Bijgewerkt op 11 december 2023
Wat is een placentaloslating?
Een placentaloslating is het voortijdig loslaten van de placenta (moederkoek) van de wand van de baarmoeder. Normaal gesproken zal de placenta pas loslaten nadat het kind geboren is. Bij een placentaloslating gebeurt dit al voor de geboorte. Dat kan een gedeeltelijke loslating zijn of een volledige loslaging. Het is een ernstige aandoening die kan leiden tot overlijden van het ongeboren kind. Bovendien kan de loslating leiden tot een ernstige bloeding die kan leiden tot shock bij de moeder.
De medische term voor loslating van de placenta is abruptio placentae of solutio placentae. Placentaloslating is een zwangerschapscomplicatie.
Welke oorzaken zijn er?
Het wordt vaak niet precies duidelijk wat de oorzaak is van de voortijdige loslating van de placenta. Er zijn een aantal risicofactoren bekend, namelijk:
- verwonding aan de buik;
- val of ongeval, waaronder verkeersongeval;
- tijdens eerdere zwangerschap placentaloslating gehad;
- hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap;
- hoge leeftijd van de moeder (>36 jaar), of juist jonge leeftijd van de moeder (<20 jaar);
- meerdere zwangerschappen doorgemaakt (multipariteit);
- suikerziekte;
- roken;
- drinken van alchoholische drank tijdens de zwangerschap;
- gebruik van cocaïne;
- eerder een keizersnede gehad;
- zwangerschapsvergiftiging;
- korte navelstreng;
- meerlingszwangerschap;
- voortijdig breken van de vliezen en langdurig gebroken vliezen (> 24 uur);
- het hebben van een stollingsstoornis (coagulopathie); dit verhoogt de kans op het ontstaan van een bloeding achter de placenta, waardoor deze loslaat.
Welke symptomen geeft het?
Omdat de placenta van groot belang is voor de voorziening van zuurstofrijk bloed en voedingsstoffen aan het ongeboren kind kan loslating van de placenta tot een ernstige situatie leiden waarbij het ongeboren kind in gevaar komt. Bovendien kan de loslating leiden tot een ernstige bloeding. Dit kan leiden tot shock bij de moeder.
Placentaloslating kan bij de moeder leiden tot de volgende symptomen:
- buikpijn
- harde buik
- bloedverlies uit de vagina
- pijn in de rug
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnose wordt gesteld op grond van de klachten, bevindingen bij lichamelijk onderzoek, laboratoriumonderzoek, beeldvormend onderzoek en cardiotocografie (CTG).
Lichamelijk onderzoek
Bij lichamelijk onderzoek zal de buik vaak gespannen zijn en gevoelig bij aanraking. Tevens kan sprake zijn van vaginaal bloedverlies. Bij veel bloedverlies kan shock optreden. In dat geval zal de bloeddruk verlaagd zijn (hypotensie) en de hartslag verhoogd.
Bloedonderzoek
Bij bloedonderzoek kunnen door bloedverlies het hemoglobine gehalte en het hematocriet verlaagd zijn. Ook kunnen afwijkingen optreden in de bloedstollingparameters. Het aantal bloedplaatjes kan verlaagd zijn. Dit wordt trombocytopenie genoemd.
Beeldvormend onderzoek
Op een echo van de buik kunnen afwijkingen zichtbaar zijn. Zo kan een bloeding achter de placenta zichtbaar worden op een echo. Dit wordt retroplacentair hematoom genoemd. Op de afbeelding hieronder is een dergelijk retroplacentair hematoom zichtbaar bij de ‘R’. De placenta is aangegeven met een ‘P’. De foetus met een ‘F’.
Als geen afwijkingen op de echo worden gezien maar de arts toch een sterke verdenking heeft op het bestaan van een placentaloslating wordt soms een MRI-scan gemaakt.
Cardiotocografie
Bij een uitgebreide placentaloslating komt het ongeboren kind in de problemen. Artsen spreken van ‘foetale nood’. Dit is op het cardiotocogram zichtbaar als een vertraging van de hartslag van het ongeboren kind. Tijdens de bevalling kan ook een golfpatroon van de foetale hartslag zichtbaar zijn. Zie afbeelding hieronder.
