Bijgewerkt op 1 juni 2022
Wat is het syndroom van Lemierre?
Het syndroom van Lemierre is een zeldzame maar ernstige bacterie-infectie waarbij een ontsteking van de keelamandelen uitbreidt naar de hals en de longen. Dit leidt uiteindelijk tot het ontstaan van abcessen in de longen. De aandoening is genoemd naar de franse bacterioloog professor André Lemierre (1875-1956). Hij beschreef de aandoening in 1936 uitgebreid in medisch tijdschrift The Lancet.
Hoe vaak komt het voor?
Het syndroom van Lemierre komt niet vaak voor. Jaarlijks wordt deze aandoening in Nederland zo’n 150 keer vastgesteld. De aandoening komt vooral voor bij tieners en jongvolwassenen die voorheen volledig gezond waren. Waarom dat zo is is niet goed duidelijk.
Wat is de oorzaak?
Het syndroom van Lemierre wordt meestal veroorzaakt door de bacterie Fusobacterium necrophorum. Soms wordt de aandoening door andere bacteriën veroorzaakt. Deze bacteriën komen van nature voor in de mondkeelholte van de mens. Daar kunnen ze een keelontsteking en ontsteking van de keelamandelen (tonsillitis) veroorzaken. Ook kan daaruit een keelabces of abces rond de keelamandelen (peritonsillair abces) ontstaan.
Onder bepaalde omstandigheden kunnen de bacteriën het mondslijmvlies binnendringen en in het bloed terechtkomen. Als veel bacteriën tegelijk in het bloed komen kan een infectie van het bloed (sepsis) ontstaan. Ook kan het bloed rondom de bacteriën gaan stollen. Dit kan leiden tot trombose in de halsader (vena jugularis). De geïnfecteerde stolsels kunnen vervolgens via het bloed versleept worden naar andere delen van het lichaam, waaronder de longen en de gewrichten. Artsen spreken in dat geval van septische embolieën.
Welke symptomen geeft het?
De volgende klachten en ziekteverschijnselen kunnen voorkomen:
- keelpijn
- koorts of verhoging
- hoesten
- pijn in de hals
- zwelling van de hals
- moeite met slikken
- kortademigheid
- hoofdpijn
- spierpijn
- pijn in de nek
- verlaagde lichaamstemperatuur
- zich niet lekker voelen
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Het is van belang om tijdig een diagnose te stellen. Dan is het namelijk mogelijk om snel met de juiste behandeling te beginnen. De arts kan vermoeden dat er sprake is van het syndroom van Lemierre op grond van de symptomen, de bevindingen bij lichamelijk onderzoek en de resultaten van laboratoriumonderzoek en beeldvormend onderzoek. De diagnose kan worden bevestigd door de bacterie die de aandoening veroorzaakt in het bloed aan te tonen. Dit gebeurt met behulp van bloedkweken.
Bloedonderzoek
Bij bloedonderzoek zullen de ontstekingswaarden verhoogd zijn. Dat betekent een verhoogde bloedbezinkinssnelheid, een verhoogd C-reactief proteïne (CRP) gehalte en een toename van het aantal witte bloedcellen (leukocytose). Vanwege het optreden van bloedstolsels in de bloedbaan kan het d-dimeer gehalte verhoogd zijn. Het aantal bloedplaatjes kan daarbij verlaagd zijn (trombocytopenie). Verder kunnen door verspreiding van stolseltjes door het lichaam bepaalde organen worden aangetast. Zo kunnen bijvoorbeeld de nieren worden aangetast, met als gevolg een verhoging van het creatinine gehalte en het ureum gehalte in het bloed. Ook kan sprake zijn van een verhoogd bilirubine gehalte (hyperbilirubinemie).
Beeldvormend onderzoek
Met behulp van echografie kan trombose van de halsvene worden gezien. Bij beeldvormend onderzoek van de longen kunnen bij sommige patiënten meerdere longabcessen zichtbaar zijn. Deze zijn ontstaan door verspreiding van geïnfecteerde bloedstolsels naar de longen.
Wat is de behandeling?
Mensen met het Lemierre-syndroom worden opgenomen in het ziekenhuis. Ze worden gedurende enkele weken behandeld met antibiotica. In het begin worden de antibiotica meestal direct in het bloed (intraveneus) toegediend. In een later stadium kan worden overgegaan op behandeling met tabletten of capsules. De keuze van antibiotica is afhankelijk van de verwekker van de ziekte. Als de verwekker Fusobacterium necrophorum is kan worden behandeld met penicilline en metronidazol. Ook clindamycine wordt gebruikt als behandeling van dit syndroom. Zodra uit bloedkweken bekend wordt welke bacterie in het bloed aanwezig is kan de behandeling eventueel worden aangepast. Indien een abces in de keel aanwezig is zal dit gedraineerd worden om verdere verspreiding van bacteriën naar het bloed te voorkomen.
Wat is het beloop?
Het beloop van het syndroom van Lemierre is over het algemeen gunstig, mits tijdig met antibiotica wordt behandeld. Als dat niet gebeurt kan de patiënt overlijden aan deze aandoening.
Synoniemen
Lemierre-syndroom, postangineuze sepsis door Fusobacterium necrophorum, necrobacillose
Engelse vertaling
Lemierre syndrome, Lemierre’s syndrome, necrobacillosis
Verder lezen / Referenties
- KL Parlevliet, IN Vlasveld, ‘Het syndroom van Lemierre. Zeldzaam, maar niet vergeten‘, gepubliceerd in de rubriek ‘Casuïstiek’ van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde van 27 mei 2022; 166(21): pagina’s 12-15.
- AJHM Fleskens, MRM Scheltinga, PV Van Eerten, LHM Verhoef, HLM Pasmans, G Vreugdenhil, ‘Keelpijn en een gezwollen hals: syndroom van Lemierre totdat het tegendeel is bewezen‘, gepubliceerd in de rubriek ‘Klinische lessen’ van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde van 2006; 150: pagina’s 2461-2466.
- A Lemierre, ‘On certain septicaemias due to anaerobic organisms’, gepubliceerd in The Lancet van 1936; 227: pagina’s 701-703.
