Bijgewerkt op 9 februari 2025 door Simpto.nl
Wat is alfa-mannosidose?
Alfa-mannosidose is een zeer zeldzame aangeboren aandoening die kan leiden tot verschillende symptomen en ziekteverschijnselen, waaronder vertraagde ontwikkeling, gehoorverlies, verminderde weerstand, verstandelijke beperking, en afwijkingen aan het skelet. Sommige kinderen met deze aandoening hebben aanvankelijk helemaal geen symptomen. Bij anderen kan de aandoening ernstig verlopen.
Alfa-mannosidose wordt veroorzaakt door een foutje in het DNA. Alfa-mannosidose werd in 1967 voor het eerst beschreven door de Zweedse arts Dr Okerman.
Hoe vaak komt het voor?
Alfa-mannosidose is een zeer zeldzame aandoening. Hoe vaak het precies voorkomt is niet bekend.
Wat is de oorzaak?
Alfa-mannosidose wordt veroorzaakt door een verandering (mutatie) in het DNA. Het gaat om een stukje DNA op chromosoom 19. Dit stukje DNA wordt het MAN2B1-gen genoemd. Het is verantwoordelijk voor de aanmaak van een bepaald eiwit in de cellen van het lichaam. Het gaat om het enzym alfa-D-mannosidase. Het speelt een belangrijke rol bij de afbraak van bepaalde stofjes in de cellen van ons lichaam. Door de mutatie van het MAN2B1-gen wordt onvoldoende alfa-D-mannosidase aangemaakt. Het gevolg is dat de betreffende stofjes niet goed worden afgebroken. Ze hopen zich op in cellen en weefsels in ons lichaam. Hierdoor ontstaan de symptomen en ziekteverschijnselen die bij deze ziekte horen.
De aandoening erft recessief over. Dat betekent dat van beide ouders een afwijkend MAN2B1-gen moet worden geerfd om de ziekte te krijgen. De ouders zijn dan zelf ‘drager’ van de afwijking, maar hebben de ziekte zelf niet. Ze hebben namelijk op de andere kopie van chromosoom 19 nog een normale versie van het MAN2B1-gen. Voor elke zwangerschap die ontstaat uit ouders die drager zijn is de kans 25% dat het kind de ziekte heeft.
Welke symptomen geeft het?
De volgende symptomen en ziekteverschijnselen kunnen voorkomen:
- slecht horen
- vertraagde ontwikkeling:
- laat met gaan kruipen
- laat met gaan zitten
- …. etc.
- opvallend groot hoofd
- bol voorhoofd
- platte neus
- tanden staan uit elkaar
- verminderde weerstand:
- vaak luchtweginfecties, waaronder longontsteking
- vaak oorontsteking
- atrofie van de handspieren
- afwijkingen aan het skelet
- verstandelijke beperking
- verminderde spierkracht
- kromme rug
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnose kan worden vermoed op grond van de symptomen en ziekteverschijnselen. Omdat de ziekte zo zeldzaam is, en de symptomen ook bij andere aandoening voor kunnen komen, kan het lang duren voordat een hulpverlener op het idee komt dat sprake is van alfa-mannosidose. De diagnose kan worden gesteld met behulp van laboratoriumonderzoek. De diagnose kan worden bevestigd met DNA-onderzoek.
Laboratoriumonderzoek
In de urine is het gehalte aan oligosacchariden verhoogd. De diagnose kan worden gesteld door de activiteit van het enzym alfa-mannosidase in witte bloedcellen te bepalen. Deze is verlaagd.
DNA-onderzoek
De diagnose kan worden bevestigd door de onderliggende mutatie in het MAN2B1-gen aan te tonen.
Wat is de behandeling?
Er is geen behandeling waarmee alfa-mannosidose kan worden genezen. Wel is een geneesmiddel beschikbaar dat het ontbrekende enzym kan vervangen. Dit middel heet velmanase alfa.
De behandeling is over het algemeen gericht op het verminderen van klachten die zich voordoen, en het voorkomen van mogelijke complicaties. Zo kan een gehoorapparaat helpen bij het verminderen van slechthorendheid. Anti-epileptica kunnen worden voorgeschreven als er sprake is van epileptische aanvallen. Bij krachtverlies kan fysiotherpie van nut zijn.
Sommige kinderen met deze aandoening komen in aanmerking voor stamceltransplantatie.
Wat is het beloop?
Het beloop verschilt sterk van patiënt tot patiënt. Bij sommigen verloopt de aandoening ernstig. Bij anderen is het verloop juist heel mild, met niet of nauwelijks symptomen. De levensverwachting verschilt daarmee ook sterk.
Synoniemen
alfa-mannosidase deficiëntie, lysosomaal alfa-mannosidase deficiëntie