Bijgewerkt op 2 januari 2024
Wat is histoplasmose?
Histoplasmose is een zeldzame infectieziekte die meestal de longen aantast. De aandoening wordt veroorzaakt door een schimmel.
Hoe vaak komt het voor?
Histoplasmose komt per jaar bij ongeveer één op de miljoen mensen voor.
Welke klachten geeft het?
Bij gezonde mensen verloopt een infectie met de Histoplasma schimmel meestal zonder klachten. Soms ontstaat er een ‘griepje’, meestal enkele dagen tot weken na inademing van de sporen van de schimmel. De volgende klachten kunnen dan optreden:
- koorts, soms met rillingen
- algemeen ziekzijn
- nachtzweten
- afvallen
- spierpijn en/of gewrichtspijn
- soms huiduitslag
- soms hoesten en/of kortademigheid
- soms vergrote lymfeklieren
- soms wondjes in de mondholte
Wat is de oorzaak?
Histoplasmose wordt veroorzaakt door een infectie met Histoplasma capsulatum. Dit is een schimmelsoort waarvan sporen voorkomen in de uitwerpselen van vogels en vleermuizen. Als deze sporen worden ingeademd kan histoplasmose ontstaan.
Na inademing ontstaat de gistvorm van de schimmel. Deze gistvorm kan de cellen in de luchtwegen en longen binnendringen en daar schade veroorzaken. De gisten vermenigvuldigen zich in bepaalde cellen (macrofagen en histiocyten) en kunnen vervolgens via het bloed door het hele lichaam versleept worden.
De aandoening komt vooral voor bij mensen die in de nabijheid van vogels of vleermuizen leven. Mensen bij wie in Nederland histoplasmose wordt geconstateerd hebben de ziekte vaak opgelopen in Zuid-Amerika. De ziekte komt echter ook voor in Noord- en Midden-Amerika, Azië en Afrika.
Bij mensen met een verminderde afweer kan histoplasmose zich verspreiden door het lichaam en op verschillende plaatsen klachten veroorzaken. Dit komt voor bij kleine kinderen en mensen met aids of kwaadaardige (bloed)ziekten of bij mensen die afweeronderdrukkende geneesmiddelen gebruiken. De ziekte kan uitbreiden naar bijvoorbeeld de bijnierschors. Dit kan leiden tot bijnierschorsinsufficiëntie. Ook kunnen de zenuwen of de hersenen worden aangetast. Dit kan leiden tot bijvoorbeeld hersenvliesontsteking.
Wat is het beloop?
Bij mensen die een ‘griepje’ krijgen na infectie met de Histoplasma schimmel zullen de klachten meestal na één tot twee weken vanzelf verdwijnen. Soms blijft er op de röntgenfoto nog een ronde afwijking zichtbaar. Heel soms ontstaat bindweefsel in de borstholte waardoor vernauwing van de luchtwegen kan ontstaan. De uitgebreide duurt vaak één tot zes maanden maar is vrijwel nooit levensbedreigend.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnose kan worden vermoed op grond van anamnese, lichamelijk onderzoek en aanvullend onderzoek. Bevestigen van de diagnose kan door het aantonen van de schimmel zelf of antistoffen tegen de schimmel.
- Lichamelijk onderzoek: Bij de uitgebreide vorm zijn de milt en de lever soms vergroot.
- Röntgenfoto van de borstkas: Deze laat vaak afwijkingen zien die kunnen passen bij histoplasmose.
- Bronchoscopie met alveolaire lavage en/of longbiopsie en microscopisch onderzoek: Hierbij kan de gist vaak worden gezien als een klein rondje dat zich in cellen bevindt; bijvoorbeeld in cellen verkregen uit bronchusspoelsel (bij bronchoalveolaire lavage), longbiopten, vergrote lymfeklieren of schraapsel uit wondjes in de mondholte.
Wat is de behandeling?
In de meeste gevallen is behandeling niet nodig omdat de ziekte vanzelf geneest. Bij de uitgebreide vorm van histoplasmose wordt meestal behandeld met een kuur amfotericine B. De dosering is afhankelijk van het gewicht van de patiënt. In minder ernstige gevallen worden ook wel itraconazol of ketaconazol gegeven. Deze middelen wordt ook wel gegeven na een kuur met amfotericine B. Mensen met aids wordt vaak geadviseerd om door te gaan met de behandeling.
Preventie
Mensen die reizen naar gebieden waar histoplasmose voorkomt wordt geadviseerd om uitwerpselen van vogels en vleermuizen te vermijden. Dit geldt vooral voor mensen met een verminderde afweer.
Engelse vertaling
histoplasmosis