Wat is het syndroom van Fitz-Hugh-Curtis?
Het syndroom van Fitz-Hugh-Curtis is een ontsteking van het kapsel van de lever die leidt tot verklevingen in de buik. De aandoening wordt meestal veroorzaakt door geslachtsziekten (SOA’s), en komt vrijwel uitsluitend bij vrouwen voor.
De aandoening is genoemd naar de Amerikaanse gynecoloog Dr. Thomas Fitz-Hugh en de Amerikaanse chirurg Dr. Arthur Hale Curtis. Zij beschreven de aandoening in de jaren ’30 van de 20ste eeuw. Eerder al – in 1919 – had de Uruguayaanse arts Dr. Stajano dit ziektebeeld beschreven. Daarom werd het aanvankelijk ook syndroom van Stajano genoemd.
Oorzaak
De oorzaak van het syndroom van Fitz-Hugh-Curtis is meestal een infectie van de eileiders. Dergelijke infecties worden vaak veroorzaakt door geslachtsziekten (SOA’s). Het gaat met name om Chlamydia-infecties en gonorroe. Een Chlamydia-infectie wordt veroorzaakt door Chlamydia trachomatis. Gonorroe wordt veroorzaakt door de bacterie Neisseria gonorrhoea.
Hoe vaak komt ‘t voor?
Het is niet precies bekend hoe vaak deze aandoening voorkomt. Wij schatten dat de diagnose in Nederland jaarlijks zo’n 250 keer wordt gesteld. Omdat niet alle artsen goed bekend zijn met dit ziektebeeld zou het werkelijke aantal patiënten met deze aandoening hoger kunnen liggen. Vrijwel alle patiënten zijn van het vrouwelijke geslacht.
Symptomen
De aandoening geeft niet altijd klachten. Als die er wel zijn kunnen de volgende klachten voorkomen bij mensen met het syndroom van Fitz-Hugh-Curtis:
- verhoogde lichaamstemperatuur of koorts
- buikpijn, en dan vooral pijn rechtsboven in de buik
- pijn aan de schouder, en dan vooral pijn aan de rechter schouder
- zich ziek voelen
- pijn in de zij, en dan vooral pijn in de rechter zij
- pijn die uitstraalt van rechtsboven in de buik naar de schouder
- abnormale afscheiding uit de vagina
- pijn bij plassen
- pijn tijdens geslachtsgemeenschap
- snelle hartslag
- pijn uitstralend van de zij naar de rug
- pijn uitstralend van de rechter zij naar de rug
- niet zwanger raken
- bloed uit de vagina
- pijn in het bekken
- pijn in de borstkas
- pijn in de rug
De pijnklachten worden vaak erger bij diep inademen.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnose kan worden gesteld op grond van de bevindingen bij lichamelijk onderzoek, bloedonderzoek en beeldvormend onderzoek. Uiteindelijk kan de diagnose alleen bevestigd worden met een kijkonderzoek van de buik (laparoscopie).
Lichamelijk onderzoek
Bij onderzoek van de buik kan rechtsboven in de buik pijn worden aangegeven bij diepe palpatie. Dit wordt veroorzaakt door de ontsteking van het kapsel van de lever. Soms kunnen met de stethoscoop rechtsboven in de buik krakende geluiden (crepitaties) worden gehoord.
Het bekloppen (percussie) van de onderste ribben rechts kan pijnlijk zijn. Deze ribben bedekken de lever.
Laboratoriumonderzoek
De bloedbezinkingssnelheid (BSE) is meestal verhoogd. Hetzelfde geldt voor het CRP-gehalte in het bloed.
Beeldvormend onderzoek
De aandoening is bij echoscopie, CT-scan of MRI-scan meestal niet zichtbaar. Maar omdat de aandoening veroorzaakt wordt door een infectie van eileiders en of eierstokken kunnen bij echoscopie van de buik afwijkingen aan eileider en/of eierstokken worden gezien.
Op een zogenaamde ‘dynamische CT-scan’ van de buik kan de lever sterker aankleuren. Dat komt doordat de bloedtoevoer naar het leverkapsel door de ontsteking is toegenomen.
Laparoscopie
Om de diagnose te bevestigen is een kijkonderzoek van de buik nodig. Dit wordt ‘laparoscopie’ genoemd. Hierbij zijn meestal verklevingen zichtbaar tussen de enerzijds het middenrif en/of de voorste buikwand en anderzijds het kapsel van de lever. Zie afbeelding hieronder.
Onderzoek naar de oorzaak
De diagnose kan verder onderbouwd worden door de infectie aan te tonen die ten grondslag ligt aan dit syndroom. Dat betekent dat een uitstrijk van de baarmoedermond zal worden gekweekt op bacteriën. Meestal zal daarbij een Chlamydia-infectie worden gevonden. Soms een infectie door de gonorroe-bacterie. Dit is ook van belang om te bepalen wat de beste behandeling is.
Behandeling
Het Fitz-Hugh-Curtis syndroom wordt behandeld met antibiotica. Antibiotica die vaak worden gebruikt bij de behandeling van dit syndroom zijn ceftriaxon en azitromycine.
Als de pijnklachten aanhouden kan de behandelend arts overwegen om te opereren. Tijdens de operatie kunnen de verklevingen tussen leverkapsel en middenrif en/of buikwand worden verwijderd. Dit wordt ‘adhesiolyse’ genoemd. Artsen zijn overigens over het algemeen terughoudend om dit soort verklevingen te opereren. De reden is dat de operatie zelf ook weer verklevingen tot gevolg kan hebben.
Engelse term
ICD10-code
A54.85
Synoniemen
Andere namen voor dit syndroom zijn fitz-hugh-curtissyndroom, perihepatitis acuta gonorrhoica, syndroom van Stajano, Stajano syndroom, en (achterhaald) acute gonokokkenperihepatitis.