Slangenbeet

Bijgewerkt op 28 juni 2018

Slangenbeet – Introductie

Jaarlijks worden wereldwijd miljoenen mensen door een giftige slang gebeten. Dat gebeurt vooral op het platteland in Afrika en Azië. In Nederland zijn slangenbeten zeldzaam.

Lang niet alle slangen zijn giftig. Een slangenbeet hoeft dus niet altijd tot ernstige klachten te leiden. Voorbeelden van (potentieel) giftige slangen zijn adder, cobra en ratelslang.

Dit artikel gaat over symptomen, diagnose en behandeling van slangenbeten.

Giftige slangen in Nederland & België

In Nederland en België komen sowieso weinig slangen voor. De enige giftige slangensoort die in de natuur voorkomt is de adder. Daarnaast zijn er giftige slangen in dierentuinen en bij mensen die als hobby slangen houden.

Symptomen slangenbeet

Bij een slangenbeet wordt gif vanuit de giftanden van de slang in het lichaam van het slachtoffer terecht. Het slangengif bestaat uit honderden verschillende stofjes die allemaal een eigen werking hebben. Het gif kan zich via het bloed verspreiden en zo door het hele lichaam klachten veroorzaken. Zo kan een groot aantal verschillende symptomen ontstaan.

Naast klachten door het gif kunnen uiteraard ook klachten door de beet zelf ontstaan: pijn, roodheid en zwelling.

• Pijn in het gebeten lichaamsdeel
  • de pijn kan binnen enkele minuten optreden, maar ook pas na enige tijd
  • bij sommige slangenbeten is de pijn zeer hevig (bijvoorbeeld bij adderbeten);
• Tintelend of prikkelend gevoel in het gebeten lichaamsdeel;
• Gestoorde lichaamscoördinatie – moeite met het maken van doelgerichte bewegingen;
• Gevoel van angst;
• Misselijkheid en overgeven (braken);
• Gevoel van dorst;
• Overmatig transpireren;
• Verlaging van de bloeddruk (hypotensie);
• Toename speekselproductie (kwijlen);
• Verlies van bewustzijn (flauwvallen);
• Stuiptrekkingen;
• Verminderd gezichtsvermogen.

Slangenbeten kunnen ook leiden tot complicaties als rabdomyolyse (spierafbraak) of diffuse intravasale stolling. Rabdomyolyse kan leiden tot slecht werkende nieren (nierfalen).

Behandeling slangenbeet

Hoewel de meeste slangen niet giftig zijn dien je een slangenbeet in eerste instantie als giftig te beschouwen.

Neem vervolgens de volgende maatregelen:

1. Maak een foto van de slang als deze nog ter plekke is. Dat kan hulpverleners helpen de slang te identificeren en daarmee te bepalen of en welk tegengif van belang is. Als geen camera beschikbaar is onthoud dan hoe de slang er uit ziet.
2. Voorkom dat de slang opnieuw kan bijten door het slachtoffer naar een veilige plek te brengen.
3. Schakel hulpdiensten in en leg uit dat iemand door een slang is gebeten. Geeft duidelijk aan waar het slachtoffer zich bevindt. Stuur, indien mogelijk, de foto van de slang naar de hulpdienst.
4. Houd het gebeten lichaamsdeel stil en was de wondjes met water en zeep.
5. Zorg ervoor dat het slachtoffer zo snel mogelijk tegengif toegediend kan krijgen; dat betekent ofwel het slachtoffer naar een ziekenhuis (of andere medische post) brengen, ofwel ervoor zorgen dat het tegengif naar het slachtoffer wordt gebracht.

Tegengif

Er is helaas geen medicijn dat tegen alle slangenbeten helpt. Elke slangensoort maakt een eigen vergif aan. De werking daarvan kan worden tegengegaan met tegengif (antiserum) dat speciaal gemaakt is tegen het gif van dat type slang. Daarom is het zo belangrijk om erachter te komen welk type slang de beet heeft toegebracht.

Het tegengif wordt gemaakt uit paardenbloed. Het paard wordt ingespoten met een kleine hoeveelheid slangengif. Het afweersysteem van het paard gaat vervolgens antistoffen aanmaken tegen het slangengif. Na afname van bloed van het paard worden de bloedcellen en stollingsfactoren eruit verwijderd. Wat overblijft wordt ‘serum’ genoemd. Dit serum bevat de antistoffen tegen het slangengif. Daarom wordt het ‘antiserum’ genoemd.

Op dit moment wordt onderzocht of het mogelijk is om antiserum te maken dat gebruikt kan worden tegen meerdere soorten slangengif.

Beloop

Van de miljoenen mensen die wereldwijd elk jaar door een giftige slang worden gebeten overlijden er naar schatting 150.000. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) houdt zo’n 400.000 mensen er een handicap aan over.

Dat deze cijfers zo hoog liggen komt doordat slachtoffers vaak geen adequate behandeling krijgen. Ziekenhuizen zijn vaak te ver weg. En er is een gebrek aan goed tegengif in ontwikkelingslanden.

Preventie slangenbeet

Om een slangenbeet te voorkomen kun je zelf een aantal maatregelen nemen. Hieronder staan ze genoemd.

1. Vermijden van gebieden waar (giftige) slangen voorkomen;
2. Draag beschermende kleding: hoog sluitende schoenen van stevig leer en een lange broek;
3. Slaap niet op de grond maar op een bed met poten;
4. Vermijd zoveel mogelijk plekken waar slangen zich verborgen kunnen houden, zoals in het hoge gras, en onder stenen en rotsen.

Andere talen

Engelse vertaling

snakebite

Duitse vertaling

Schlangenbiss

Synoniemen voor slangenbeet zijn gebeten door een slang en beet van een slang.

---

Gepubliceerd door: Simpto.nl
Datum van publicatie: 27 juni 2018
Auteur: Erwin Douwes
Laatst bijgewerkt op: 27 juni 2018