Bijgewerkt op 30 september 2021
Wat is peritonitis carcinomatosa?
Peritonitis carcinomatosa is een kwaadaardige ziekte waarbij uitzaaiingen van kanker in het buikvlies ontstaan. Het is een vorm van buikvlieskanker. Meestal gaat het om uitzaaiingen van eierstokkanker (ovariumcarcinoom) of dikkedarmkanker (coloncarcinoom).
Peritonitis carcinomatosa betekent letterlijk ‘ontsteking van het buikvlies door kanker’. Dit artikel gaat over oorzaak, symptomen, diagnose en behandeling van peritonitis carcinomatosa.
Wat is de oorzaak?
Uitzaaiingen in het buikvlies worden veroorzaakt door kanker elders in het lichaam. De vormen van kanker die het meest aanleiding geven tot uitzaaiingen in het buikvlies zijn achtereenvolgens:
- Eierstokkanker (ovariumcarcinoom)
- Dikkedarmkanker (coloncarcinoom)
- Maagkanker (maagcarcinoom)
- Kanker van het baarmoederslijmvlies (endometriumcarcinoom)
Welke symptomen geeft het?
De aandoening kan de volgende klachten geven:
- Dikke buik; de kankercellen veroorzaken een ontstekingsreactie van het buikvlies met als gevolg afscheiding van vocht; dit vocht hoopt zich op in de buikholte en leidt tot een waterbuik (ascites)
- Verder zijn er vaak klachten die passen bij kanker in het algemeen, zoals moeheid en afvallen.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnose wordt vaak gesteld aan de hand van onderzoek van het vocht in de buik (ascites). Door middel van een ascitespunctie wordt vocht uit de buik gehaald. Dit wordt door een patholoog-anatoom onderzocht onder de microscoop. Vaak zijn hierin kwaadaardige cellen zichtbaar.
Tijdens een zogenaamde laparoscopie (kijkoperatie in de buik) worden op het buikvlies veel kleine bobbeltjes gezien. Dit is goed zichtbaar op de afbeelding hieronder.
beeld bij laparoscopie (bron: Quorum.com)
Behandeling peritonitis carcinomatosa
Behandeling van uitzaaiingen van kanker in het buikvlies is moeilijk. De kanker is namelijk al zo ver uitgebreid dat met alleen een operatie het onmogelijk is om alle kankercellen te verwijderen. Soms zal daarom worden besloten dat behandeling niet meer zinvol is. Bij patiënten voor wie behandeling wel mogelijk is wordt vaak een combinatie van een operatie met chemotherapie (antikankermiddelen) gebruikt als behandeling. Tijdens de operatie wordt zoveel mogelijk van de zichtbare kanker verwijderd. Vervolgens worden antikankermiddelen in hoge dosering in de buikholte toegediend.
HIPEC
Uit onderzoek is gebleken dat het verwarmen van de antikankermiddelen leidt tot een betere werking van deze middelen. Deze vorm van behandeling met antikankermiddelen wordt ‘hypertherme intraperitoneale chemotherapie’ (HIPEC) genoemd.
Complicaties
Complicaties zijn nadelige effecten van een ziekte of een ingreep. Peritonitis carcinomatosa zal – zoals boven beschreven – vaak leiden tot een waterbuik (ascites). Daarnaast kan een verder voortgeschreden vorm van de ziekte leiden tot vernauwing van de darm of zelfs afsluiting van de darm. Dit wordt een ileus genoemd. Ook kunnen door voortschreiden van de ziekte de urineleiders worden dichtgedrukt. Hierdoor kan nierstuwing ontstaan.
Engelse term
Synoniemen
uitzaaiingen in het buikvlies, buikvliesmetastasen, secundaire buikvlieskanker, peritoneale carcinomatose, metastasering in het buikvlies, metastasering in het peritoneum, peritoneale metastasen, maligne ascites