Arsenicumvergiftiging

Bijgewerkt op 29 december 2023 door Simpto.nl

Wat is arsenicumvergiftiging?

Arsenicumvergiftiging – ook wel arseenvergiftiging genoemd – is een zeldzaam ziektebeeld dat ontstaat door aanwezigheid van een verhoogde hoeveelheid arsenicum (arseen) in het lichaam. Arsenicum is een chemische stof die voorkomt in de natuur. Het wordt ook gebruikt in de industrie, bijvoorbeeld in accu’s. De medische term voor arsenicumvergiftiging is arsenicumintoxicatie.

Er wordt onderscheid gemaakt tussen acute arsenicumvergiftiging en chronische arsenicumvergiftiging. Bij acute vergiftiging is sprake van kortdurende blootstelling aan grote hoeveelheden arsenicum. Bij chronische vergiftiging is sprake van langdurige blootstelling aan matig verhoogde hoeveelheden arsencium.

Wat is de oorzaak?

Arsenicumvergiftiging wordt veroorzaakt door blootstelling aan grotere hoeveelheden arseen. Dat kan voorkomen na inname van met arsenicum verontreinigd drinkwater. Voor drinkwater gelden maximum waardes voor de hoeveelheid arsenicum. Arsenicum heeft, nadat het in ons lichaam terecht is gekomen, invloed op de werking van vele enzymen. Enzymen zijn stofjes die de omzetting van andere chemische stoffen in ons lichaam bevorderen. Ze zijn van groot belang voor een normale stofwisseling. Verstoring van de werking van enzymen kan tot verschillende symptomen en ziekteverschijnselen leiden.

Naast beïnvloeding van enzymen heeft arsenicum ook een effect op bepaalde eiwitten die een rol spelen bij het herstellen van schade aan het DNA en op eiwitten die helpen om het ontstaan van kankercellen te voorkomen. Door de werkzaamheid van dergelijke eiwitten te verhinderen kan langdurige blootstelling aan arsenicum leiden tot het ontstaan van bepaalde vormen van kanker.

Hoe vaak komt het voor?

Arsenicumvergiftiging komt in Nederland zelden voor. In ontwikkelingslanden, met name in Zuidoost-Azië, komt het wel regelmatig voor.

Welke symptomen geeft het?

Inname van te veel arsenicum kan op de korte termijn leiden acute arsenicumvergiftiging. Dit kan tot de volgende symptomen en ziekteverschijnselen leiden:

• spierkampen
• misselijkheid
• braken
• buikpijn
• diarree
  • soms met bloedbijmenging (bloederige diarree)
  • aanhoudende diarree kan leiden tot uitdroging (dehydratie)
• hoofdpijn
• klamme huid
• bewustzijnsverlies
  • tot coma toe
• inwendige bloeding

Inname van meer dan 100 milligram arseen leidt binnen uren tot dagen tot nierfalen en hartfalen en is voor de meeste mensen dodelijk.

Bij langdurige blootstelling aan te veel arsenicum kan leiden tot chronische arsenicumvergiftiging. Hierbij kunnen de volgende klachten en ziekteverschijnselen ontstaan:

• verdikking van de huid
• verminderd gevoel
• buipijn
• diarree
• bloedarmoede
  • verlaagd hemoglobine gehalte in het bloed
  • als reactie hierop neemt het aantal rode bloedcellen toe (polyglobulie)
  • dit kan leiden tot trommelstokvingers en horlogeglasnagels
• aantasting van het hart
• kanker, zoals bijvoorbeeld:
  • huidkanker
  • leverkanker
  • blaaskanker
  • longkanker

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Een overmaat aan arseen in het lichaam kan worden aangetoond met behulp van bloedonderzoek, onderzoek van de urine en/of analyse van haren van de patiënt.

Wat is de behandeling?

Omdat arseenvergiftiging zeer zelden voorkomt is er geen standaardbehandeling. Als er sprake is van dehydratie (uitdroging) dan is inname of toediening van vocht van belang. Ook zijn er geneesmiddelen die, na toediening, arsenicum kunnen binden. Daarmee neemt de toxiciteit van het gif af. Voorbeelden van dit soort middelen zijn dimercaptopropaansulfonzuur (DMPS) en dimercaptosuccininezuur (DMSA). Eventueel kan hemodialyse worden toegepast om een overmaat aan arsenicum uit het bloed te verwijderen.

Hoe kun je het voorkomen?

Omdat arseenvergiftiging vaak via drinkwater plaatsvindt is het van belang om het drinkwater te controleren op het arseengehalte. In gebieden zonder schoon drinkwater kunnen waterfilters worden gebruikt om het water te reinigen. Ook kan regenwater worden gedronken in plaats van water afkomstig uit beekjes, rivieren, etc.

Engelse vertaling

arsenic poisoning

Duitse vertaling

Arsenvergiftung, Arsenintoxikation

Synoniemen

Andere namen voor arsenicumvergiftiging zijn arseenvergiftiging, vergiftiging met arseen, arseenintoxicatie, arsenicum vergiftiging en intoxicatie met arsenicum.

Verder lezen / Referenties

In 1938 verscheen een vermelding in JAMA over een Duits artikel over de zogenaamde Reichensteiner sickness (‘Reichensteiner Krankheit’). Hierbij werd verwezen naar het voorkomen van chronische arsenicumvergiftiging onder de bevolking van het Duitse plaatsje Reichenstein. De chronische vergiftiging was het gevolg van verontreinigd drinkwater. Ongeveer de helft van de bevolking van Reichenstein overleed in die tijd aan de gevolgen van kanker. Dit werd toegeschreven aan de chronische arsenciumvergiftiging.

• G Lindenmayer, K Hoggett, J Burrow, D Howard, H Falhammer, ‘A Sickening Tale’, gepubliceerd in The New England Journal of Medicine van 5 juli 2018; 379(1): pagina’s 75-80.

---

Reacties van lotgenoten

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt feedback geven op het artikel, vragen stellen en/of aanvullingen of adviezen geven. Andere lezers kunnen daar weer op reageren. Zo kan een levendige discussie ontstaan. Het is ook een manier om in contact te komen met andere (verzorgers van) mensen met arseenvergiftiging.

Om spam tegen te gaan worden reacties niet automatisch gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie van Simpto.nl gezien zijn. Daar kan soms enige uren overheen gaan.