Pleuritis carcinomatosa

Bijgewerkt op 21 februari 2022

Wat is pleuritis carcinomatosa?

Pleuritis carcinomatosa is een ontsteking van de longbladen (borstvlies en longvlies) door uitzaaiingen van kanker naar de longbladen. Dit veroorzaakt vaak kortademigheid. Meestal is de aandoening het gevolg van longkanker of borstkanker, maar ook andere vormen van kanker kunnen leiden tot pleuritis carcinomatosa.

Hoe vaak komt ’t voor?

De diagnose pleuritis carcinomatosa wordt in Nederland jaarlijks naar schatting 1.500 – 2.000 keer gesteld.

Wat is de oorzaak?

Pleuritis carcinomatosa wordt veroorzaakt door kanker elders in het lichaam. In principe kan dat elke soort kanker zijn. De meest voorkomende oorzaken zijn (in volgorde van voorkomen):

• Longkanker
• Borstkanker
• Lymfeklierkanker (maligne lymfoom)
• Eierstokkanker
• Maagkanker
• Prostaatkanker

Welke symptomen geeft het?

De volgende klachten komen voor:

• Kortademigheid (meestal)
• Hoesten (regelmatig)
• Pijn in de borstkas (regelmatig)
• Afvallen (regelmatig)
• Geen trek in eten (soms)
• Zich niet lekker voelen (soms)
• Pijn aan de borstwand (soms)

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Lichamelijk onderzoek

De arts zal bij lichamelijk onderzoek vaak een demping horen bij het bekloppen van de borstkas. Dit wordt veroorzaakt door met ophoping van vocht tussen beide longbladen (pleuravocht).

Bloedonderzoek

Bij bloedonderzoek zijn vaak de bloedbezinking en het ontstekingseiwit CRP verhoogd.

Beeldvormend onderzoek

Op een röntgenfoto van de borstkas is bijna altijd pleuravocht zichtbaar. Op een CT-scan van de borstkas worden vaak ook knobbeltjes gezien. Bovendien is het longvlies vaak verdikt.

Pleurapunctie

Uiteindelijk zal de diagnose gesteld worden door pleuravocht af te tappen. Dit wordt pleurapunctie genoemd. Het afgenomen pleuravocht bevat vaak veel eiwitten. Er is sprake van een zogenaamd exsudaat. Het vocht wordt onder de microscoop onderzocht op de aanwezigheid van afwijkende cellen. In het pleuravocht worden vaak kwaadaardige cellen aangetroffen. Aan het type cellen kan men vaak zien van welk type tumor de cellen afkomstig zijn. Ook kan het aantonen van zogenaamde tumormerkstoffen, zoals bijvoorbeeld carcinoembryonaal antigeen (CEA), helpen bij het stellen van de diagnose.

Wat is de behandeling?

Behandeling van pleuritis carcinomatosa is gericht op het behandelen van de oorspronkelijke tumor. Als die nog niet bekend is zal worden gezocht naar de oorspronkelijke tumor. Daarnaast zal de kortademigheid worden behandeld door de hoeveelheid pleuravocht te verminderen. Dat kan op verschillende manieren.

Bij een pleurapunctie wordt een prik in de borstwand gegeven waarbij het vocht opgezogen. Als grote hoeveelheden pleuravocht worden aangemaakt zal een zogenaamde thoraxdrain worden aangelegd. Dat is een slangetjes dat wordt ingebracht in de borstkas en waarlangs continu vocht kan aflopen dat wordt opgevangen in een reservoir.

Ook kan geprobeerd worden om de pleuraruimte dicht te maken door het borstvlies en het longvlies vast te maken aan elkaar. Er kan zich dan geen vocht meer ophopen in de pleuraruimte.  Dit wordt pleurodese genoemd.

Een andere optie is het aanleggen van een zogenaamde pleuroperitoneale shunt. Dit is een operatie waarbij een verbinding wordt gemaakt tussen de longholte (pleuraruimte) en de buikholte (peritoneale holte). Met een pompje wordt het vocht vanuit de longholte naar de buikholte afgevoerd.

Ten slotte is het mogelijk de kortademigheid tegen te gaan door het borstvlies met een operatie te verwijderen. Er kan dan geen pleuravocht meer worden aangemaakt. Een dergelijke operatie wordt pleurectomie genoemd.

Synoniemen

pleurale metastasen door carcinoom

Engelse vertaling

malignant pleural effusion