Bijgewerkt op 26 maart 2024
Wat is alcoholische neuropathie?
Alcoholische neuropathie is een aandoening waarbij de zenuwen worden aangetast door langdurig overmatig gebruik van alcoholische drank. Het leidt tot pijn, spierzwakte, spierkramp en gevoelsstoornissen in de voeten en handen, en later de benen en soms ook de armen. Hoewel alcoholische neuropathie niet levensbedreigend is kunnen de gevolgen ervan de kwaliteit van leven behoorlijk aantasten.
De aandoening wordt veroorzaakt door directe schade van alcohol aan de zenuwen. Daarnaast speelt ook vaak een tekort aan bepaalde vitamines mee bij het ontstaan van de zenuwschade, met name tekorten aan vitamine 1 (thiamine), vitamine B12, en foliumzuur. Mensen met een alcoholverslaving eten namelijk vaak slecht waardoor op den duur vitaminetekorten ontstaan.
De behandeling van alcoholische neuropathie kan bestaan uit stoppen met gebruik van alcoholische drank, gebruik van voedingssupplementen om de vitaminetekorten tegen te gaan, en pijnstillers tegen pijnklachten.
Hoe vaak komt het voor?
Het is niet exact bekend hoe vaak alcoholische neuropathie voorkomt in Nederland. Wel is bekend dat ongeveer een-derde van de alcoholisten als te kampen heeft met aantasting van zenuwen. Omdat alcoholisme vaak voorkomt schatten wij dat jaarlijks in Nederland duizenden mensen alcoholische neuropathie krijgen.
Wat is de oorzaak?
Aantasting van zenuwen bij alcoholische neuropathie wordt veroorzaakt door langdurig gebruik van grote hoeveelheden alcoholische drank, vaak in combinatie met een tekort aan vitamines door slechte voeding. Het is niet helemaal duidelijk in hoeverre aantasting van zenuwen het gevolg is van directe schade door alcohol of door vitaminetekorten door slechte voeding.
Aantasting zenuwen door ondervoeding
Mensen met een alcoholprobleem eten vaak slecht door het missen van maaltijden. Dat kan het gevolg zijn van klachten en complicaties van alcoholische neuropathie, zoals verminderde eetlust, braken, en alcoholische gastritis. Daarnaast wordt ook het slijmvlies van maag en darm direct door alcohol aangetast. Het gevolg is een verminderde opname van voedingsstoffen in het maagdarmkanaal, waaronder vitamines. Zo kan een tekort aan vitamine B1 (thiamine deficientie) direct leiden tot aantasting van zenuwen. Ook een tekort aan vitamine B6 kan bijdragen aan aantasting van zenuwen.
Veel onderzoekers gaan er vanuit dat de aantasting van zenuwen bij alcoholische neuropathie vooral wordt veroorzaakt door ondervoeding. Dat directe aantasting van zenuwen door alcohol zelf ook bijdraagt aan de zenuwschade kan echter niet worden uitgesloten.
Aantasting zenuwen door alcohol
Bij inname van alcohol wordt alcohol door het lichaam omgezet in andere stoffen, zoals aceetaldehyde. Het overmatig gebruik van alcoholische drank kan leiden tot ophoping van bepaalde afvalstoffen in het lichaam. Deze stoffen zouden mogelijk direct schade kunnen veroorzaken aan zenuwweefsel.
Welke symptomen geeft het?
Aantasting van de zenuwen bij alcoholische neuropathie leidt tot klachten van pijn, spierzwakte en gevoelsstoornissen. De aantasting begint aan het uiteinde van de zenuwen. Daarom beginnen de klachten meestal aan de tenen en/of vingers, en stijgen later op richting voeten/handen en verder omhoog.
De volgende klachten kunnen optreden:
- doof gevoel
- tintelend of prikkend gevoel
- pijn in de onderste ledematen:
- pijn in de voeten
- pijn in het onderbeen
- pijn in de bovenste ledematen:
- pijn in de handen
- spiersamentrekkingen / spierkrampen
- afname van de spierkracht
- dunner worden van spieren (spieratrofie)
- verlies van functie van de spieren:
- problemen met plassen:
- plas niet op kunnen houden (urine-incontinentie)
- moeite om te beginnen met plassen
- gevoel dat niet alles is uitgeplast
- problemen met de ontlasting:
- ontlasting niet op kunnen houden
- obstipatie
- diarree
- problemen met plassen:
- moeite om in evenwicht te blijven, met als gevolg:
- regelmatig vallen
- moeite om een erectie te krijgen (impotentie)
- moeite met praten
- moeite met slikken
- slecht tegen warmte kunnen, vooral na inspanning
- misselijkheid, soms met braken
- duizeligheid
- licht gevoel in het hoofd
De klachten ontstaan geleidelijk en zijn meestal aan beide kanten van het lichaam aanwezig. Dus als zich aan de linker voet symptomen voordoen zal dat aan de rechter voet ook zo zijn of zullen de symptomen daar snel ontstaan. Pijnklachten kunnen zowel dof als stekend of brandend van aard zijn.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Alcoholische neuropathie geeft vergelijkbare symptomen als verschillende andere vormen van neuropathie. Daarom kan het voor artsen lastig zijn om de diagnose te stellen. De diagnose kan worden gesteld door andere oorzaken van de klachten uit te sluiten. Dat gebeurt meestal door aanvullend onderzoek te doen, zoals laboratoriumonderzoek, zenuwgeleidingsonderzoek, elektromyografie, zenuwbiopsie en/of beeldvormend onderzoek.
