnen de kernen van de witte bloedcellen uit meerdere segmenten bestaan. Deze beide bevindingen samen zijn een sterke aanwijzing voor het bestaan van een tekort aan vitamine B12.
Als dan vervolgens het vitamine B12-gehalte in het bloed wordt bepaald is dat vrijwel altijd verlaagd, waarmee de diagnose bewezen wordt.
Wat is de behandeling?
Een vitamine B12-tekort wordt behandeld met vitamine B12-injecties. Dit zijn injecties die meestal wekelijks in een grote spier (bilspier, bovenbeenspier, schouderspier) worden gegeven.
Beloop en prognose
Met de juiste behandeling zullen de klachten meestal volledig verdwijnen en heeft deze aandoening een uitstekende prognose.
Engelse vertaling
Synoniemen
Andere namen voor vitamine B12-tekort zijn tekort vitamine b12, tekort aan vitamine b12, vitamine b12 tekort, vitamine b12 deficiëntie, vit b12 deficientie, b12-deficiëntie, tekort aan cobalamine, en cobalamine-deficiëntie.
Reacties van lotgenoten
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt feedback geven op het artikel, vragen stellen en/of aanvullingen of adviezen geven. Andere lezers kunnen daar weer op reageren. Zo kan een levendige discussie ontstaan. Het is ook een manier om in contact te komen met andere mensen met een tekort aan vitamine B12. Reacties worden niet automatisch gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie van Simpto.nl gezien zijn. Daar kan soms enige uren overheen gaan.
Graag wil ik nog wat toevoegen aan jullie informatie over een B12 tekort.
Een lage B12 met klachten mag niet genegeerd worden. Er hoeft geen (ernstig) B12 tekort te bestaan, terwijl je toch al ernstige klachten kunt hebben. Dat heet een functioneel/subklinisch B12 tekort.
Een MMA of homocysteïne test kan een B12 tekort eerder aantonen of bevestigen maar nooit uitsluiten.
Antistoffen tegen intrinsiek factor kunnen een B12 waarde onbetrouwbaar maken, vals hoog houden, terwijl je toch een tekort kunt hebben.
Ook kunnen de testen B12, MMA (methylmalonzuur), homocysteine en antistoffen tegen intrinsiek factor en pariëtale cellen langdurig onbetrouwbaar zijn door supplementen of producten waar B12 aan toegevoegd is.
Ook B8 (biotine) kan deze waarden onbetrouwbaar maken.
Ook antibiotica kan de MMA vals laag houden.
De diagnose B12 tekort kan snel gemist worden.
Bij een absorptie-probleem helpen pillen niet voldoende ook smelttabletten niet.
Er vindt nog wel enige absorptie plaats maar niet voldoende om te herstellen/verbeteren of het B12 niveau in de cellen op pijl te houden.
Bij neurologische symptomen is de meest optimale behandeling om de 72 uur of tweemaal per week injecties om zoveel mogelijk herstel te behalen.
Soms schrijven artsen zelfs vaker voor.
Ik heb graag bereid u meer informatie te doen toekomen.
Met vriendelijke groet,
Monique
Bestaan er preparaten (tabletten, poeders) die als vervanging van injecties kunnen dienen?
Er bestaan inderdaad tabletten met vitamine B12. Nadeel is dat slechts een zeer kleine hoeveelheid daarvan wordt opgenomen in het bloed. Daarom moeten ze dagelijks worden ingenomen. Een ander nadeel is dat ze, in tegenstelling tot de injecties, niet worden vergoed door de ziektekostenverzekering.