Wat is de behandeling?
Loslating van de placenta is een ernstige aandoening waarvoor altijd behandeling door een gynecoloog geboden is. Zwangere vrouwen bij wie een placentaloslating is vastgesteld worden opgenomen in het ziekenhuis.
Bij een geringe loslating van de placenta wordt vaak alleen bedrust voorgeschreven. Bij uitgebreidere loslating die optreedt na de 36ste zwangerschapsweek zal de behandelend arts overwegen om de bevalling in te leiden. Dat zal bij voorkeur een vaginale bevalling zijn, maar bij foetale nood zal in principe een keizersnede worden uitgevoerd. Bij uitgebreidere loslating van de placenta die optreedt voor de 36ste zwangerschapsweek zal de arts overwegen om te behandelen met corticosteroïden. Dit versnelt de ontwikkeling van de longen van het ongeboren kind. Hierdoor is het kind meer levensvatbaar als een spoedkeizersnede nodig is.
Zwangere vrouwen met een uitgebreidere placentaloslating krijgen een infuus om snel vocht te kunnen toedienen in geval van shock. Bloeddruk en hartslag zullen regelmatig gecontroleerd worden om tijdig vast te kunnen stellen of shock optreedt. Ook het ongeboren kind zal worden gemonitored.
Als veel bloedverlies optreedt kan een bloedtransfusie nodig zijn. Als de bloeding moeilijk te stoppen is kan de gynecoloog overwegen om de gehele baarmoeder middels een operatie te verwijderen.
Beloop en prognose
Beloop en prognose zijn afhankelijk van de uitgebreidheid van de loslating, en van de snelheid waarmee adequate behandeling wordt ingesteld. Voor het kind is de prognose sterk afhankelijk van de zwangerschapsduur. Hoe korter de zwangerschapsduur des te slechter de prognose. In ongeveer 10% van de gevallen zal het kind niet overleven. In zeldzame gevallen kan de aandoening zelfs leiden tot overlijden van de moeder.
Complicaties
Als de loslating van de placenta leidt tot een uitgebreide bloeding kan bij de moeder een situatie van shock ontstaan. Als de bloeding niet tot stilstand kan worden gebracht kan het soms zelfs nodig zijn de gehele baarmoeder middels een operatie te verwijderen.
Bij de moeder kan ook diffuse intravasale stolling (DIS) optreden. Als dit gebeurt leidt dat tot bloedingen in de wand van de baarmoeder. Dit een kenmerkende blauw-paars gevlekte verkleuring van de baarmoederwand, wat zichtbaar wordt tijdens een operatie. Artsen spreken in dit geval van een couvelaire uterus.
Voorkomen van placentaloslating
Preventie van het voortijdig loslaten van de placenta richt zich op het vermijden van risicofactoren. Dat betekent vermijden van omstandigheden het oplopen van letsel, het goed regelen van eventueel aanwezige suikerziekte, het goed behandelen van een bestaande hoge bloeddruk etc.
Synoniemen
Andere namen voor een placentaloslating zijn abruptio placentae, loslating van de placenta, loslating van de nageboorte, loslating van de moederkoek, abruptio placentae, solutio placentae, afgescheurde placenta, afgescheurde moederkoek, en placentascheur.
Engelse vertaling
placental abruption, premature separation of placenta
Duitse vertaling
vorzeitige Plazentalösung, Ablatio placentae, vorzeitige Plazentaablösung
Verder lezen / Referenties
- L Yeo, CV Ananth & AM Vintzileos, hoofdstuk ‘Placental Abruption‘, gepubliceerd in The Global library of women’s medicine, laatst bijgewerkt in oktober 2008.
- I Michiels & FJME Roumen, ‘Diagnose in beeld (213). Een zwangere met premature contracties en vaginaal bloedverlies‘, gepubliceerd in de rubriek ‘Medische vignetten’ van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde van 30 oktober 2004; 148(44): pagina 2174.