Bijgewerkt op 13 december 2023
Wat zijn spataderen?
Spataderen zijn aders die abnormaal verwijd zijn en vaak kronkelend verlopen. Een ader is een bloedvat dat zuurstofarm bloed afvoert vanuit weefsels en organen in de richting van het hart. Spataderen komen vooral voor aan de benen. Maar ook elders in het lichaam kunnen spataderen ontstaan, bijvoorbeeld in de slokdarm. Ook aambeien zijn een vorm van spataderen.
De medische term voor spataderen is varices. Op grond van de lokatie wordt onderscheid gemaakt tussen verschillende vormen van spataderen:
- spataderen aan de schaamlippen
- spataderen bij de anus (aambeien)
- spataderen in de balzak (varicocele)
- spataderen in de dikke darm (colonvarices)
- spataderen in de maag (fundusvarices)
- spataderen in de plasbuis (urethravarices)
- spataderen in de prostaat (prostaatvarices)
- spataderen in de slokdarm (oesofagusvarices)
- spataderen van de benen (varices)
Hoe vaak komt het voor? Bij wie?
Spataderen komen vaak voor. De aandoening komt vooral voor bij oudere mensen, maar ook jongeren kunnen spataderen krijgen. Spataderen komen vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.
Hoe ontstaan spataderen?
Spataderen kunnen ontstaan door (1) afname van de stevigheid van de wand van aderen, en (2) toename van de druk in de aderen.
Afname stevigheid bloedvatwand
Afname van de stevigheid van de bloedvatwand is het gevolg van veroudering. Maar ook erfelijke aanleg speelt een rol. Verder kunnen hormonale factoren de stevigheid van de bloedvatwand verminderen.
Toename druk in de aderen
Toename van de bloeddruk in de aderen kan ontstaan als de afvloed van bloed via de aderen wordt belemmerd. Dat is bijvoorbeeld het geval tijdens de zwangerschap. De groeiende baarmoeder drukt in toenemende mate op bloedvaten die bloed afvoeren vanuit de benen. Hierdoor neemt de druk in die bloedvaten toe. Daardoor hebben zwangere vrouwen vaker spataderen dan niet-zwangere vrouwen van dezelfde leeftijd.
Een andere reden voor belemmering van de afvoer van bloed via aderen is trombose. Bij trombose ontstaat een bloedstolsel in een bloedvat, meestal een ader. Het stolsel belemmert de doorstroming van het bloed. Hierdoor neemt de druk in de ader zelf en de daarmee verbonden aderen toe. Dit verhoogt de kans op het ontstaan van een spatader.
Welke symptomen geeft het?
Niet iedereen met spataderen zal daar hinder van ondervinden. Wel vinden de meeste mensen spataderen cosmetisch storend.
Spataderen kunnen de volgende symptomen geven:
- dikke gekronkelde bloedvaten
- huidafwijkingen / slijmvliesafwijkingen ter plekke van de spataderen
- zwaar gevoel (bij spataderen in de benen)
- soms veroorzaken spataderen pijn
- zelden ontstaat een bloeding uit een spatader
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Het stellen van de diagnose is voor de verschillende vormen van spataderen verschillend. Uitwendige spataderen kunnen meestal eenvoudig worden vastgesteld. Voor inwendige spataderen, bijvoorbeeld slokdarmspataderen, is beeldvormend onderzoek nodig.
Kijk voor meer informatie op de webpagina’s over de verschillende vormen van spataderen.
Wat is de behandeling?
De behandeling is verschillend voor de verschillende vormen van spataderen. Kijk voor meer informatie op de webpagina’s over de verschillende vormen van spataderen.
Engelse vertaling
varicose veins, varices