Bijgewerkt op 16 mei 2021
Wat is perniones?
Perniones is een aandoening waarbij onder invloed van kou ontstekingen ontstaan in de huid van de tenen, de vingertoppen en/of de oren. Als de klachten vooral aan de tenen ontstaan wordt vaak gesproken van wintertenen. Als de klachten met name aan de vingers optreden wordt gesproken van winterhanden.
Wat is de oorzaak?
Het is vaak niet duidelijk waarom iemand perniones heeft. Wel lijkt erfelijkheid een rol te spelen. De aandoening komt regelmatig in de familie voor. Als geen onderliggende oorzaak wordt gevonden wordt wel gesproken van primaire perniones of idiopathische perniones.
Er zijn verschillende aandoeningen waarbij perniones als complicatie kan voorkomen. Meestal gaat het om aandoeningen waarbij sprake is van ontsteking in de bloedvaten (vasculitis). In dat geval wordt gesproken van secundaire perniones. Voorbeelden van dergelijke aandoeningen zijn SLE, cryoglobulinemie en antifosfolipidensyndroom. Perniones kan ook voorkomen als complicatie bij coronavirus-infectie (COVID-19).
Welke symptomen geeft het?
Perniones leidt voornamelijk tot klachten aan de uiteinden van de ledematen, zoals vingertoppen en teentoppen. Ook kunnen klachten aan de oren ontstaan. Klachten die op kunnen treden zijn:
- blaar op de hand
- blaar op de teen
- blaar op de voet
- blauwpaarse handen
- blauwpaarse heup
- blauwpaarse heupen
- blauwpaarse jeukende plekken op de tenen
- blauwpaarse neus
- blauwpaarse plek op de teen
- blauwpaarse verkleuring van het bovenbeen
- blauwpaarse verkleuring van het oor
- blauwpaarse voet
- blauwpaarse wangen
- blauwpaarse zwelling van de tenen
- blauwpaarse zwelling van de vingers
- brandend gevoel aan de hand
- brandend gevoel aan de voeten
- brandend gevoel in de tenen
- brandend gevoel in de vinger(s)
- dik bovenbeen
- jeuk
- jeuk aan de hand
- jeuk aan de tenen
- jeuk aan de vinger
- jeuk aan de voet
- jeuk aan het oor
- korstjes op het oor
- koude tenen
- koude voeten
- oorpijn
- pijn aan de oren
- pijn aan de teen
- pijn aan de voet
- pijn in de vinger
- pijnlijke zwelling onder de huid
- rode neus
- rode tenen
- rode vingers
- tenen verkleuren bij kou
- tintelend gevoel in de handen
- tintelend gevoel in de tenen
- tintelend gevoel in de vingers
- tintelend gevoel in de voeten
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnose kan worden bevestigd met behulp van een huidbiopsie. Daarbij wordt een stukje huid uit een huidafwijking verwijderd. Dit stukje huid – het ‘biopt’ – wordt vervolgens door een patholoog-anatoom onder de microscoop bekeken. Daarbij worden kenmerkende afwijkingen gezien, zoals ophoping van bepaalde witte bloedcellen (lymfocyten) rondom de bloedvaatjes.
Wat is de behandeling?
Behandeling van wintertenen bestaat uit het volgen van bepaalde adviezen en eventueel het gebruik van geneesmiddelen.
Adviezen
Het is van belang om kou te vermijden, dus warme kleding dragen. Het gaat dan niet alleen om het dragen van handschoenen en warme sokken, maar ook om kleding die de romp warm houdt. Verder wordt geadviseerd om producten die de bloedvaten vernauwen, zoals nicotine en caffeïne, zo veel mogelijk te vermijden.
Geneesmiddelen
De arts kan besluiten om geneesmiddelen voor te schrijven die de bloedvaten verwijden. Een middel dat regelmatig voor deze toepassing wordt voorgeschreven is de calciumantagonist nifedipine.
Engelse vertaling
chilblains, perniones, perniosis