Rabdomyolyse

Bijgewerkt op 27 september 2021

Wat is rabdomyolyse?

Rabdomyolyse is afbraak van spiercellen. Doordat spiercellen kapot gaan komen bestanddelen uit de cellen vrij. Deze bestanddelen komen in het bloed terecht. Ze kunnen elders in het lichaam schade veroorzaken. Er zijn veel verschillende oorzaken voor het ontstaan van rabdomyolyse.

Andere veel gebruikte termen voor rabdomyolyse zijn spierverval, spierafbraak, en spierweefselafbraak.

Hoe vaak komt ‘t voor?

Het is niet precies bekend hoe vaak rabdomyolyse voorkomt. De aandoening leidt namelijk niet altijd tot klachten waarmee je naar de dokter gaat.

In de Verenigde Staten wordt de diagnose jaarlijks zo’n 26.000 keer gesteld. Vertaald naar de Nederlandse situatie zou dat jaarlijks ongeveer 1.300 patiënten betekenen. Het gaat dan om patiënten bij wie de aandoening is vastgesteld. In werkelijkheid zullen er veel meer mensen zijn die spierafbraak hebben. Zij hebben er echter niet of weinig last van en melden zich niet bij de dokter.

Oorzaken rabdomyolyse

Er zijn veel verschillende oorzaken voor rabdomyolyse. De meeste oorzaken zijn in onderstaande categorieën in te delen.

Lichamelijke inspanning

Extreme lichamelijke inspanning, waaronder bijvoorbeeld ook een zware epileptische aanval, kunnen tot rabdomyolyse leiden.

rabdomyolyse door zwarte lichamelijke inspanning

Verwonding

Spiercellen kunnen kapot gaan door directe verwonding van de spieren. Hetzelfde geldt voor diepe brandwonden waarbij spieren zijn aangetast. Ook bij operaties gaan vaak spiercellen kapot.

Geneesmiddelen & drugs

Er zijn behoorlijk wat geneesmiddelen die spierafbraak als bijwerking kunnen geven. De zogenaamde ‘statines‘ staan hierom bekend. Maar er zijn nog veel andere medicijnen die ook afbraak van spiercellen kunnen veroorzaken. Ook gebruik van drugs, zoals ecstasy, kan leiden tot rabdomyolyse.

Alcohol

Overmatig alcoholgebruik kan leiden tot afbraak van spiercellen.

Spierziekten

Afbraak van spiercellen komt ook voor bij spierziekten zoals spierdystrofie van Duchenne, dermatomyositis en polymyositis.

Stofwisselingsziekten

Er zijn een aantal zeldzame stofwisselingsziekten die rabdomyolyse kunnen veroorzaken. Voorbeelden zijn de ziekte van Tarui en een tekort aan het enzym carnitine palmitoyltransferase IA (carnitine palmitoyltransferase IA-deficiëntie).

Oververhitting

Oververhitting en nog een groot aantal andere ziektebeelden kunnen met spierafbraak gepaard gaan.

Onderaan deze pagina staat een uitgebreide lijst van oorzaken voor rabdomyolyse.

Welke klachten geeft het?

Rabdomyolyse hoeft niet altijd klachten te geven. Een kenmerkend verschijnsel bij ernstige afbraak van spierweefsel is donkere verkleuring van de urine. Dit wordt veroorzaakt doordat myoglobine vrijkomt uit spiercellen en vervolgens via het bloed in de urine terechtkomt.

rabdomyolyse - donkere verkleuring van de urine
donkere verkleuring van de urine bij rabdomyolyse

De volgende symptomen kunnen aanwezig zijn (in afnemende frequentie):

  • spieren gevoelig bij aanraking
  • spierpijn
  • aangespannen spieren (spierspasmen, spasticiteit, spierrigiditeit)
  • minder kracht
  • zich zwak voelen
  • donkere urine
  • roze of rode urine
  • braken
  • buikpijn
  • dik been
  • dik bovenbeen
  • dik onderbeen
  • dikke arm
  • dikke armen
  • dikke benen
  • koorts
  • kramp of krampende pijn in het been
  • minder kracht in de arm
  • minder kracht in de armen
  • minder kracht in de benen
  • minder kracht in de hand
  • minder kracht in het been
  • misselijk
  • roodbruine urine
  • spierkramp in de arm
  • stijf been
  • stijf bovenbeen
  • stijf in de armen
  • stijf in de benen
  • stijf onderbeen
  • zich niet lekker voelen
  • aankomen in gewicht
  • kramp of krampende pijn in beide benen
  • moeheid
  • pijn in de gewrichten
  • stuiptrekkingen
  • verandering in geestelijke toestand
  • pijn aan de elleboog
  • pijn aan de enkel
  • pijn aan de hand
  • pijn aan de heup
  • pijn aan de knie
  • pijn aan de pols
  • pijn aan de schouder
  • pijn aan de tenen
  • pijn aan de voet
  • pijn in de vinger
  • plotseling overlijden (op relatief jonge leeftijd) kan in zeer zeldzame en extreme gevallen voorkomen

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Rabdomyolyse is niet iets wat je kunt zien. De diagnose wordt gesteld door middel van bloedonderzoek. Na afbraak van spiercellen kunnen namelijk in het bloed bestanddelen uit spiercellen worden aangetoond. Het gaat om myoglobine en het enzym creatine kinase. Kenmerken van rabdomyolyse zijn daarom:

Op grond van deze bevindingen wordt de diagnose gesteld.

Complicaties rabdomyolyse

Ernstige rabdomyolyse kan leiden tot aantasting van de nieren. Dit kan leiden tot slecht werkende nieren (nierfalen).

Wat is de behandeling?

Bij mensen met ernstige rabdomyolyse wordt vocht toegediend via een infuus. Als er beschadiging van de nieren is kan het nodig zijn om te behandelen met hemodialyse of hemofiltratie. Verder is behandeling afhankelijk van de onderliggende oorzaak van de spierafbraak.

Engelse vertaling

rhabdomyolysis

Uitgebreide lijst van oorzaken

Hieronder vind je een uitgebreide lijst met oorzaken van rabdomyolyse. Het getal achter elke oorzaak geeft een schatting van het aantal mensen dat jaarlijks te maken krijgt met afbraak van spierweefsel. Bij slechts een klein aantal van deze mensen zal rabdomyolyse als hoofddiagnose worden gesteld.

Zeer veel voorkomende oorzaken van rabdomyolyse (>10.000 gevallen per jaar)

  • verwonding & operatie – 142.500
  • brandwonden (thermisch letsel) – 23.750
  • dronkenschap (alcoholintoxicatie (intentioneel)) – 11.250
  • gebruik van alcoholische drank (alcoholconsumptie) – 10.000
  • koude omgeving (blootstelling aan koude) – 10.000

Veel voorkomende oorzaken van rabdomyolyse (>1.000 gevallen per jaar)

Zeldzame gevallen van rabdomyolyse (<100 gevallen per jaar)

Zeer zeldzame gevallen van rabdomyolyse (<10 gevallen per jaar)

Extreem zeldzame gevallen van rabdomyolyse (<1 geval per jaar)

Synoniemen

Andere namen voor rabdomyolyse zijn rhabdomyolyse, spierverval, verval van spierweefsel, spierafbraak, afbraak van spiercellen, afbraak van spierweefsel, en spierweefselafbraak.


Gepubliceerd door: Simpto.nl
Datum van publicatie: 16 december 2016
Auteur: Erwin Douwes
Laatst bijgewerkt op: 10 januari 2017

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven