Schildklierkanker

Bijgewerkt op 25 juli 2022

Wat is schildklierkanker?

Schildklierkanker is een kwaadaardige ziekte van de schildklier waarbij bepaalde cellen zich ongeremd gaan delen en zo een gezwel in de schildklier vormen. De aandoening is kwaadaardig omdat het gezwel zich kan uitbreiden in de omgeving van de schildklier zelf maar ook, via bloed en lymfe, naar lymfeklieren en andere organen. Zo kunnen uitzaaiingen van de kanker elders in het lichaam gaan groeien. De medische naam van schildklierkanker is schildkliercarcinoom of thyreoïdcarcinoom.

Hoe vaak komt ‘t voor?

Schildklierkanker wordt jaarlijks in Nederland zo’n 900 keer vastgesteld. In de grafiek hieronder is te zien dat de incidentie (aantal nieuwe gevallen per jaar) in Nederland toeneemt. Het is niet goed bekend wat hiervan de reden is.

Welke vormen zijn er?

Afhankelijk van het type cel dat is aangetast wordt onderscheid gemaakt tussen de volgende vormen:

• anaplastisch schildkliercarcinoom
• folliculair schildkliercarcinoom
• medullair schildkliercarcinoom
• papillair schildkliercarcinoom

De meest voorkomende vormen zijn folliculair en papillair schildkliercarcinoom. Anaplastisch en medullair schildkliercarcinoom komen minder vaak voor. Anaplastisch schildkliercarcinoom is de meest agressieve vorm van schildklierkanker. Dat betekent dat deze vorm snel doorgroeit in de omgeving van de schildklier en tevens snel uitzaaiingen naar andere delen van het lichaam geeft. Kijk voor meer informatie op de webpagina’s van de verschillende vormen van schildklierkanker.

Wat is de oorzaak?

Het is niet altijd duidelijk waarom iemand schildklierkanker krijgt. Wel zijn een aantal risicofactoren voor het ontstaan van de aandoening bekend. Zo hebben mensen die in het verleden radiotherapie (bestraling) in het gebied van de schildklier hebben gehad een verhoogde kans op het krijgen van kanker van de schildklier. Ook hebben sommige mensen een erfelijke aanleg voor het krijgen van de ziekte. Dat geldt bijvoorbeeld voor mensen met bepaalde vormen van het zeer zeldzame multipele endocriene neoplasie (MEN-syndroom).

Welke symptomen geeft het?

Mensen met schildklierkanker hebben vaak geen klachten. Als dat wel het geval is kunnen de volgende symptomen optreden:

• zwelling in de hals
• moeheid
• klachten die passen bij een overmaat aan schildklierhormoon (hyperthyreoïdie)
• klachten die passen bij een tekort aan schildklierhormoon (hypothyreoïdie), zoals bijvoorbeeld:
  • aankomen in gewicht
  • het snel koud hebben
  • obstipatie (verstopping in de darm)
  • moeheid

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De diagnose kan worden vermoed op grond van symptomen, bevindingen bij lichamelijk onderzoek, en resultaten van bloedonderzoek en beeldvormend onderzoek. De diagnose wordt bevestigd met behulp van een schildklierbiopsie.

Lichamelijk onderzoek

Bij lichamelijk onderzoek kan de arts bij sommige patiënten een zwelling in de hals voelen.

Bloedonderzoek

Het gehalte aan schildklierhormonen in het bloed is bij sommige mensen met schildklierkanker verhoogd. Bij anderen kan het juist verlaagd zijn. Het gehalte aan calcitonine in het bloed is vaak verhoogd bij mensen met de medullaire vorm van schildklierkanker.

Beeldvormend onderzoek

Met behulp van echografie van de hals kan de arts meestal afwijkingen in de schildklier zijn. Ook zijn, in geval van uitzaaiing naar de lymfeklieren, opgezwollen lymfeklieren in de hals zichtbaar.

Schildklierpuntie

Met behulp van een schildklierpunctie kunnen cellen uit de schildklier worden opgezogen. Deze cellen worden door een patholoog onder de microscoop onderzocht. Als het om kankercellen gaat worden kenmerkende afwijkingen aan de cellen gezien. Soms is een punctie niet afdoende om kankercellen te vinden. In dat geval kan een stukje schildklierweefsel middels een operatie uit de schildklier worden verwijderd.

Wat is de behandeling?

Mensen bij wie schildklierkanker is vastgesteld worden voor behandeling meestal verwezen naar een endocrinoloog. Dat is een internist die gespecialiseerd is in klierziekten. De behandeling die zal worden voorgesteld is afhankelijk van het type schildklierkanker en van de mate van uitbreiding van de ziekte. De meest toegepaste behandelingen zijn operatieve verwijdering van (een deel van) de schildklier en behandeling met radioactief jodium.

Operatieve verwijdering van de schildklier

In eerste instantie zal worden beoordeeld of de schildklier in z’n geheel of gedeeltelijk kan worden verwijderd met een operatie. Een dergelijke operatie wordt thryreoïdectomie genoemd. Operatieve verwijdering van de totale schildklier wordt totale thyreoïdectomie genoemd. Operatieve verwijdering van een gedeelte van de schildklier heet partiële thyreoïdectomie.

nabehandeling met radioactief jodium

Bij uitzaaiingen in de lymfeklieren kan de chirurg ook de lymfeklieren in de hals verwijderen.

Radioactief jodium

Bij sommige vormen van schildklierkanker volgt na de operatie een behandeling met radioactief jodium. Het radioactief jodium zorgt voor straling die de kankercellen kapot maakt.

Synoniemen

schildkliercarcinoom, thyreoïdcarcinoom

Engelse vertaling

thyroid cancer, cancer of the thyroid gland, thyroid carcinoma