Bijgewerkt op 29 januari 2020
Wat is vasculaire dementie?
Vasculaire dementie is een vorm van dementie die wordt veroorzaakt door verminderde doorbloeding van de hersenen. Meestal wordt dit veroorzaakt door meerdere kleine infarctjes van de hersenen. De aandoening komt vooral voor bij ouderen.
Een andere naam voor vasculaire dementie is ‘multi-infarct dementie’.
Wat is de oorzaak?
Vasculaire dementie wordt meestal veroorzaakt door meerdere kleine infarctjes. Daarbij komen steeds kleine delen van de hersenen zonder bloed te zitten. Dit leidt tot afsterven van hersencellen in het betreffende deel van de hersenen. Ook de verbindingen tussen de hersencellen gaan verloren.
Risicofactoren
De kans om vasculaire dementie te krijgen is verhoogd bij mensen met een hoge bloeddruk en suikerziekte. Ook mensen met boezemfibrilleren hebben een verhoogde kans om vasculaire dementie te krijgen.
Waarschijnlijk is een verhoogd cholesterol gehalte in het bloed ook een risicofactor, maar dit is minder duidelijk dan bij hoge bloeddruk en suikerziekte.
Ook mensen die veel hebben gerookt lopen meer kans om vasculaire dementie te krijgen.
Welke klachten geeft het?
Het meest kenmerkende symptoom van dementie is vergeetachtigheid.
Andere klachten die voor kunnen komen zijn (in afnemende frequentie):
- lusteloosheid
- angst
- huilen
- niet weten waar je bent
- niet weten welke dag/datum het is
- dingen zien die er niet zijn
- besluiteloos
- niet goed voor zichzelf zorgen
- veranderde persoonlijkheid
- gebrek aan spontaniteit
- plotseling lachen
- verward
- ongepast gedrag
- dingen horen die er niet zijn
- geen of minder gevoel
- moeite met concentreren
- langzaam bewegen
- onverschillig (apathisch)
- ongewild huilen
- tintelend of prikkelend gevoel
- plas niet op kunnen houden
- afvallen
- zenuwachtig
- omgang met anderen vermijden
- moeite met praten
- moeite met slikken
- niet praten
- denken dat vrienden of bekenden zijn vervangen door dubbelgangers
De klachten zijn dusdanig ernstig dat ze iemand belemmeren in het dagelijks functioneren. Mensen met vasculaire dementie hebben dus vaak hulp nodig bij dagelijkse dingen als aankleden, koffie zetten, eten maken etc.
Hoe vaak komt het voor?
Vasculaire dementie komt vaak voor. In Nederland wordt de aandoening jaarlijks bij naar schatting 7.000-8.000 mensen vastgesteld.
Bij wie?
Vasculaire dementie komt vooral voor bij ouderen. De meeste mensen zijn ouder dan 55 jaar als de diagnose wordt gesteld.
De aandoening komt iets vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De klachten die voorkomen bij mensen met vasculaire dementie en mensen met de ziekte van Alzheimer komen voor een groot deel overeen. Het kan daarom lastig zijn om vasculaire dementie te onderscheiden van de ziekte van Alzheimer. Soms komen beide aandoeningen ook tegelijkertijd voor. In dat geval wordt gesproken van ‘gemengde dementie’.
Artsen hebben verschillende hulpmiddelen om vast te stellen of iemand aan vasculaire dementie lijdt. Door verschillende instanties zijn voorwaarden opgesteld waaraan iemand moet voldoen om de diagnose te kunnen stellen. Verder kan neurologisch onderzoek en beeldvormend onderzoek van belang zijn voor het stellen van de diagnose.
Om andere oorzaken voor de klachten uit te sluiten zal vaak bloedonderzoek worden gedaan.
Voorwaarden / criteria
Door verschillende instanties zijn voorwaarden of criteria opgesteld waaraan iemand moet voldoen om de diagnose ‘vasculaire dementie’ te krijgen.
De belangrijkste voorwaarden zijn:
- Er moet sprake zijn van dementie. Dat betekent dat de patiënt vergeetachtig is en daarbij ook problemen heeft met bijvoorbeeld denken, taal, rekenen of de aandacht ergens bijhouden;
- De klachten moeten zo ernstig zijn dat de patiënt meer goed in staat is om voor zichzelf te zorgen;
- De klachten zijn ontstaan na een beroerte. Soms is dit lastig te bepalen omdat bij sommige mensen een beroerte ongemerkt voorbij kan gaan. In dat geval wordt gesproken van een ‘stille beroerte’;
- Bij neurologisch onderzoek zijn afwijkingen aanwezig die duiden op een doorgemaakte beroerte;
- Bij beeldvormend onderzoek zijn afwijkingen die duiden op een doorgemaakte beroerte.
Neurologisch onderzoek
Neurologisch onderzoek is onderzoek naar de werking van het zenuwstelsel en de spieren.
Bij neurologisch onderzoek van patiënten met vasculaire dementie worden vaak afwijkingen gevonden. Vaak zijn het afwijkingen die ontstaan zijn door een beroerte.
Voorbeelden van dergelijke afwijkingen zijn halfzijdige verlamming, vermindere spierpeesreflexen aan één kant, en/of de aanwezigheid van een voetzoolreflex volgens Babinski.
Beeldvormend onderzoek
Vaak zal een CT-scan of MRI-scan van de hersenen worden gemaakt. Hierop kunnen afwijkingen zichtbaar zijn die ontstaan door meerdere kleine herseninfarctjes.
In sommige gespecialiseerde ziekenhuizen kunnen ook PET-scans en/of SPECT-scans worden gemaakt. Daarmee is het mogelijk om nog nauwkeuriger een diagnose te stellen.
Wat is de behandeling?
Er bestaat geen behandeling waarmee vasculaire dementie kan worden genezen. De behandeling is daarom gericht op het verminderen van de klachten die optreden. Verder zal worden geprobeerd om uitbreiding van de klachten te voorkomen.
Een aantal geneesmiddelen is onderzocht op werkzaamheid tegen vasculaire dementie. Voorbeelden van dergelijke middelen zijn memantine, rivastigmine, donepezil en galantamine. Bij sommige patiënten trad enige verbetering op. Geen van alle middelen was echter overtuigend werkzaam tegen de aandoening.
Beloop en prognose
Omdat er geen goede behandeling is zullen mensen met vasculaire dementie niet beter worden. De levensverwachting van mensen met vasculaire dementie is verminderd. Ze overlijden uiteindelijk vaak aan een hartaanval, hartfalen of aan de gevolgen van een beroerte.
Verder lezen / Referenties
- FE de Leeuw & J van Gijn, ‘Vasculaire dementie‘, gepubliceerd in de rubriek ‘Capita selecta’ van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde van 12 juni 2004; 148(24): pagina’s 1181-1186.
Synoniemen voor vasculaire dementie zijn multi-infarct dementie en MID.
Gepubliceerd door: Simpto.nl
Datum van publicatie: 27 juli 2017
Auteur: Erwin Douwes
Laatst bijgewerkt op: 29 januari 2020