Bijgewerkt op 7 februari 2025 door Simpto.nl
Wat is schildklierontsteking?
Schildklierontsteking is een ontsteking van een orgaantje dat in de hals, net onder het strottenhoofd, ligt, de schildklier. De schildklier maakt hormonen aan die een belangrijke rol spelen bij het regelen van de stofwisseling. Door de ontsteking kan de aanmaak van deze schildklierhormonen verstoord raken. Dan wordt gesproken van hypothyreoidie.
De medische naam voor een ontsteking van de schildklier is thyreoiditis of thyroiditis.
Hoe vaak komt het voor?
Ontsteking van de schildklier komt regelmatig voor. Hoe vaak het precies voorkomt is bij ons niet bekend. De meeste mensen met een schildklierontsteking zijn 30-50 jaar uit, maar de ziekte kan ook op andere leeftijden voorkomen. De aandoening komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen, en vaker in de zomer en het najaar dan in de winter en het voorjaar.
Wat is de oorzaak?
Schildklierontsteking kan verschillende oorzaken hebben. Op grond van de onderliggende oorzaak wordt de aandoening onderverdeeld in verschillende vormen, namelijk:
- acute bacteriele thyreoiditis – schildklierontsteking door infectie met een bacterie
- bestraling-geinduceerde thyroiditis – schildklierontsteking door bestraling
- geneesmiddelen-geinduceerde thyroiditis – schildklierontsteking door gebruik van bepaalde geneesmiddelen, waaronder:
- amiodaron (Cordarone)
- atezolizumab (Tecentriq)
- avelumab (Bavencio)
- cemiplimab (Libtayo)
- dasatinib (Sprycel)
- durvalumab (Imfinzi)
- interferon alfa-2b (IntronA)
- ipilimumab (Yervoy)
- leuproreline (Eligard, Lucrin)
- minocycline (Minocin)
- nilotinib (Tasigna)
- nivolumab (Opdivo)
- peginterferon alfa-2a (Pegasys)
- ropeginterferon alfa-2b (Besremi)
- sunitinib (Sutent)
- subacute thyreoiditis – schildklierontsteking door antistoffen die zich tegen de schildklier richten
- postpartum thyreoiditis – schildklierontsteking die na de bevalling optreedt
- subacute lymfocytaire thyreoiditis
- thyreoiditis van Riedel – aandoening waarbij schildklierweefsel wordt vervangen door bindweefsel
- ziekte van Hashimoto (auto-immuun thyreoiditis) – schildklierontsteking door antistoffen die zich tegen de schildklier richten
Wat voor symptomen geeft het?
Schildklierontsteking kan leiden tot onderdrukking van de werking van de schildklier. Dat betekent dat de schildklier niet goed schildklierhormonen kan aanmaken en uitscheiden. Dit wordt hypothyreoidie genoemd. Het is echter ook mogelijk dat door de ontsteking cellen in de schildklier kapot gaan, en zo schildklierhormoon vanuit de cellen in het bloed sijpelt. Dit leidt dus tot een verhoogde uitscheiding van schildklierhormonen. Dit wordt hyperthyreoidie genoemd. Om deze reden kan schildklierontsteking tot verschillende symptomen leiden.
De volgende symptomen kunnen voorkomen:
- symptomen door een te langzame werking van de schildklier (hypothyreoidie):
- langzame hartslag
- zwelling rond de ogen
- verlaagde lichaamstemperatuur
- depressiviteit
- droge huid
- obstipatie
- zwelling van de benen
- symptomen door een te snelle werking van de schildklier (hyperthyreoidie):
- afvallen
- snelle hartslag
- slapeloosheid
- prikkelbaarheid
- angstgevoelens
- algemene symptomen, zoals:
- moeheid
- moeite met concentreren
- vage pijnklachten
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnose kan worden gesteld op grond van de klachten, de bevindingen bij lichamelijk onderzoek, en de resultaten van bloedonderzoek en eventueel beeldvormend onderzoek.
Lichamelijk onderzoek
Bij sommige vormen van schildklierontsteking is de schildklier vergroot. De arts kan dit voelen (of soms ook zien) in de hals. Vaak is de schildklier ook gevoelig bij aanraking.
Bloedonderzoek
In het bloed zullen verschillende bepalingen worden gedaan om de onderliggende oorzaak van de schildklierontsteking te achterhalen. Zo zullen de zogenaamde ontstekingsparameters worden bepaald. Het C-reactief proteine (CRP) gehalte is vaak verhoogd. Bij acute bacteriele thyreoiditis is het aantal witte bloedcellen in het bloed vaak verhoogd. Dit wordt leukocytose genoemd. Verder kan zowel sprake zijn van een verlaagd aantal schildklierhormonen (hypothyreoidie) als van een verhoogd aantal schildklierhormonen (hyperthyreoidie). Ten slotte worden antistoffen tegen schildklierweefsel bepaald. Aanwezigheid van dergelijke antistoffen wijst op een auto-immuunziekte als oorzaak voor de schildklierontsteking.
Beeldvormend onderzoek
Met echo-doppleronderzoek kan de doorbloeding van de schildklier worden bepaald. Deze kan veranderd zijn bij ontsteking van de schildklier.
Met een zogenaamde technetium-scan van de schildklier kan een verminderde opname van radioactief jodium wijzen op schildklierontsteking.
Wat is de behandeling?
De behandeling is afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Als de ontsteking leidt tot een verminderde uitscheiding van schildklierhormoon (hypothyreoidie) zal meestal direct gestart worden met geneesmiddelen die schildklierhormonen bevatten. Als de ontsteking leidt tot een toename van de uitscheiding van schildklierhormonen (hyperthyreoidie) zal de behandeling anders zijn.
Kijk voor meer informatie op de webpagina’s over de afzonderlijke oorzaken van schildklierontsteking.
Synoniemen
thyreoiditis, thyroiditis, ontstoken schildklier, ontsteking schildklier
Engelse vertaling
ICD11-code
5A03
Niet gevonden wat je zocht?
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt feedback geven op het artikel, vragen stellen en/of aanvullingen of adviezen geven. Andere lezers kunnen daar weer op reageren. Zo kan een levendige discussie ontstaan. Reacties worden niet automatisch gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie van Simpto.nl gezien zijn. Daar kan soms enige uren overheen gaan.