Rosacea

Bijgewerkt op 20 januari 2023

Wat is rosacea?

Rosacea is een huidafwijking in het gezicht. De aandoening leidt tot rode verkleuring van de wangen en de neus. Vaak zijn ook kleine bloedvaatjes zichtbaar in het gezicht. De aandoening komt vooral voor bij mensen boven de 30 jaar en vaker bij vrouwen dan bij mannen.

Dit artikel gaat over oorzaak, symptomen, diagnose en behandeling van rosacea.

Wat is de oorzaak?

De oorzaak van rosacea is niet goed bekend. Waarschijnlijk ontstaat de aandoening als gevolg van verschillende factoren, zoals erfelijke aanleg, versterkte werking van het afweersysteem, blootstelling aan UV-licht, een verminderde huidbarriëre en blootstelling aan micro-organismen als de Demodex-mijt en Bacillus oleronius.

Verder zijn er bepaalde omstandigheden waaronder de aandoening in ernst kan toenemen, zoals consumptie van bepaalde voedingsmiddelen en gebruik van bepaalde geneesmiddelen en zelfzorgproducten. Ook is er een invloed van weersomstandigheden. De klachten nemen over het algemeen toe tijdens de wintermaanden.

Voeding

Van voedingsmiddelen die sterk gekruid zijn is bekend dat ze de bloedvaatjes in de huid kunnen verwijden. Dat kan leiden tot toename van de klachten. Hetzelfde geldt voor gebruik van alcoholische drank.

Geneesmiddelen

Gebruik van geneesmiddelen die bloedvaten verwijden (vaatverwijders) kunnen ook de klachten van rosacea verergeren. Hetzelfde geldt voor cortcosteroïdhoudende crèmes en zalven.

Zelfzorgproducten

De aandoening kan ook verergeren door gebruik van zelfzorgmiddelen als reinigingslotions, shampoo’s en lokale cremes.

Welke symptomen geeft het?

Rosacea geeft vaak opvallende huidafwijkingen in het gezicht, zoals:

  • rode verkleuring van de wangen, de neus, het voorhoofd en de kin;
  • bloedvaatjes zijn zichtbaar aan de wangen en op de neus; dergelijke verwijde bloedvaatjes worden teleangiëctasieën genoemd;
  • soms zijn er ook bobbeltjes en/of puistjes ter plekke van de huidafwijkingen in het gezicht;
  • branderig gevoel in het gezicht;
  • blozen;
  • de neus kan door ontsteking bobbelig zijn en groter worden; dit wordt bloemkoolneus of rhinophyma genoemd; dit komt meer voor bij mannen dan bij vrouwen;
  • afwijkingen aan de ogen, zoals ontsteking van de ooglidrand, ontsteking van het hoornvlies (keratitis) en/of bultjes aan de oogleden;
  • soms is er sprake van oedeem in het gezicht; dit leidt tot zwelling van de gezicht.
bloemkoolneus (rhinophyma) komt voor als complicatie bij rosacea
bloemkoolneus (rhinophyma) komt voor als complicatie bij rosacea – bron: Von M. Sand, D. Sand, C. Thrandorf, V. Paech, P. Altmeyer, F. G. Bechara – M. Sand, D. Sand, C. Thrandorf, V. Paech, P. Altmeyer, F. G. Bechara: Cutaneous lesions of the nose. In: Head & face medicine Band 6, 2010, S. 7, ISSN 1746-160X. doi:10.1186/1746-160X-6-7. PMID 20525327

Als er klachten aan de ogen voorkomen wordt wel gesproken van oculaire rosacea.

Ook kunnen psychische problemen optreden. Vanwege de opvallende en kosmetisch storende huidafwijkingen kunnen mensen met rosacea het vervelend vinden om zich in het openbaar te begeven. Hierdoor gaan sommige patiënten zich onttrekken aan sociale omgang. Dat kan weer tot depressiviteit leiden.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Huisartsen, en zeker dermatologen, zullen de aandoening meestal direct herkennen. Als niet direct duidelijk is dat er sprake is van rosacea kan eventueel een huidbiopt worden genomen. Hierbij wordt onder verdoving een stukje huid uit een huidafwijking gehaald. Dit wordt vervolgens door een patholoog-anatoom onder de microscoop onderzocht. Daarbij zijn kenmerkende afwijkingen zichtbaar.