Bloedonderzoek
Met behulp van bloedonderzoek kunnen andere oorzaken van neuropathie, zoals bijvoorbeeld diabetische neuropathie of loodvergiftiging, worden uitgesloten. Bij diabetische neuropathie zal het hemoglobine HbA1C gehalte in het bloed verhoogd zijn. Bij loodvergiftiging het lood gehalte in het bloed.
Omdat alcoholische neuropathie vaak gepaard gaat met ondervoeding zullen in het bloed vaak tekorten aan bepaalde vitamines worden gevonden. Zo kan het vitamine B12 gehalte en het foliumzuur gehalte in het bloed verlaagd zijn.
Door overmatig alcoholgebruik raakt op den duur de lever beschadigd. Afwijkende leverwaarden in het bloed kunnen ook een aanwijzing zijn voor alcoholische neuropathie als oorzaak van de klachten.
Wat is de behandeling?
Er is geen behandeling waarmee alcoholische neuropathie kan worden genezen. De belangrijkste maatregel bij behandeling van alcoholische neuropathie is het stoppen van de consumptie van alcoholische dranken. Dat is niet makkelijk. Alcoholverslaving maakt het moeilijk om van de drank af te blijven. Hiervoor kan professionele hulp nodig zijn. Stoppen met alcoholgebruik helpt om verdere achteruitgang van de zenuwen te voorkomen.
Naast stoppen met alcoholgebruik kunnen een aantal andere maatregelen worden genomen om symptomen te verminderen:
- voedingssupplementen / multivitamines met daarin:
- foliumzuur
- vitamine B1
- vitamine B6
- vitamine B12
- vitamine E
- geneesmiddelen
- geneesmiddelen tegen de pijn:
- gewone pijnstillers
- tricyclische antidepressiva
- anti-epileptica
- geneesmiddelen tegen plasklachten
- geneesmiddelen tegen de pijn:
- fysiotherapie voor het verbeteren van de spierkracht en de lichaamsbalans
- medische hulpmiddelen
- speciale kousen om de bloeddruk te ondersteunen (voorkomen van duizeligheid)
- speciale schoenen voor betere stabiliteit (voorkomen van vallen)
Wat is het beloop?
De aantasting van zenuwen bij alcoholische neuropathie gaat geleidelijk en begint meestal aan de uiteinden van de zenuwen. Dat betekent dat de klachten vaak beginnen in voeten en handen, en daarna pas uitbreiden naar benen en armen.
De klachten zijn meestal blijvend en zullen toenemen als niet wordt gestopt met gebruik van alcohol. In de loop van maanden tot jaren kan dat leiden tot serieuze beperkingen.
Als in een vroeg stadium wordt gestopt met inname van alcohol en vitaminesupplementen worden gebruikt dan is de aandoening bij een aantal mensen reversibel. Naarmate de aandoening langer bestaat en de klachten toenemen zullen zenuwen onherstelbaar beschadigd raken. Symptomen kunnen dan levenslang aanwezig blijven.
Hoe kun je het voorkomen?
Alcoholische neuropathie is te voorkomen door de volgende maatregelen:
- vermijden van overmatig alcoholgebruik, of helemaal geen alcoholische drank gebruiken
- gezond eten
- gebruik van multivitamines
Synoniemen
alcoholische polyneuropathie
Engelse vertaling
alcoholic neuropathy, alcoholic polyneuropathy, alcohol leg, alcohol-induced nerve damage
Reacties van lotgenoten
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt feedback geven op het artikel, vragen stellen en/of aanvullingen of adviezen geven. Andere lezers kunnen daar weer op reageren. Zo kan een levendige discussie ontstaan. Het is ook een manier om in contact te komen met andere mensen met alcoholische neuropathie. Reacties worden niet automatisch gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie van Simpto.nl gezien zijn. Daar kan soms enige uren overheen gaan.