Bijgewerkt op 6 november 2023
Wat is silicose?
Silicose is een aandoening van de longen die wordt veroorzaakt door inademing van kwartsstof. De stofdeeltjes met kwarts (silicadeeltjes) lopen vast in de longen en veroorzaken daar een ontsteking. Dit kan op den duur leiden tot verbindweefseling van de longen (longfibrose). Silicose is een vorm van stoflong (pneumoconiose).
Wat is de oorzaak?
Silicose wordt veroorzaakt door inademing van kwartsstofdeeltjes (silicadeeltjes). De ingeademde stofdeeltjes lopen vast in de longen. Ze worden door het lichaam gezien als lichaamsvreemde stoffen. Daarom komt het afweersysteem van het lichaam in actie om de stofdeeltjes op te ruimen. Dat betekent dat ze worden aangevallen door een bepaald soort witte bloedcellen (macrofagen). Deze nemen de kwartsstofdeeltjes op. Hierdoor ontstaat een ontstekingsreactie waarbij bepaalde stofjes vrijkomen uit deze cellen. De veranderingen die deze stofjes in het longweefsel teweegbrengen leiden op den duur tot verbindweefseling (fibrose) van het longweefsel. Hierdoor kunnen de longen minder goed zuurstof opnemen. Het zuurstof gehalte in het bloed zal dalen. Dit leidt tot kortademigheid.
Welke symptomen geeft het?
Mensen met silicose kunnen de volgende klachten en ziekteverschijnselen vertonen:
- kortademigheid
- eerst alleen bij inspanning, later ook in rust
- hoesten
- vaak een droge hoest
- soms met het opgeven van slijm
- moeheid
- gewichtsverlies
- soms koorts
- soms pijn aan de borstkas bij (diep) inademen
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Op grond van de klachten en de beroepsmatige werkzaamheden kan de arts vermoeden dat er sprake is van silicose. Om de diagnose te kunnen stellen wordt aanvullend onderzoek gedaan, waaronder bloedonderzoek, longfunctieonderzoek en beeldvormend onderzoek. Vaak zal een zogenaamde broncho-alveolaire lavage worden verricht om andere oorzaken van de klachten uit te sluiten.
Longfunctieonderzoek
Bij longfunctieonderzoek is meestal sprake van zogenaamd restrictief longfunctieverlies. De mate waarin de longen in staat zijn om zuurstof met het bloed uit te wisselen (diffusiecapaciteit) is vaak verminderd.
Beeldvormend onderzoek
Op een rontgenfoto van de borstkas zijn afwijkingen in de longen zichtbaar. Het gaat meestal om afwijkingen die zich rondom de lymfevaatjes van de longen bevinden. Meestal bevinden de afwijkingen zich aan de bovenkant van de longen. Ook kunnen de lymfeklieren tussen de longen vergroot zijn, en soms zelfs een kalklaagje bevatten.
Wat is de behandeling?
De behandeling van silicose begint met het stoppen van de blootstelling aan kwartsstof. Tegen kortademigheid kunnen bronchusverwijders worden voorgeschreven. Bij ernstige kortademigheid kan zuurstofbehandeling worden toegepast.
Als bovenvermelde behandelingen niet goed werken kan een longtransplantatie worden overwogen. Hiervoor gelden echter strenge criteria. Dus niet iedereen komt daarvoor in aanmerking.
Engelse vertaling
Verder lezen / Referenties
- PK Schoonbeek, AJG Knoops, GJ de Groene, CA van der Sloot, ‘Silicose‘, gepubliceerd in de rubriek ‘Casuïstiek’ van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde van 27 juli 2023; 167(30): pagina’s 24-27.
Op de hoogte blijven?
Wil je op de hoogte blijven over dit ziektebeeld? Vul dan hieronder je emailadres in. Zodra deze webpagina wordt aangepast met nieuwe informatie over oorzaken, symptomen, diagnostiek en/of behandeling sturen we je een bericht.
Nog vragen?
Heb je nog vragen over silicose? Dan kun je die hieronder kwijt. Andere lezers kunnen daar dan op reageren. Zo kan een levendige discussie ontstaan. Kijk bijvoorbeeld maar eens op de webpagina over slokdarmkramp.