Bijgewerkt op 12 juli 2021
Wat is plasangst?
Plasangst is een aandoening waarbij je niet of nauwelijks in staat bent om te plassen als anderen in de buurt zijn, bijvoorbeeld in openbare toiletten. Het wordt beschouwd als een vorm van sociale angststoornis (sociale fobie). De medische naam voor plasangst is parurese of paruresis. Een andere naam voor de aandoening is blaasschaamte.
Wat is de oorzaak?
Als je zenuwachtig bent trekken de spieren die moeten ontspannen om te kunnen plassen juist samen. Het gaat dan om spieren die aan de onderkant van de urineblaas de blaashals dicht houden. Pas als er geplast wordt zullen deze spieren zicht ontspannen. Bij mensen met plasangst zullen deze spieren zich door omstandigheden niet goed ontspannen. Hierdoor kan de urine niet door de blaashals passeren. Waarom dit bij de ene persoon leidt tot problemen en bij de ander niet is niet goed bekend.
Hoe vaak komt het voor?
Omdat mensen zich ervoor schamen wordt er weinig over gesproken. Daarom denken veel mensen met deze aandoening dat zij de enige zijn met dit probleem. Blaasschaamte is echter een veel voorkomende aandoening. Naar schatting heeft 6-7% van de mensen er last van. De aandoening komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.
Wat is de behandeling?
Er zijn verschillende manieren waarop plasangst kan worden behandeld. Er zijn adviezen, manieren om de symptomen te vermijden (symptomatische behandeling) en behandelingen waarmee de onderliggende angst wordt aangepakt, waaronder angstremmende medicijnen (anxiolytica). Het doel van de behandeling is om zonder problemen te kunnen plassen, ook wanneer anderen in de buurt zijn. Behandeling kan worden gedaan door huisarts, psycholoog en/of psychiater, en soms door een uroloog.
Gedragstherapie
Gedragstherapie is een therapievorm waarbij verondersteld wordt dat de problematiek een gevolg is van ingesleten gedragspatronen. Bij angsten gaat het dan vaak om vermijdingsgedrag. Na het bewust worden van de aanwezigheid van deze patronen wordt geprobeerd deze te vervangen. Cognitieve gedragstherapie gaat er vanuit dat de gedragspatronen op zichzelf weer het gevolg zijn van denkpatronen, en probeert indirect door het veranderen van denkpatronen de gedragspatronen te veranderen.
Desensitisatie
Met desensitisatie wordt bedoeld het blootstellen aan situaties die tot klachten leiden, bijvoorbeeld door beetje bij beetje te wennen aan het (proberen te) plassen in openbare toiletten. Door steeds verder te gaan met de blootstelling kan langzaam vooruitgang geboekt worden. Eventueel kan dit in combinatie met gebruik van angstremmende geneesmiddelen gebeuren.
Symptomatische behandeling
Zelfcatheterisatie
Door zelfcatheterisatie wordt het mogelijk om wel in openbare toiletten te plassen. Het gaat dan om het aanleren om een catheter aan te brengen die kortdurend via de penis wordt ingebracht en na het aflopen van de urine wordt verwijderd. Dit worden intermitterende catheters genoemd, in tegenstelling tot verblijfscatheters die langdurig blijven zitten. Het zelf aanbrengen van een urinecatheter gebeurt meestal via een afdeling urologie.
Geneesmiddelen
Bepaalde geneesmiddelen kunnen helpen de klachten van plasangst te verminderen of zelfs verhelpen. Het gaat dan in eerste instantie om medicijnen die gevoelens van angst verminderen. Dit soort middelen wordt anxiolytica genoemd. Daarnaast worden soms geneesmiddelen voorgeschreven die het samentrekken van de blaas bevorderen.
Wat is het beloop?
Behandeling is vaak een langdurig proces, en zal niet in alle gevallen succesvol zijn.
Synoniemen
Andere namen voor plasangst zijn blaasschaamte, verlegen blaas, parurese, paruresis en plas-angst.
Engelse vertaling
shy bladder syndrome, paruresis, avoidant paruresis, bashful bladder syndrome, psychogenic urinary retention