Systemisch Inflammatoir Respons Syndroom

Bijgewerkt op 3 april 2024 door Simpto.nl

Wat is het systemisch inflammatoir respons syndroom (SIRS)?

Systemisch inflammatoir respons syndroom – afgekort ‘SIRS’ – is een aandoening waarbij het afweersysteem van het lichaam overdreven heftig reageert op infecties, operaties, kanker, ischemie etc. Het is een ernstige, soms levensbedreigende aandoening waarvoor behandeling in het ziekenhuis nodig is. Meestal worden mensen met SIRS behandeld op de Intensive Care-afdeling van het ziekenhuis. Als SIRS wordt veroorzaakt door een infectie wordt gesproken van sepis.

Hoe vaak komt het voor?

SIRS komt redelijk vaak voor. Hoe vaak is niet precies bekend. De aandoening komt vooral voor bij mensen die in het ziekenhuis opgenomen zijn. Zij hebben vaak een ernstige aandoening die kan leiden tot SIRS.

Welke symptomen geeft het?

De volgende symptomen en ziekteverschijnselen kunnen voorkomen:

• koorts of juist een verlaagde lichaamstemperatuur (hypothermie)
• koude rillingen
• klamme huid
• moeheid
• lage bloeddruk
• snelle hartslag
• huidafwijkingen
• pijn
• abnormale ademhaling
• verminderd bewustzijn
• verwardheid
• opgewonden

Wat is de oorzaak?

SIRS ontstaat doordat het afweersysteem van het lichaam overdreven heftig reageert op een onderliggende aandoening of bepaalde omstandigheden. Waarom dit gebeurt is niet goed duidelijk.

SIRS kan optreden ten gevolge van verschillende aandoeningen en omstandigheden, waaronder:

• infecties, waaronder:
  • bacteriele infecties, waaronder:
    • toxic shock syndroom
    • pancreatitis (alvleesklierontsteking)
  • virusinfecties
  • schimmelinfecties
• brandwonden
• kanker, waaronder:
  • bloedkanker (leukemie)
  • lymfeklierkanker (lymfoom)
  • multipel myeloom
• ischemie, waaronder:
  • ischemie van de darm, met als gevolg:
    • darmperforatie
• verwondingen, waaronder:
  • grote operaties
• huidafwijkingen, waaronder:
  • erythema multiforme
• gebruik van bepaalde geneesmiddelen en drugs

Risicofactoren

Sommige mensen lopen een verhoogd risico op het krijgen van SIRS. Risicofactoren voor de aandoening zijn onder andere:

• leeftijd – jonge kinderen en ouderen;
• chronische ziekten – zoals bijvoorbeeld suikerziekte, COPD en levercirrose;
• verminderde weerstand – bijvoorbeeld door HIV-infectie, gebruik van afweeronderdrukkende medicijnen, of behandeling met chemotherapie;
• infecties – bijvoorbeeld longontsteking, huidinfectie (cellulitis) en meningitis (hersenvliesontsteking).

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De diagnose wordt gesteld op grond van de klachten, de bevindingen bij lichamelijk onderzoek, en de resultaten van laboratoriumonderzoek. Om de achterliggende oorzaak te achterhalen wordt meestal aanvullend onderzoek gedaan, waaronder beeldvormend onderzoek en microbiologisch onderzoek.

Laboratoriumonderzoek

De zogenaamde ontstekingsparameters in het bloed zijn meestal verhoogd. Dat betekent een verhoogd CRP gehalte en een toename van het aantal witte bloedcellen. Dit laatste wordt leukocytose genoemd. Afhankelijk van de onderliggende oorzaak kunnen er nog verschillende andere afwijkingen in het bloed zijn, waaronder een verhoogd LDH gehalte, verhoogde leverenzymen, en een verhoogd creatinine gehalte. Als de onderliggende afwijking in de urinewegen gelegen is kunnen ook afwijkingen in de urine worden gevonden.

Beeldvormend onderzoek

Met behulp van beeldvormend onderzoek, zoals rontgenonderzoek of CT-scan, kunnen onderliggende aandoeningen in beeld worden gebracht. Zo zal bijvoorbeeld een longontsteking goed zichtbaar zijn op een rontgenfoto van de borstkas.

Microbiologisch onderzoek

Als de onderliggende oorzaak een infectie is kan met microbiologisch onderzoek een ziekteverwekker worden opgespoord. Dat kan bijvoorbeeld door bloed af te nemen voor bloedkweken. Als een ziekteverwekker wordt aangetoond kan een gerichte behandeling met antibiotica worden ingesteld.

Diagnostische criteria

Om de diagnose te kunnen stellen moet voldaan zijn aan de volgende voorwaarden:

• verandering van lichaamstemperatuur:
  • koorts (lichaamstemperatuur >38 graden Celsius, of juist:
  • ondertemperatuur (lichaamstemperatuur <36 graden Celsius)
• versnelde hartslag (>90 slagen per minuut)
• versnelde ademhaling (>20 per minuut)
• verhoogd aantal witte bloedcellen in het bloed (leukocytose)

Wat is de behandeling?

Vanwege de ernst van de aandoening wordt vaak al begonnen met behandelen als de diagnose nog niet helemaal zeker is. Zodra bekend is wat de onderliggende oorzaak is kan deze gericht worden behandeld. Daarnaast is het van belang om multiorgaanfalen te voorkomen.

Afhankelijk van de onderliggende oorzaak kunnen de volgende behandelingen worden ingesteld:

• ondersteunen van de bloeddruk:
  • toedienen van vocht direct in de bloedbaan (intraveneus)
  • toedienen van vasopressoren
• behandelen infecties:
  • antibiotica
  • antimycotica
  • antivirale middelen
• corticosteroïden
• operatie, bijvoorbeeld vanwege:
  • wondinfectie
• hemodialyse
• kunstmatige beademing

Welke complicaties kan het geven?

SIRS kan leiden tot septische shock en multiorgaanfalen. Daarnaast kan de aandoening ook leiden tot slecht werkende bijnieren (bijnierinsufficientie), encefalopathie, ARDS (acute respiratory distress syndroom), nierfalen, gedissemineerde intravasculaire stolling (DIS), en hemolyse.

Synoniemen

SIRS, systemisch inflammatoire respons syndroom

Engelse vertaling

Systemic Inflammatory Response Syndrome, SIRS