Reumatoïde artritis

Bijgewerkt op 24 juli 2023

Wat is reumatoïde artritis?

Reumatoïde artritis – vaak kortweg ‘reuma’ genoemd – is een langzaam voortschrijdende ontsteking van met name de kleine gewrichten, vooral van de hand. Behalve de gewrichten kunnen ook andere organen zijn aangetast, zoals de huid, het hart, de bloedvaten en de longen. De aandoening komt voor bij ongeveer 1% van de bevolking en zo’n drie keer vaker bij vrouwen dan bij mannen.

Welke symptomen?

De onderstaande symptomen kunnen voorkomen bij reumatoïde artritis:

  • roodheid, pijn en zwelling van kleine gewrichten
    • vooral van de handen
    • vaak links en rechts in gelijke mate
  • stijfheid van de betrokken gewrichten
    • met name ‘s ochtends; patienten geven vaak aan dat ze ‘s ochtends ‘op gang moeten komen’
  • verkromming van de aangetaste gewrichten
  • knobbels onder de huid
  • soms zijn er naast de gewrichtsafwijkingen nog andere afwijkingen:

Ook buiten de gewrichten kunnen afwijkingen optreden. Dit wordt met een mooi woord ‘extra-articulaire manifestaties’ genoemd. Zo kunnen er afwijkingen optreden in de huid, het zenuwstelsel, de nieren, de longen, het hart en de bloedvaten en het spijsverteringskanaal.

Bloedvaten

In de bloedvaten kan een ontsteking van de vaatwand ontstaan. Dit wordt wel ‘reumatoïde vasculitis’ genoemd. Het treedt op bij 5-15% van de patienten met reumatoïde artritis.

Huidafwijkingen die kunnen wijzen op vaatwandontsteking bij reumatoïde artritis zijn huiduitslag (purpura), nagelrieminfarcten en oppervlakkige wonden (ulcera).

Vaatwandontsteking kan ook voorkomen in het zenuwstelsel en soms in de nieren of de darmen. Vaatwandontsteking in de darm leidt meestal tot koorts, vermagering en diarree. De afwijkingen in de vaten kunnen leiden tot complicaties als darminfarct, zweren van de darm of bloedingen.

Vaatwandontsteking in het zenuwstelsel kan aanleiding geven tot perifere neuropathie en mononeuritis multiplex.

Wat is de oorzaak?

Auto-immuunziekte

De oorzaak van reumatoïde artritis is nog altijd niet precies bekend. Het dunne slijmvlies dat de binnenkant van de gewrichten bedekt en dat verantwoordelijk is voor de productie van het gewrichtsvocht, gaat groeien en verandert in een soort sponsje. Dat lokt een reactie uit van bepaalde witte bloedcellen. Deze witte bloedcellen gaan bepaalde stofjes aanmaken. Deze stofjes activeren enzymen die de aanmaak van gewrichtskraakbeen verhinderen. Het afweersysteem richt zich daarmee tegen het eigen lichaam. Daarom wordt reumatoïde artritis beschouwd als een auto-immuunziekte.

Afweercellen in het bloed (witte bloedcellen) vallen de slijmvliescellen van gewrichten, gewrichtskapsels en peesscheden aan. Dat leidt tot chronische ontsteking met als gevolg pijn, warmte, zwelling en bewegingsbeperking van de aangetaste gewrichten. Op den duur raken het gewrichtskraakbeen en het onderliggende bot onherstelbaar beschadigd.

Risicofactoren

Koffie en roken zijn risicofactoren voor het krijgen van reumatoïde artritis.

Hoe vaak komt ‘t voor? Bij wie?

Reumatoïde artritis is een redelijk vaak voorkomende aandoening. Naar schatting 1% van de bevolking krijgt ermee te maken. Dat betekent dat de aandoening jaarlijks in Nederland bij zo’n 1.500-2.000 mensen wordt vastgesteld. De aandoening komt ongeveer drie keer vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Meten van ziekteactiviteit bij reuma: www.das-score.nl

Bij bloedonderzoek wordt een verhoogde bezinking gevonden; ook kan worden gekeken naar het voorkomen van zogenaamde reumafactoren. Dit zijn zogenaamde immunoglobuline M (IgM) antistoffen gericht tegen het zogenaamde Fc gedeelte van immunoglobuline G (IgG) antistoffen.

Röntgenfoto van de ontstoken gewrichten laat een versmalling van de gewrichtsspleet zien, en soms botontkalking (osteoporose).

Hoe wordt het behandeld?

Er is nog geen behandeling waarmee reuma voor eens en voor altijd genezen kan worden. De behandeling is daarom gericht op het tegengaan van de symptomen. Dit wordt wel ‘symptomatische behandeling‘ genoemd.

Het doel van de behandeling is in eerste instantie het verminderen van pijn en zwelling van de gewrichten, zodat patienten zo veel mogelijk in staat blijven hun dagelijkse activiteiten te doen. Om dit te bewerkstelligen worden meestal geneesmiddelen voorgeschreven.

Geneesmiddelen

Geneesmiddelen die worden gebruikt bij de behandeling van reuma zijn pijnstillers (analgetica), met name ontstekingsremmende pijnstillers (NSAIDs), en zogenaamde ‘DMARD’s’. Dit staat voor het engelse ‘Disease-Modifying Antirheumatic Drugs’. Dit zijn geneesmiddelen als methotrexaat, leflunomide, etanercept, infliximab, rituximab en anakinra.

Een nieuw middel is filgotinib van het Nederlands/Belgische bedrijf Galapagos. Het middel is in 2020 goedgekeurd door het Europees Geneesmiddelen Agentschap (EMA). Het wordt op de markt gebracht onder de merknaam Jyseleca.

Wat is het beloop?

Reuma ontstaat meestal tussen het 20ste en 40ste levensjaar. In het begin zijn er niet of nauwelijks beperkingen van het dagelijks functioneren. Dan wordt wel van ‘vroege reuma’ gesproken. De ziekte schrijdt echter langzaam voort en kan leiden tot ernstige handicap. Er zijn perioden waarbij de ziekte nauwelijks erger lijkt te worden (‘stabiele fase’), maar vervolgens kan ze weer opvlammen (‘actieve fase’).

Bacteriële artritis is een vrij vaak voorkomende complicatie van reumatoïde artritis. Hierbij ontstaat een infectie door een bacterie in een gewricht.

Engelse vertaling

rheumatoid arthritis

Verwante ziektebeelden

ziekte van Still, syndroom van Felty, jeugdreuma

Organisaties, stichtingen, instituten en gespecialiseerde klinieken

  • Nationaal Reuma Fonds, Postbus 59091, 1040 KB Amsterdam, tel. 020 5896464, www.reumafonds.nl
  • Nationale Reumalijn: 0900 2030300: geeft advies en informatie over alle aspecten van leven met reuma, zoals praktische tips voor dagelijkse problemen, patientenrecht en klachten, knelpunten in de zorg, moglijheden op de arbeidsmarkt en sociale voorzieningen en financiele regelingen voor aanpassingen en hulpmiddelen.

Synoniemen

Andere namen voor reumatoïde artritis zijn reumatoïde arthritis, RA, gewrichtsreuma, reuma, reumatische artritis, en reuma met gewrichtsontsteking.

Scroll naar boven