Bijgewerkt op 22 november 2021
Wat is pseudojicht?
Pseudojicht is een niet zo vaak voorkomende aandoening waarbij calciumpyrofosfaatkristallen zich afzetten in gewrichten en zo gewrichtsontsteking kunnen veroorzaken. De aandoening komt vooral voor bij ouderen. De term ‘pseudojicht’ is verouderd en werd gebruikt omdat de symptomen erg lijken op die van jicht. De medische term voor deze aandoening is calciumpyrofosfaat-artritis, of CPP-artritis of pyrofosfaatartropathie.
Welke klachten?
De volgende klachten kunnen optreden:
- Gewrichtsontsteking
- vaak zwelling van de gewrichten, vooral:
- dikke knie (door vochtophoping in de knie)
- zwelling van de schouder
- dikke enkel
- zwelling van de pols
- vaak zwelling van de gewrichten, vooral:
De klachten komen vaak in aanvallen. De aanvallen kunnen dagen tot weken, of zelfs maanden, duren.
Wat is de oorzaak?
De oorzaak van de klachten die optreden bij pseudojicht is het neerslaan van calciumpyrofosfaatkristallen in de gewrichtsspleet en het gewrichtskraakbeen. Het ontstaan van zulke kristallen kan gebeuren bij mensen die hiervoor een erfelijke aanleg hebben of bij mensen die andere ziektes hebben die de kans op het neerslaan van dergelijke kristallen vergroten. Voorbeelden van dergelijke ziektes zijn hyperparathyreoïdie, de ziekte van Wilson en hemochromatose. Ook kan pseudojicht voorkomen bij ouderen boven de 75 jaar.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnose kan worden gesteld door met behulp van anamnese, lichamelijk onderzoek, laboratoriumonderzoek, beeldvormend onderzoek en een gewrichtspunctie.
- Lichamelijk onderzoek: zwelling van gewrichten, bijvoorbeeld dikke knie door vocht in de knie (hydrops van de knie), verminderde beweeglijkheid van bepaalde gewrichten etc.
- Laboratoriumonderzoek: bij onderzoek van het bloed kunnen de zogenaamde ontstekingsparameters, zoals bijvoorbeeld het CRP-gehalte, verhoogd zijn;
- Röntgenonderzoek: op röntgenfoto’s van de gewrichten is vaak verkalking van gewrichtskraakbeen zichtbaar. Dit wordt chondrocalcinose genoemd. Als de knieën aangetast zijn kan verkalking van de menisci worden gezien;
- Gewrichtspunctie: de diagnose kan worden bevestigd door het aantonen van calciumpyrofosfaatkristallen in gewrichtsvocht.
Wat is de behandeling?
Pseudojicht wordt behandeld met NSAID’s. Soms kan het nuttig zijn om de druk in het gezwollen gewricht te verminderen door gewrichtsvocht af te tappen. Dit gebeurt met een gewrichtspuntie. Bij sommige mensen is colchicine effectief. Ook kan de behandelend arts kiezen voor behandeling met corticosteroïden, bijvoorbeeld via een injectie direct in het gewricht (intra-articulaire injectie). Als al deze middelen niet of onvoldoende werken kan de arts anakinra (merknaam: Kineret) voorschrijven. Chronische gewrichtsontsteking door pseudojicht wordt vaak behandeld met hydroxychloroquine of methotrexaat. Preventie is niet mogelijk.
Wat is het beloop?
Pseudojicht is in principe een onschuldige aandoening. Als de aandoening niet of onvoldoende behandeld wordt kunnen echter op de lange termijn afwijkingen van de aangetaste gewrichten ontstaan.
Synoniemen
pyrofosfaatartropathie, calciumpyrofosfaat-artritis, CPP-artritis, calciumpyrofosfaatkristalartropathie
Engelse vertaling
pseudogout, calcium pyrophosphate deposition disease, CPPD
Verder lezen / Referenties
- DA Haverkort, SC van Bokhoven ea, ‘De diverse uitingen van calciumpyrofosfaat-artritis‘, gepubliceerd in de rubriek ‘Klinische les’ van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde van 19 november 2021; 165(46): pagina’s 18-24.