Bijgewerkt op 4 april 2023 door Simpto.nl
Wat is het syndroom van Sjögren?
Het syndroom van Sjögren is een ziekte waarbij de traanklieren en de speekselklieren zijn aangetast. Dit leidt vaak tot droge ogen en een droge mond, maar ook andere symptomen kunnen voorkomen (zie onder ‘symptomen’).
Het syndroom is vernoemd naar de Zweedse oogarts Henrik Samuel Conrad Sjögren (1899-1986), die de ziekte voor ’t eerst beschreef in 1933.
Er wordt onderscheid gemaakt tussen ‘primair Sjögren syndroom’ en ‘secundair Sjögren syndroom’. Met primair Sjögren syndroom wordt bedoeld het ziektebeeld zoals beschreven op deze webpagina. Met secundair Sjögren syndroom wordt bedoeld het voorkomen van Sjögren-achtige symptomen bij andere ziektebeelden, zoals reuma (reumatoïde artritis), SLE (lupus) of mixed connective tissue disease.
Wat is de oorzaak?
Het syndroom van Sjögren is een zogenaamde auto-immuunziekte. Dat betekent dat het lichaam antistoffen aanmaakt tegen onderdelen van het eigen lichaam. Bij de ziekte van Sjögren gaat het om antistoffen die gericht zijn tegen de speekselklieren en de traanklieren.
Waarom het lichaam antistoffen aanmaakt tegen speeksel- en traanklieren is niet goed bekend.
Hoe vaak komt het voor? Bij wie?
Het syndroom van Sjögren wordt in Nederland jaarlijks bij zo’n 600 mensen vastgesteld. De ziekte komt ongeveer negen keer vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. De meeste patiënten zijn tussen de 25 en 55 jaar als de ziekte wordt vastgesteld.
Welke symptomen geeft het?
De onderstaande klachten kunnen voorkomen. Het percentage achter de klacht is een schatting van het aantal patiënten met het syndroom van Sjögren dat het betreffende symptoom heeft.
- pijn in de gewrichten – 70%
- moeite met slikken – 59%
- verhoogde lichaamstemperatuur – 55%
- droge ogen – 48%
- zich niet lekker voelen – 45%
- droge mond – 43%
- droge tong – 43%
- moeheid – 34%
- zwelling in de wang – 33%
- zwelling voor het oor – 30%
- bleek gezicht – 25%
- bloedarmoede – 25%
- licht gevoel in het hoofd – 25%
- brandend gevoel in de ogen – 23%
- brandend gevoel in het oog – 23%
- rode ogen – 22%
- rood oog – 21%
- droge huid – 20%
- geprikkeld oog – 17%
- geprikkelde ogen – 17%
- jeuk aan het oog – 17%
- jeuk – 16%
- niet goed kunnen ruiken – 16%
- rode vlekken op de benen – 14%
- droog oog – 13%
- niet kunnen huilen – 13%
- droge vagina – 12%
- gestoorde lichaamscoördinatie – 12%
- kloofjes aan de lippen – 12%
- slijmdraden in de ooghoeken (vooral bij ‘s ochtends wakker worden) – 12%
- verstandelijke beperking – 12%
- bloedend tandvlees – 11%
- bloedneus – 11%
- droge hoest – 10%
- hoesten – 10%
- pijn aan de knie – 10%
- snelle hartslag – 10%
- zwelling onder het oor – 10%
- brandend gevoel in de mond – 9%
- gevoel dat er iets in het oog zit – 9%
- uit de mond stinken – 9%
- pijn bij geslachtsgemeenschap – 8%
- gladde tong – 7%
- snel verzadigd – 7%
- pijn aan de elleboog – 5%
- pijn aan de heup – 5%
- pijn aan de pols – 5%
- pijn aan de schouder – 5%
- diepe groeven in de tong – 4%
- huiduitslag – 3%
- minder kracht of verlamming van één kant van het lichaam – 3%
- hese stem – 3%
- bult onder de kaakhoek – 2%
- bultje in de hals – 2%
- pijn aan de enkel – 2%
- pijn aan de hand – 2%
- pijn aan de tenen – 2%
- pijn aan de voet – 2%
- pijn in de mond – 2%
- pijn in de vinger – 2%
- troebel oog – 2%
- veel plassen – 2%
- verlies van smaak – 2%
- zwelling van de gewrichten – 2%
- veranderde smaak – 1,0%
- bloedverlies uit de vagina – 0,7%
- aanhoudend of overmatig bloeden – 0,5%
- blauwe plekken – 0,5%
- bloed braken – 0,2%
- ophoesten van bloed of bloederig slijm – 0,2%
- zwarte ontlasting – 0,2%
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Soms kan er enige tijd overheen gaan voordat de diagnose wordt gesteld. Dat komt vooral doordat kenmerkende symptomen als droge ogen of droge mond bij veel mensen voorkomen, bijvoorbeeld als verschijnsel van ouderdam. Hierdoor wordt vaak niet in eerste instantie aan het syndroom van Sjögren gedacht.
Als wel aan het Sjögren-syndroom wordt gedacht zal de arts bloedonderzoek laten doen naar het voorkomen van antistoffen die kenmerkend zijn voor het syndroom.
Daarnaast zal de oogarts een test doen om te bepalen of de vorming van tranen verminderd is.
Ten slotte zal een biopsie van een speekselkliertje in de lip worden genomen. Dit wordt door de patholoog-anatoom onder de microscoop bekeken. Bij het syndroom van Sjögren is er sprake van een ophoping van bepaalde bloedcellen, de lymfocyten.
Wat is de behandeling?
Er bestaat nog geen behandeling waarmee de ziekte kan worden genezen. De behandeling is daarom gericht op het bestrijden van de symptomen. Zo worden bij mensen die last hebben van droge ogen vaak kunsttranen voorgeschreven. En bij mensen met een droge mond kunstspeeksel.
Er zijn een aantal geneesmiddelen die kunnen helpen de klachten te verminderen. Dit zijn:
Beloop en prognose
De ziekte kan leiden tot complicaties. Complicaties zijn aandoeningen die voorkomen als nadelig effect van een ziekte. Zo krijgt een deel van de mensen met het syndroom van Sjögren een ontsteking van de bloedvaten (vasculitis).
Synoniemen
Sjögren-syndroom, syndroom van Sjoegren, ziekte van Sjögren, syndroom van Sjogren, Sjogren syndroom, ziekte van Sjogren, Sjogren ziekte, keratitis sicca, Sjögren ziekte, Sjögren syndroom, syndroom Sjögren, Gougerot’s syndrome