Wat is de behandeling?

Er zijn verschillende behandelingsmogelijkheden voor rosacea. De meest toegepaste behandelingen zijn geneesmiddelen en laserbehandeling. Omdat rosacea een chronische aandoening is zullen mensen met deze aandoening meestal langdurig behandeld moeten worden.

Antibiotica

Rosacea kan worden behandeld met antibiotica. De meest gebruikte middelen zijn:

Deze middelen kunnen lokaal, bijvoorbeeld als lotion of als gel, worden toegepast. Bij uitgebreidere vormen van de ziekte kunnen antibiotica ook als tablet of capsule worden geslikt. Middelen die daarvoor in aanmerking komen zijn tetracycline, doxycycline en minocycline. Doxycycline 40 mg met vertraagde afgifte blijkt een effectieve behandeling te zijn.

Roaccutane

Ernstige vormen van rosacea wordt soms Roaccutane (isotretinoïne) voorgeschreven. Dit is een anti-acnemiddel dat niet gebruikt mag worden door zwangere vrouwen.

Overige geneesmiddelen

Andere geneesmiddelen die worden voorgeschreven aan mensen met rosacea zijn ivermectine crème of gel en azelaïnezuur crème. Deze middelen kunnen helpen tegen bultjes en puistjes. Ivermectine is werkzaam tegen de zogenaamde Demodex-mijt. Die spelen een rol bij het ontstaan van de bultjes en puistjes bij mensen met rosacea.

Laserbehandeling

Ook met behulp van laserbehandeling kunnen de bloedvaatjes op wangen en neus worden verwijderd.

Intense gepulseerde lichttherapie

Met intense gepulseerde lichttherapie kunnen roodheid van de huid en verwijde bloedvaatjes worden behandeld.

Cryotherapie

Een rhinophyma kan worden behandeld met bevriezing. Dit wordt cryotherapie genoemd.

Coagulatie

Wijde bloedvaatjes op wangen en neus kunnen worden weggebrand. Dit wordt coagulatie genoemd. De ingreep is gevoelig maar het is meestal niet nodig om de huid te verdoven.

Plastische chirurgie

Bij een uitgebreide rhinophyma kan plastische chirurgie nodig zijn.

Wat kun je zelf doen?

Vermijd middelen of omstandigheden die de klachten kunnen verergeren. Dergelijke middelen of omstandigheden worden ‘triggers’ genoemd. Ze zijn voor iedere patiënt weer anders. Daarom wordt door sommige artsen aanbevolen een zogenaamd ‘trigger-dagboek’ bij te houden. Daarmee krijg je inzicht in welke middelen of omstandigheden bij jou klachten geven.

Vermijd ook het aanbrengen van producten op het gezicht die later lastig van het gezicht te verwijderen zijn. Het wrijven wat nodig is om de producten te verwijderen kan weer leiden tot toename van branderigheid, irritatie en/of roodheid in het gezicht.

Wat is het beloop?

Rosacea is een hardnekkige maar goedaardige aandoening. Hoewel de aandoening goed te behandelen is heeft de aandoening de neiging steeds opnieuw terug te komen. Het wordt daarom ook als een chronische aandoening beschouwd.

Engelse vertaling

rosacea, acne rosacea

Synoniemen

Andere namen voor rosacea zijn acne rosacea en couperose.

Verder lezen / Referenties

  • ‘Meer passie en compassie gewenst’, interview met Esther van Zuuren, dermatoloog in het LUMC te Leiden, gepubliceerd in Topic; 6(8): pagina’s 25-29.

1 gedachte over “Rosacea”

  1. Esther van Zuuren

    Erythromycine en clindamycine zijn bewezen niet effectief. Zie ook systematische review in British journal of Dermatologie en de Nederlandse richtlijn rosacea op de website van de NVDV

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven