Bijgewerkt op 18 december 2023 door Simpto.nl
Wat is een subfrenisch abces?
Een subfrenisch abces is een ophoping van pus onder het middenrif, meestal tussen de lever en de milt. De aandoening wordt veroorzaakt door infectie met een bacterie, vaak na een operatie aan de buik. De behandeling bestaat uit drainage van de pus en antibiotica.
Wat is de oorzaak?
Een subfrenisch abces wordt veroorzaakt door een infectie met bacterien. Vaak gaat het om de bacterie Escherichia coli. Meestal komen de bacterien in de buikholte door een operatie. Operaties waarna een abces boven in de buikholte kan ontstaan zijn bijvoorbeeld cholecystectomie, splenectomie en gastrectomie. Een cholecystectomie is een operatie waarbij de galblaas wordt verwijderd. Bij een splenectomie wordt de milt verwijderd. Bij een gastrectomie wordt de maag verwijderd.
Verder kan een subfrenisch abces ontstaan ten gevolge van een verwonding van de buik, bijvoorbeeld een steekwond of een schotwond. Ook het doorbreken van een hol orgaan (bijv. blindedarm, dikkedarm) kan leiden tot vorming van een abces in de buikholte. Hetzelfde geldt voor ontsteking van organen in de buik door bacterien, zoals alvleesklier (pancreatitis), galblaas (cholecystitis) of lever (hepatitis).
Welke symptomen geeft het?
De volgende symptomen en ziekteverschijnselen kunnen voorkomen:
- hoesten
- oppervlakkige ademhaling
- snel ademen
- de hik
- pijn boven in de buik
- pijn aan de borstkas
- pijn aan de onderste ribben
- afvallen
- koorts
- koude rillingen
- pijn in de schouder
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnose wordt gesteld op grond van de symptomen, de bevindingen bij lichamelijk onderzoek, en de resultaten van bloedonderzoek en beeldvormend onderzoek.
Lichamelijk onderzoek
Bij lichamelijk onderzoek door de arts kunnen afwijkingen worden gevonden die passen bij een abces onder het middenrif. Zo kan pijn worden aangegeven bij druk boven in de buik of op de onderste ribben. Bij het bekloppen (percussie) van de bovenbuik en de onderkant van de borstkas wordt soms een demping gehoord. Bij luisteren met de stethoscoop (auscultatie) kan het ademgeruis onder in de borstkas verminderd zijn.
Bloedonderzoek
Bij onderzoek van het bloed zijn de zogenaamde ontstekingsparameters vaak verhoogd. Dat betekent een verhoogd CRP gehalte en een verhoogde bloedbezinkingssnelheid. Ook is het aantal witte bloedcellen in het bloed vaak verhoogd. Dit wordt leukocytose genoemd.
Beeldvormend onderzoek
Op zowel een rontgenfoto, bij echoscopie als op een CT-scan kan een subfrenisch abces zichtbaar zijn.
Rontgenfoto
Op een rontgenfoto van de buik is het abces zelf niet zichtbaar. Wel is vaak een hogere stand van het middenrif zichtbaar op de plek waar het abces het middenrif omhoog duwt. Ook kan ophoping van lucht onder het middenrif zichtbaar zijn.
Echoscopie
Bij echoscopie van de buik is een met vocht gevulde holte zichtbaar onder het middenrif. Soms bevat de holte ook lucht.
CT-scan
Op de afbeelding hieronder een CT-scan van de buik bij een man van 70 jaar die een kijkoperatie onderging waarbij de galblaas is verwijderd (laparoscopische cholecytectomie). Onder het middenrif en boven de lever is een ophoping van vocht zichtbaar.
Wat is de behandeling?
Een subfrenisch abces wordt meestal behandeld door een combinatie van (1) verwijderen (draineren) van de pus uit het abces, en (2) antibiotica. Drainage gebeurt door onder verdoving een snede (incisie) te maken en een slangetje in het abces in te brengen. De plaats van de incisie hangt af van de lokatie van het abces.
Wat is het beloop?
Met de juiste behandeling is het beloop van een subfrenisch abces meestal gunstig. Als niet of te laat wordt behandeld kan bloedvergiftiging (sepsis) met shock ontstaan. Verder kan een abces in de buikholte leiden tot ontsteking van het buikvlies (peritonitis).
Synoniemen
abces onder het middenrif, subdiafragmatisch abces
Engelse vertaling
subphrenic abscess, subdiaphragmatic abscess, infradiaphragmatic abscess, accumulation of pus in the subphrenic space
Reacties van lotgenoten
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt feedback geven op het artikel, vragen stellen en/of aanvullingen of adviezen geven. Andere lezers kunnen daar weer op reageren. Zo kan een levendige discussie ontstaan. Het is ook een manier om in contact te komen met andere (verzorgers van) mensen met een subfrenisch abces (abces onder het middenrif). Reacties worden niet automatisch gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie van Simpto.nl gezien zijn. Daar kan soms enige uren overheen gaan.