Bijgewerkt op 10 februari 2022
Wat is pleura-empyeem?
Pleura-empyeem is een ophoping van pus in de pleuraholte. Dat is de ruimte tussen het longvlies en het borstvlies. Het longvlies bekleedt de buitenkant van de longen. Het borstvlies bekleedt de binnenkant van de borstwand.
Wat is de oorzaak?
Pus ontstaat meestal ten gevolge van een infectie door bacteriën. Ophoping van pus in de pleuraholte kan ontstaan ten gevolge van infectie van het longvlies (pleuritis), longontsteking door bacteriën (bacteriële pneumonie), en na binnendringen van bacteriën in de pleuraholte. Dit laatste kan ontstaan tijdens een operatie aan de borstkas of door een verwonding van de borstkas.
Welke symptomen geeft het?
Pleura-empyeem kan tot verschillende klachten leiden, zoals hoesten, pijn aan de borstkas, koorts en kortademigheid.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnose wordt gesteld op grond van het verhaal van de patiënt, de bevindingen bij lichamelijk onderzoek, bloedonderzoek en beeldvormend onderzoek. De diagnose kan worden bevestigd door met een pleurapunctie pus af te nemen.
Lichamelijk onderzoek
Bij bekloppen (percussie) van de borstkas kan de arts op sommige plaatsen een gedempt geluid horen. Bij luisteren met de stethoscoop (auscultatie) kan het ademgeruis zachter zijn ter plekke van het pleura-empyeem.
Bloedonderzoek
Bij bloedonderzoek kunnen vaak aanwijzingen worden gevonden voor een infectie door bacteriën. Zo kunnen de zogenaamde ontstekingsparameters verhoogd zijn, zoals de bloedbezinkingssnelheid en het CRP-gehalte. Ook kan het aantal witte bloedcellen flink verhoogd zijn. Dit wordt leukocytose genoemd. Ook kan het aantal jonge witte bloedcellen oververtegenwoordigd zijn. Dit wordt linksverschuiving genoemd.
Beeldvormend onderzoek
Op een röntgenfoto van de borstkas (X-thorax) is vaak een verbreding van de pleuraruimte zichtbaar. Ook kunnen afwijkingen zichtbaar zijn ten gevolge van de onderliggende oorzaak, bijvoorbeeld een longontsteking. Om ophoping van vloeistof in de pleuraholte te bevestigen kan een echo van de borstkas worden gemaakt. CT-scan en MRI-scan kunnen deze afwijkingen ook worden gezien.
Pleurapunctie
Als met een pleurapunctie vocht wordt afgenomen uit de pleuraholte zal dit er uitzien als pus. De pus kan vervolgens op kweek worden gezet om erachter te komen welke bacterie verantwoordelijk is voor de infectie. Een andere manier om daar achter te komen is middels PCR (polymerase chain reaction). Hiermee kan het DNA van de ziekteverwekker worden aangetoond.
Wat is de behandeling?
Mensen met pleura-empyeem worden opgenomen in het ziekenhuis. De behandeling bestaat uit drainage van de pus en toediening van antibiotica.
Drainage
De pus kan worden verwijderd door middel van het inbrengen van een buisje (engels: ‘tube’) in de borstkas. De pus loopt dan af via dit buisje. Dit wordt drainage genoemd. Omdat de pus stroperig is en soms vliezen in de pleuraholte aanwezig zijn kan het lastig zijn om met drainage alle pus te verwijderen. Het kan helpen om via het buisje een middel als urokinase toe te voegen. Dat zorg ervoor dat de pus vloeibaarder wordt en daardoor makkelijke afvloeit. Soms zal het nodig zijn om de pus met een operatie te verwijderen. Tegenwoordig wordt dat steeds vaker met een kijkoperatie gedaan. Dit wordt video-assisted thoracoscopic surgery (VATS) genoemd.
In geval van ernstig aanhoudend pleura-empyeem wordt soms via een operatie een opening gemaakt in de borstkas. Dit wordt thorax-fenestratie of Clagett-holte genoemd. Dit wordt gedaan om ophoping van pus in de borstkas tegen te gaan. Kijk voor meer informatie hierover op de webpagina over Clagett-holte.
Antibiotica
De meeste patiënten met pleura-empyeem zullen antibiotica via een infuus direct in de bloedbaan (intraveneus) toegediend krijgen. Als al bekend is welke bacterie de infectie veroorzaakt kan heel gericht een antibioticum worden gekozen. Als dat nog niet bekend is zal een zogenaamd breedspectrum antibioticum worden gekozen.
Hoe vaak komt het voor?
Pleura-empyeem komt niet zo vaak voor. Er zijn bij ons geen exacte data bekend over de frequentie van voorkomen.
Wat is het beloop?
Na succesvolle behandeling volgt ontslag uit het ziekenhuis. Wel zal na enige tijd een controleafspraak moeten plaatsvinden. Hierbij wordt gecontroleerd of de klachten en afwijkingen weg zijn gebleven. Wanneer eerder opnieuw klachten optreden dienen patiënten een afspraak te maken bij de behandelend arts.
Complicaties die kunnen optreden zijn de vorming van een fistel tussen longvlies en bronchiën (bronchopulmonale fistel) en/of verdikking van de pleura. Ook zal bij sommige patiënten opnieuw een pleura-empyeem ontstaan.
Synoniemen
pleuraal empyeem, longempyeem, pusophoping tussen de longbladen, pyothorax, thoraxempyeem, empyeem van de thorax